Mustafa TUNA, Erol DEMİR, Emrullah TÖREMEN

Belediyeler ve Bağlı İdareler Tarafından Alınan Yol, Su Tesisleri ve Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Paylarının Tespiti ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Belediyeler veya bağlı idarelerce yapılan altyapı hizmetlerinden dolayı söz konusu hizmetlerden yararlanan gayrimenkullerin değerlerinde artış olmakta ve bu artışın 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında çok düşük bir oranının gayrimenkul maliki gerçek ve tüzel kişilerden alınması ve yatırım giderlerine “harcamalara katılma payı” adı altında maliklerin de katılması mümkün olmaktadır. Buna ilaveten 3194 sayılı İmar Kanunu kapsamında uygulama yapılan, ancak ulaşım olanağı bulunmayan parsellerin sahiplerinin de yatırıma başlamaları ve gerekli hizmetleri alabilmeleri için “teknik altyapı bedeli” ödemeleri de zorunlu olmaktadır. Bu çalışmada; belediyelerin öz gelirleri içinde yer alan yol, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma paylarının bütçeleri ve vergi gelirleri içindeki payı ile teknik altyapı bedelinin durumu ikincil verilere dayalı olarak irdelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öncelikle harcamalara katılma payları ile teknik altyapı bedelleri arasındaki karmaşıklığın giderilmesine, mevcut yasal düzenlemelere uygun işlem yapılmasının kısmen, kapsayıcı bir yasal değişiklik yapılmasının ise hatırı sayılır şekilde belediyelerin öz gelirinde artışa imkân verebileceği ortaya konulmuştur.

Determination and Assessment of Participation Share Applications in Roads, Water Facilities and Sewage Expenditures by the Municipalities and Affiliated Administrations

One of the results of the rise in the value of real estates is infrastructure services provided by municipalities or affiliated administrations. Due to this increase, real estate owners who benefit from these services must pay "participation in expenditures" at a low rate under the Law No 2464. Additionally, the owners of the parcels, which are implemented under the Law No 3194 but don’t have access to transportation, also must pay “technical infrastructure fee” to start their investment. In this study; the share of municipalities' participation in expenditures in their budgets and tax revenues and the state of the technical infrastructure cost were examined and as a results, it has been revealed that municipalities' own revenues can be increased by eliminating the confusion between participation fees and technical infrastructure costs firstly by taking action accordingly with the current legislations and then by making an inclusive legal change.

PDF

___

2020 Yılı Mahallî İdareler Genel Faaliyet Raporu (MİGFR), (2021). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Yayını Ankara, s.142. https://webdosya.csb.gov.tr/db/yerelyonetimler/icerikler/2020_yili_mahall- _idareler_genel_faal-yet_raporu-20210621180102.pdf. Erişim Tarihi: 28.7.2021.
Akdoğan, A., (2013). Kamu Maliyesi, 15. Baskı, s. 420, Gazi Kitabevi, Ankara.
Aliefendioğlu Y. ve Tanrıvermiş, H., (2017). Türkiye’de Belediye Gelirlerinin Araştırılması Açısından Taşınmaz Değerleme Sisteminin Geliştirilmesi ve Olası Etkileri, Uluslararası Kentsel Politikalar Konferansı (International Conference on Urban Politics), 18-19 September, 2017, Gazimağusa, KKTC (Kentsel Politikalar VI. Bölüm: Kentsel Rant), s.409-432, Palme Yayıncılık, Ankara.
Aliefendioğlu, Y. ve Tanrıvermiş, H., (2019). Türkiye’de Gayrimenkul ve Varlık Değerleme Çalışmalarının Gelişimi ve Kurumsallaşma Eğilimlerinin Değerlendirilmesi. Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şubesi, 2-4 Mayıs 2019, s.81-109, Gaziantep.
Aslan, M., (2014). Kentsel Rantların Vergilendirilmesi. Ankara Barosu Dergisi, s. 115-134.
Ayvenli, O., (2008). Yerel Yönetim Vergileri, Türkiye’de Yerel Yönetim Vergi Çeşitleri Üzerine Bir İnceleme Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Buyrukoğlu, S., Altunakar Mercan, S. Ş. (2020). Türkiye’deki Vergi Bilincinin Ölçümünde Yeni Bir Yaklaşım: Vergi Bilinci Endeksi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(3), 2012-2029.
Canpolat Bıcakcı, S., Özgül, C. G. (2017). Türkiye’de Yerel Kredi Piyasası ve Belediyelerin Tahvil İhracı Üzerine Bir Değerlendirme, İçinde: Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar, M. Güler ve A. Menaf Turan (Ed.), s. 114-125. Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, No: 106, Cilt: 2. İstanbul. https://marmara.gov.tr/UserFiles/Attachments/2018/02/12/6483de2e-00d5- 4466-b035-0692ad54b7c6.pdf. Erişim Tarihi: 22.11.2021.
Erdem, M., Şenyüz, D. ve Tatlıoğlu, İ., (2017). Kamu Maliyesi, Ekin Basın Yayın Dağıtım, 14. Baskı, s. 503, Bursa.
Evcil, D. G., (2016). Rant Vergisi, Örnek Ülke Uygulamaları ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı. Uzmanlık Tezi, s. 149. Ankara.
Güldoğan, Ş., (2017). Kentlerde İmar Uygulamasının Emlak Vergi Değerine Etkisi: Pursaklar İlçesi’nde Bir Uygulama. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı, Dönem Projesi, s.120, Ankara.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), (2021). http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/gerekceler/2464_sayili_kanun.pdf. Erişim Tarihi: 27.07.2021.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğü (MUH), Genel Yönetim Mali İstatistikleri, (2021). https://muhasebat.hmb.gov.tr/mahalli-idareler-butce-istatistikleri. Erişim Tarihi: 27.7.2021.
İpek, S. ve Engin, R., (2016). Belediye Gelirleri İçinde Harcamalara Katılma Paylarının Yeri ve Önemi: Çanakkale Belediyesi Örneği, Yönetim Bilimleri Dergisi, (14-28), s. 467-481. http://ybd.dergi.comu.edu.tr/dosyalar/Ybd/belediye-gelirleri-icinde-harcamalara-katilmapaylarinin- yeri-ve-onemi-cana-2017-02-14-270.pdf. Erişim Tarihi: 8.08.2021.
Keleş, R., (1980). Kentbilim Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Keskin S., (2015). Yerel Yönetimlerde Borçlanma, İçinde: Yerel Yönetimler Üzerine, s.109-140, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
Mutlu, S., (2017). Yol Harcamalarına Katılma Payında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı, Dönem Projesi, s. 92, Ankara.
Nadaroğlu, H., (1981). Kamu Maliyesi Teorisi, 4. Baskı, Sermet Matbaası, Kırklareli.
Nadaroğlu, H. (1998). Mahalli İdareler, 6. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
Ökmen, M. ve Yurtsever H., (2010). Kentsel Planlama Sürecinde Oluşan Kamusal Rantın Vergilendirilmesi. Maliye Dergisi, (158), 58-74.
Öz, E., (2014). Belediye Gelirlerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı Nedir Nasıl Hesaplanır Tahakkuk ve Tahsil Edilir. http://www.erdogduozymm.com/2014/01/belediye-gelirlerinden-yolharcamalarina- katilma-payi-nedir-nasil-hesaplanir-tahakkuk-ve-tahsil-edilir/. Erişim Tarihi: 31.07.2021.
Özer, M.A ve Akçakaya, M., (2015). Yerel Yönetimler Mali Boyut. Gazi Kitabevi, Ankara.
Rüzgaresen, C., (2012). Su ve Kanalizasyon Hizmetleri İçin Alınan Harcamalara Katılma Payları ve Bu Paylar Nedeniyle Tüketici Mahkemelerinde Açılan Davalar. Ankara Barosu Dergisi (3), 87-122.
Sayıştay Başkanlığı, (2020). Ankara Büyükşehir Belediyesi 2019 Yılı Denetim Raporu. https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/3116-ankara-buyuksehir-belediyesi. Erişim Tarihi: 28.07.2021.
Tanrıvermiş, H., (2017). Gayrimenkul Değerleme Esasları, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları Çalışma Kitapları Ders Kodu: 1014 (Konut Değerleme Sınavı, Gayrimenkul Değerleme Sınavı), Ankara.
Tanrıvermiş, H., Akipek Öcal, Ş. ve Demir, E., (2017). Gayrimenkul Mevzuatı, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları Çalışma Kitapları Ders Kodu: 1019 (Gayrimenkul Değerleme Sınavı), Ankara.
Tanrıvermiş, H., (2019). Türkiye Ekonomisinde İnşaat ve Gayrimenkul Sektörlerinin Rolleri ve Gelişme Eğilimlerinin Değerlendirilmesi, Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, 2 TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şubesi, 2-4 Mayıs, Gaziantep, s.140-177.
Tortop, N., (1999). Mahalli İdareler, Yargı Yayınları, 6. Baskı, s. 2020. Ankara.
Töremen, E., (2013). Yeni Büyükşehir Belediyeleri Kanunu Kapsamında Yol Harcamalarına Katılma Payının Durumu. Maliye Postası Dergisi (790), 66-74.
Töremen, E., (2018). Emlak Vergisinin Belediye Gelirleri İçindeki Payına İlişkin Bir Analiz, Vergi Sorunları Dergisi, 356 (Mayıs 2018), s. 69-83.
Turan, A. (2008). Türkiye’de Kentsel Rantın Oluşumu ve Bölüşümü: Devlet Mülkiyetinden Özel Mülkiyete Geçiş Süreci. Yayınlanmamış Doktora Tezi, s. 311. Ankara Üniversitesi.
Türkoğlu, İ., (2009). Yerel Yönetimlerde Mali Reform Arayışları: Türkiye’de Belediyelerde Mali Özerklik ve Belediye Başkanlarının Mali Özerklik Algılaması, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, s. 313. Ankara.
Ulusoy, A. ve Akdemir, T., (2013). Mahalli İdareler, 8. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Yılmaz, N., (2009). Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalar Katılma Payları. Sayıştay Dergisi (71), 75-90. https://dergi.sayistay.gov.tr/Upload/95906369/files/dergi/pdf/der71tam.pdf. Erişim Tarihi: 7.8.2021.
Yılmaz, H. H., Emil, M. F. ve Kerimoğlu, B., (2017). Yerel Yönetim Maliyesi, Temel İlkeler ile Mevzuat ve Uygulama Açısından Türk Yerel Yönetim Yapılanmasında Mali Yönetim ve Kaynak Kullanım Sistemi. İkinci Baskı PYB Kurumsal Yönetim Planlama Proje Danışmanlık, s. 404, Ankara.
Yurtseven, Z., (2015). Yerel Yönetim Öz Gelirlerinin Artırılması Hususunda Öneriler, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Uzmanlık Tezi, s. 139. Ankara.