BİST Sınai ve BİST Mali Endeksi ile CDS, Faiz, Döviz Kuru, Toplam Krediler ve COVİD-19 Arasındaki Dinamik İlişki

Hisse senedi piyasaları çok sayıda ölçülebilen ve ölçülemeyen faktörün fiyatlar üzerinde etkili olduğu oldukça dinamik bir yapıya sahiptir. Bu değişkenlerin hangilerinin, hangi dönemlerde ve ne kadar etkili olduğu çok sayıda çalışmaya konu olmaktadır. Daha önce analiz edilen değişkenlerin dışında, 2020 yılından itibaren ortaya çıkan COVİD-19 pandemisinin, yeni bir değişken olarak hisse senedi piyasalarında önemli yapısal dönüşümler ortaya çıkardığı tahmin edilmektedir. Bu çerçevede, çalışmada CDS primleri, tahvil faizleri, döviz kuru, toplam krediler ve pandeminin Borsa İstanbul hisse senetleri piyasasının iki grubundan oluşan BİST Sınai Endeksi ve BİST Mali Endeksi üzerindeki etkilerinin ampirik olarak test edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın yöntemi olarak, sınır testi ve ARDL yaklaşımı benimsenmiştir ve analizler Ocak 2010-Haziran 2021 dönemini kapsamaktadır. Analiz sonuçlarına göre, uzun dönemde BİST Sınai ve BİST Mali Endeksleri üzerinde CDS primi ve tahvil faizleri negatif, döviz kuru ve toplam krediler pozitif yönde bir etkiye sahiptir. Ayrıca COVİD-19 pandemisi iki endeksi de kısa dönemde negatif, uzun dönemde pozitif etkilemiştir.

The Dynamic Relationship Between the BIST Industrial and BIST Financial Index and CDS, Interest Rate, Exchange Rate, Total Loans, COVID-19

Stock markets have a very dynamic structure in which a large number of measurable and unmeasurable variables affect prices. It has been the subject of many studies that which of these variables are effective in which periods and how much they affect. Apart from the previously analysed variables, the possibility that the COVID-19 pandemic, which has emerged since 2020, has brought about important structural transformations in the stock markets as a new variable is also emphasized in this study. In this context, it is aimed to empirically test the effects of CDS premiums, bond interests, exchange rates, total loans and the pandemic on the BIST Industrial Index and BIST Financial Index, which consist of two groups of the Borsa Istanbul stock market. The bound test and ARDL approach is used as the empirical methodology, and the analyses include the period between January 2010 to June 2021. According to the results of the analysis, CDS premium and bond rates have a negative effect on BIST Industrial and BIST Financial Indices in the long term, while the exchange rate and total loans have a positive effect. In addition, the COVID-19 pandemic negatively affected both indices in the short term and positively in the long term.

PDF

___

Acharya, V., Johnson, T.C. (2007). Insider trading in credit derivatives. Journal of Financial Economics 84, 110–141.
Alam, M., & Uddin, G. S. (2009). Relationship Between Interest Rate and Stock Price: Empirical Evidence from Developed and Developing Countries. International Journal of Business and Management, 4(3), 43–51.
Albayrak, A. S., Öztürk, N., & Tüylüoğlu, Ş. (2012). Makroekonomik Değişkenler ile Sermaye Hareketlerinin İMKB-100 Endeksi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1–22.
Albeni, M., & Demir, Y. (2005). Makroekonomik göstergelerin mali sektör hisse senedi fiyatlarına etkisi (İMKB uygulamalı). Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14, 1–18.
Alper, D., & Kara, E. (2017). Borsa İstanbul’da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BIST Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 713–730.
Andersson, M., Krylova, E., Vähämaa, S. (2008). Why does the correlation between stock and bond returns vary over time? Applied Financial Economics, 18(2), 139–151. doi:10.1080/09603100601057854
Apergis, N. (2017). The Role of Sovereign CDS Spreads for Stock Prices: Evidence from the Athens Stock Exchange Over a `Default’ Period. Içinde C. Floros & I. Chatziantoniou (Ed.), The Greek Debt Crisis: In Quest of Growth in Times of Austerity (ss. 153–175). Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-59102-5_6
Assefa T. A., Esquedab O. A., Mollick A. V.(2017). Stock returns and interest rates around the World: A paneldata approach. Journal of Economics and Business 89 (2017) 20–35
Başarır Ç., Keten M. (2016). Gelişmekte Olan Ülkelerin Cds Primleri İle Hisse Senetleri Ve Döviz Kurları Arasındaki Kointegrasyon İlişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt.8 Sayı. 15 2016- Haziran (s. 369-380)
Belen, M., Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45, 1, 34-42
Brigham, E. (1995). Fundementals of Financial Management, Orlando, USA: The Dryden Pres, 7 th.
Boyacıoğlu, M. A., & Çürük, D. (2016). Döviz Kuru Değişimlerinin Pay Senedi Getirisine Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 70, 143–156.
Chan, Kam C.- Fung, Hung-Gay-Zhang, Gaiyan (2009),‘‘ On the Relationship Between Asian Sovereign Credit Default Swap Markets and Equity Markets’, Journal of Asia Business Studies, 4(1), pp.3-12
Chan-Lau, Jorge A., Kim, Yoon S. (2004). Equity prices, credit default swaps, and bond spreads in emerging markets. Working Paper No. WP/04/27, International Monetary Fund.
Chia, R. C. J., & Lim, S. Y. (2015). Malaysian Stock Price and Macroeconomic Variables: Autoregressıve Distributed Lag (ARDL) Bounds Test. Kajian Malaysia, 33(1), 85–103.
Coronado, Maria -Corzo, Teresa -Lazcano, Laura (2011),‘‘ A Case for Europe: The Relationship Between Sovereign CDS and Stock Indexes’, Frontiers in Finance and Economics, 9(2), pp.32-63.
Çalış, A. C. (2006). İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında Ekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi. Yayımlanmış Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Değirmenci, Nurdan -Pabucçu, Hakan (2016), Risk Primi ile BİST-100 Etkileşiminin İncelenmesi, 17.Uluslararası Ekonometri, Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cumhuriyet Üniversitesi Ekonometri Bölümü, 2-4 Haziran, Sivas, ss.101-102.
Dizdarlar, H. I., & Derindere, S. (2008). Hı̇ sse Senedı̇ Endeksı̇nı̇ Etkı̇ leyen Faktörler: İMKB 100 Endeksı̇nı̇ Etkı̇ leyen Makro Ekonomı̇ k Göstergeler Üzerı̇ ne Bı̇r Araştirma. Yönetim, 19(61), 113– 124.
Evci. S. (2020). Kredi Temerrüt Swapları ile Borsa İstanbul Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analizi, Gaziantep Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), 100-117.
Gençtürk, M. (2009). Finansal Kriz Dönemlerinde Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 127– 136.
Granger, C. W. J. (1986). Developments in the Study of Cointegrated Economic Variables. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 48(3), 213–228. https://doi.org/10.1111/J.1468- 0084.1986.MP48003002.X
Hancı, Görkem (2014). Kredi Temerrüt Takaslar ve BİST 100 Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Maliye Finans Yazıları, Cilt. 28, Sayı. 102, (9-24).
He, P., Sun, Y., Zhang, Y., & Li, T. (2020). COVID-19’s Impact on Stock Prices across Different Sectors-An Event Study Based on the Chinese Stock Market. Emerging Markets Finance and Trade, 56(10), 2198–2212. https://doi.org/10.1080/1540496X.2020.1785865
Humpe, A., & Macmillan, P. (2007). Can Macroeconomic Variables Explain Long Term Stock Market Movements? A Comparison of the US and Japan (Centre for Dynamic Macroeconomic Analysis Working Paper Series No. CDMA07/20: 1-23).
Investing (2020). https://tr.investing.com/
İltaş, Y. (2019). CDS Primi, Döviz Kuru ve Borsa Endeksi Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Nedensellik Testleri. Uluslararası Ekonomi Araştırmaları ve Finansal Piyasalar Kongresi. Gaziantep.
Kaya, V., Çömlekçi, İ., & Kara, O. (2013). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002-2012 Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 167–176.
Liu, L., Wang, E.-Z., & Lee, C.-C. (2020). Impact of the COVID-19 Pandemic on the Crude Oil and Stock Markets in the US: A Time-Varying Analysis. Energy RESEARCH LETTERS, 1(1), 1–5. https://doi.org/10.46557/001c.13154
Mazur, M., Dang, M., & Vega, M. (2021). COVID-19 and the March 2020 Stock Market Crash. Evidence from S&P1500. Finance Research Letters, 38. https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101690
Naifar N. (2012). Modeling the dependence structure between default risk premium, equity return volatility and the jump risk: Evidence from a financial crisis. Economic Modelling 29, 119–131
Narayan, P. K. (2004). Reformulating Critical Values for the Bounds F-statistics Approach to Cointegration : An Application to the Tourism Demand Model for Fiji. [Clayton, Victoria].
Norden, L., Weber, M. (2004). The comovement of credit default swap, bond and stock markets: an empirical analysis. Working paper, University of Mannheim, Germany
Omağ, A. (2009). Türkiye’de 1991-2006 Döneminde Makroekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi. Öneri Dergisi, 8(32), 283–288. https://doi.org/https://doi.org/10.14783/maruoneri.696260
Pesaran, M. H., & Pesaran, B. (1997). Working with Microfit 4.0: Interactive Econometric Analysis. Oxford: Oxford University Press.
Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1999). An Autoregressive Distributed Lag Modeling Approach to Cointegration Analysis. Içinde S. Strom (Ed.), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century, The Ragnar Frisch Centennial Symposium. Cambridge: Cambridge University Press.
Rastgeldi, M. Z. (2012). Seçilmiş Makro Ekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi. Mevzuat Dergisi, 15(169).
Saka Ilgın, K., & Sarı, S. S. (2020). Döviz Kuru, Faiz Oranı ve Enflasyon ile BİST Tüm ve BİST Sektörel Endeksler Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(3), 485–510. https://doi.org/10.30784/epfad.693266
Sarıgül H., Şengelen H.E. (2020). Ülke Kredi Temerrüt Takas Primleri ile Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da Banka Hisse Senetleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi – Nisan/2020 (86): 205-222 ISSN: 2146-3042 DOI: 10.25095/mufad.710367
Shear, Falik -Butt, Hilal A. - Badshah, Imtiaz (2017), An Analysis of The Relationship Between the Sovereign Credit Default Swap sand The Stock Market of Pakistan through Handling Outliers, 8th Economicsand Finance Conference, London, pp.143-159.
Swanson, E. T., & Williams, J. C. (2014). Measuring the effect of the zero lower bound on mediumand longer-term interest rates. American Economic Review, 104(10), 3154–3185.
Şenol, Z. (2021). Borsa Endeksi, Döviz Kuru, Faiz Oranları ve CDS Primleri Arasındaki Oynaklık Yayılımları: Türkiye Örneği. Business and Economics Research Journal, 12(1), 111-126.
Şentürk, M., & Dücan, D. (2014). Türkiye’de Döviz Kuru-Faiz Oranı ve Borsa Getirisi İlişkisi: Ampirik Bir Analiz. Business and Economics Research Journal, 5(3), 67–80.
Taylor, J. B. (1993). Discretion versus Policy Rules in Practice. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 39, 195–214.
TCMB. (2021). https://evds2.tcmb.gov.tr/
Topaloğlu, E. E., & Karakozak, Ö. (2018). Makroekonomik Faktörler ve Pay Senedi Getirisi: BIST Banka Endeksi Firmaları Üzerine Panel Veri Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (Nisan), 199–216. https://doi.org/10.25095/mufad.412693
Topaloğlu, E. E., & Ege, İ. (2020). Kredi Temerrüt Swapları (CDS) ile Borsa İstanbul 100 Endeksi Arasındaki İlişki: Kısa ve Uzun Dönemli Zaman Serisi Analizleri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1373-1393.
Topcu, M., & Gulal, O. S. (2020). The Impact of COVID-19 on Emerging Stock Markets. Finance Research Letters, 36. https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101691
Tuna, İ. (2019). Altın Fiyatları, Döviz Kuru ve Faiz Oranlarının BIST Bankacılık Endeksine (XBANK ) Etkisi. 23.Finans Sempozyumu. Antalya.
Uçan, O., Güzel, F., & Acar, M. (2017). Makroekonomik Göstergelerin Borsa Endeksi Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi ile Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(2), 509–523.
Wongbangpoa, P., & Sharma, S. (2002). Stock Market and Macroeconomic Fundamental Dynamic lnteractions: ASEAN-5 Countries. Journal of Asian Economics, 13(1), 27–51.
Zügül, M., & Şahin, C. (2009). İMKB 100 Endeksi İle Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama. Akademik Bakış, 16, 1–16.