Türk borçlar kanunu’nun 71. maddesi çerçevesinde işverenin iş kazasından ve meslek hastalığından doğan tehlike sorumluluğu

Çalışmada, öncelikle iş kazası ve meslek hastalığı kavramları ve birbirinden ayrılan yönleri üzerinde durulmuş, ardından, iş kazası ve meslek hastalığından doğan zararlardan sorumlulukta sorumluluğun süjesinin kim olması gerektiği incelenmiştir. Sonrasında sorumluluğun hukuki niteliği tartışılmış ve işverenin tehlike sorumluluğu çerçevesinde sorumlu olabilmesi için gerekli şartlara yer verilmiştir. Bu esnada, Yargı- tay’ın genel hükümle düzenlenmiş bir tehlike sorumluluğu maddesi olmaksızın “risk nazariyesi”, “hakkaniyet sorumluluğu” gibi kavramları içeren içtihatları ile yaratmış olduğu işverenin tehlike sorumluluğuna göre sorumlu tutulması imkanına ve bu konudaki kararlarına yer verilmiştir. Son olarak, ağır bir sorumluluk olması sebebiyle işverenin sorumluluktan kurtulma imkanının olup olmadığı değerlendirilmiş ve bu sorumluluk için uygulanacak zamanaşımına değinilmiştir.

Strict liability of employer arising from work accident and occupational disease in frame of art. 71 of Turkish code of obligations

In this study, it is first analyzed the terms of “work accident” and “occupational disease” and their differences, then the subject of liability that arises from work accident and occupational disease is deliberated. After that, the legal character of the liability is discussed and the conditions that shall be constituted to hold employer responsible due to strict liability are taken in hand. Meanwhile, it is featured the decisions of Supreme Court of Appeals and how this court hold employer responsible for strict liability with the terms like “theory of risk” and “equitable liability” without a general norm of strict liability. Finally, the ability of employer to be absolved from liability and period of limitation are surveyed.

PDF

___

AKKAYAN YILDIRIM, Ayça, “6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Kusursuz Sorumluluğun Özel Bir Türü Olarak Tehlike Sorumluluğu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2012, C. 70, S. 1, s. 203-22ASLANKÖYLÜ, Resul, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Şerhi (SSK ile Karşılaştırmalı), Yetkin Yayınlar, 1. Cilt, Ankara 2009
ATABEK, Reşat, İş Kazası ve Sigortası, İstanbul 1978
ATAMER, Yeşim, “Revize Edilmiş Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’na İlişkin Değerlendirme ve Teklifler”, Hukuki Perspektifler Dergisi, S. 6, Mayıs 2006, s. 22
BALCI, Mesut, İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Uygulaması, Eski ve Yeni Türk Borçlar Yasası, Ticaret Yasası ve Hukuk Muhakemeleri Yasasına göre Açıklamalar, İş, Trafik-İş Kazaları, Sigortacının Sorumluluğu Rücu Davaları, Genişletilmiş 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2011
BAŞBOĞA ŞAHBAZ, Zübeyde, İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Hukuku Sorumluluğu ile Maddi Zararın Hesabına İlişkin Esaslar, Beta Yayınları, Eylül 2010
BOSTANCI, Yalçın, “Yargıtay Kararları Işığında İş Kazası Kavramı”, Kamu-İş Dergisi, 2005, C. 8, S. 1, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/813.pdf (son erişim tarihi: 20.10.2013)
BÖRNER, Bodo, “Haftung für Anlagen: Delikt und Gefaehrdung”, Haftung für Anlagen der Energieversorgung (Hrsg: BÖRNER, Bodo), Veröffentlichungen des Instituts An Energierecht an der Universitaet zu Köln, 32/33, Düsseldorf, 1973, s. 50-90
BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem, “Tehlike Esasına Dayanan Genel Sorumluluk Kuralı Üzerine Eleştirel Değerlendirmeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2006, C. 8, S. 1, s. 1-19
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından İşverenin İş Kazası Meslek Hastalığından Doğan Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1974
Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2012, (EREN, Borçlar)
ERİŞGİN, Nuri, “Türk Borçlar Kanunu Madde 71: Genel Tehlike Sorumluluğu”, Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu Makaleler, Tebliğler, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013, s. 59-101
“Tehlike Sorumluluğunda Kıyas”, BATİDER, C. XX, S. 3, 2000, s. 83-104 (ERİŞGİN, Kıyas)
ESSER, Josef, Grundlagen und Entwicklung der Gefaehrdungshaftung, 2. Unveraenderte Aufl., München, 1969
GAUCH, Peter/ SCHLUEP, Walter R./ JAEGGI, Peter, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Band II, 6. Auflage, Zürich 1995 GÜRSOY, Kemal Tahir, “İşverenin Sorumluluğu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1974, C. 31, S. 1-4, s. 185-198 http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/312/3005.pdf (son erişim tarihi: 23.10.2013)
GÜZEL, Ali/UGAN ÇATALKAYA, Deniz, “İşverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğunun Niteliği ve Sınırları (Karar İncelemesi)”, Çalışma ve Toplum, 2012/3, S. 34, s. 157-188
GÜZEL, Ali/OKUR, Ali Rıza/ CANİKLİOĞLU, Nurşen, Sosyal Güvenlik Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2009
HAVUTÇU, Ayşe, “Haksız Fiil Sorumluluğunda Sürelerin Başlangıcı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 12, Özel S., 2010, s.579- 605 (Basım Yılı: 2012)
HONSELL,1996 Heinrich, Schweizerisches Haftpflichtrecht, 2. Aufl., Zürich HUBER, Peter W., Liability: the Legal Revolution and its Consequences, New York, 1988
İMRE, Zahit, Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1949 “Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri (İngiliz, Sovyet Rusya, Alma, Fransız ve İsviçre Hukuklarının mukayesesile)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 13, S. 4, 1947 (İMRE, makale) KAPLAN, Emine Tuncay, İşverenin Hukuki Sorumluluğu (Özellikle Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından), Dayınlarlı, Ankara 1992
KARAKAŞ, İsa, Uygulamada Meslek Hastalığı Davaları ve Tazminat Davaları, Güncellenmiş 2. Baskı, Bilge Yayınevi, Ankara 2012
KILIÇOĞLU, Ahmet,14. Bası, Ankara 2011 Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi,
KOCH, Bernhard A., Die Sachhaftung: Beitraege zu einer Neuabgren- zung der sogenannten Gefaehrdungshaftung im System des Haftungsrech- ts, Dunkler und Humblot, Berlin, 1992 http://books.google.com.tr/books ?id=oLqX6r3BujcC&pg=PA188&lpg=PA188&dq=b%C3%B6rner+haf- tung+f%C3%BCr+anlagen&source=bl&ots=VvWI9h_o4z&sig=HA7Jzy- 7dXGvtaHL9zcOIxG1_Dew&hl=tr&sa=X&ei=Uf5mUru3IOqe7AbR- yoHQDw&ved=0CDMQ6AEwAQ#v=onepage&q=b%C3%B6rner%20 haftung%20f%C3%BCr%20anlagen&f=false (son erişim tarihi: 23.10.2013)
KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz, “Objektif Sorumluluğun Genel Teorisi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1984/2, s. 175-305 KOZIOL, Helmut, Österreichisches Haftpflichtrecht, Band I, Allgemeiner Teil, Wien, 1973
KÖTZ, Hein, “Ziele des Haftungsrechts”, Festschrift für Ernst Steindorff zum 70. Geburtstag am 13. Maerz 1990 (Hrsg: BAUR, Jürgen F./HOPT, Klaus J./ MAILAENDER, Peter K., Berlin, New York, 1990, s. 643 – 666
Deliktsrecht: Eine Einführung, 3. Aufl., Frankfurt am Main, 1983 (KÖTZ, Deliktsrecht)
KUNTALP, Erden/BARLAS, Nami/AYANOĞLU MORALI, Ahu/IŞINTAN ÇAVUŞOĞLU, Pelin/İPEK, Mehtap/YAŞAR, Mert/KOÇ, Sedef Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’na İlişkin Değerlendirmeler İstanbul 2005
LARENZ, Karl, Lehrbuch des Schuldrechts, Bd. I, Allgemeiner Teil, 14. Aufl., München 1987
LARENZ, Karl/CANARIS, Claus Wilhem, Lehrbuch des Schuldrechts, Band II/2, Besonderer Teil, 13. Aufl., München, 1994
MERZ, Hans, Schweizerisches Privatrecht, Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, I. Teilband, Basel, 1984
NOMER, Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 10. Bası, İstanbul, 2011
OFTINGER, Karl, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Band I, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Zürich 1975
OFTINGER, Karl/STARK, Emil Wilhelm, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Allgemeiner Teil, Bd.I, 5. Aufl., Zürich 1995
OĞUZMAN, Kemal, “İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Doğan Zararlardan İşverenin Sorumluluğu”, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. XXXIV, 1969, S. 1-4, s. 322-342
OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, İstanbul 2011
PETITPIERRE, Daniel, Zivilrechtliche Haftpflicht für Umwertschaedigungen nach schweizerischem Recht, Basel, Frankfurt, 1993
SANLI, Kerem Cem, “Kusursuz Sorumluluk Halleri”, Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Makaleler Tebliğler, (Der.: İNCEOĞLU, Murat), XII Levha, s. 60-81
SARAÇ, Senem, Türk Borçlar Kanunu’nda Tehlike Sorumluluğu, XII Levha, İstanbul, 2013
SAYMEN, Ferit Hakkı/EKONOMİ, Münir, Sosyal Sigortalar Tatbikatı, İstanbul 1966
SCHWENZER, Ingeborg, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bern 1998
SÖZER, Ali Nazım, “Türk Sosyal Sigortalar Hukukunda İş Kazası Kavramı ve Unsurları”, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan, Cilt II, Beta Yayınları, İstanbul 2001, s.1893-1917
STARK, Emil Wilhelm, Ausservertragliches Haftpflichtrecht, 2. Aufl. Zürich STOLL, Hans, “Penal Purposes in the Law of Tort”, The American Journal of Comparative Law, Vol. 18, No. 1, Winter, 1970, s. 3-21, http://www.jstor. org/discover/10.2307/839459?uid=3739192&uid=2129&uid=2&uid=70&ui- d=4&sid=21102805443857 (son erişim tarihi: 23.10.2013)
ŞAHLANAN, Fevzi, “İş kazaları ve Hukuki Sonuçları”, İş Emniyetinin ve İş Koşullarının Geliştirilmesi Semineri, 19-22 Mayıs 1990, Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul 1990
TANDOĞAN, Haluk, Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara 1981
TAŞKENT, Savaş, “İş Kazası Kavramı”, Prof. Dr. Nuri ÇELİK’e Armağan, Cilt II, İstanbul, 2001, s. 1951-1966
TEKİNAY, Selahattin Sulhi/AKMAN, Turgut/ BURCUOĞLU, Haluk/ ALTOP, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993 “İş Kazalarından ve Meslek Hastalıklarından Dolayı İşverenin Sorumluluğunun Sınırlandırılması Meselesi”, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 1968, 2/3, s. 79 vd. (TEKİNAY, Makale)
TİFTİK, Mustafa, Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluklarının Genel Kural İle Düzenlenmesi Sorunu, S. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2005
TUNÇOMAĞ, Kenan, Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1982
TUNCAY, Can, Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, İstanbul, 2000
ULUSAN, İlhan, Özellikle Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu, Kazancı Kitap Ticaret, İstanbul, 1990 “Tehlike Sorumluluğu Üstüne”, Mukayeseli Hukuk Araştırma Dergisi, 1970, S.6, s. 23-57 (ULUSAN, Tehlike)
ULUSAN, İlhan/ESEN, Güven, İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Doğan İşveren Sorumluluğu, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsan Gücü Yönetimi, C.5, İş sağlığı ve güvenliği, Kitap 2, İstanbul, Kazancı Hukuku Yayınları No:40
ÜÇIŞIK, Güzin, “Tehlike Sorumluluğunun Genel Kural ile Düzenlenmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, Ankara, 2009, s. 127-145
Von CEAMMERER, Ernst, “Das Verschuldensprinzip in rechtsvergleic- hender Sicht”, Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privat- recht, 1978, S. 42, C.1, s. 5-27 http://www.jstor.org/discover/10.2307/27876197?uid=3739192&uid=2129& uid=2&uid=70&uid=4&sid=21102804796197 (son erişim tarihi: 23.10.2013)
Von TUHR, Andreas/PETER, Hans, Allgemener Teil des schweizerischen Obligationenrechts, Bd. I, 3. Aufl., Zürich, 1979
YILMAZ, Süleyman, “Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Sebep Sorumluluklarına İlişkin Yeni Hükümler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2010, S. 59, C.3, s. 551-578