Defansif tıp uygulamalarının hukuksal açıdan incelenmesi

Defansif tıp, hekimlerin, tıbben herhangi bir gerekliliği olmamasına rağmen, hastalardan testler, ek araştırmalar istemeleri ya da yüksek riskli hastaları muayeneden kaçınmalarını içeren tıbbi davranışlardır. Söz konusu davranışlara hekimlerin yönelmesindeki esas amaç ise, kendilerini muhtemel bir malpraktis davasından korumaktır. Defansif tıbbi uygulamalar, hastadan ek test ve tahliller istenmesi şeklinde geliştiği takdirde pozitif defansif tıp; yüksek risk taşıyan hastalardan kaçınma şeklinde meydana geldiği durumlarda ise negatif defansif tıp olarak tanımlanmaktadır. Defansif tıbbi uygulamaların büyük bir bölümü hasta haklarına aykırı olup malpraktisle sonuçlanmaktadır. Defansif tıbbi uygulamalar, hastalarda fiziksel ve ekonomik zararlar oluşmasına neden olabilmekte, dolayısıyla hekimlerin de hukuki ve cezai sorumluluğunu gündeme getirebilmektedir.

The legal analysis of defensive medicine acts

Defensive Medicine is the act of doctors of performing tests and asking for additional investigations for patients or avoid of examining the high risk patients. This is an act of doctors to protect themselves from malpractice cases. In defensive medicine, unnecessary tests or investigations are asked for patients are positive defensive medicine, to avoid of examining the high risk patients is negative defensive medicine. Defensive medicine acts are against the patients rights and ıt may result with medical malpractice. It may give financial and physical damages to the patients and this may end with medical malpractice cases for doctors.

PDF

___

AKBULUT, Emre, İhmal Suretiyle Kasten Öldürme Suçu, TBB Dergisi, 6: 183-225, 2006.
AKYILDIZ, Sunay, Hekimin Cezai Sorumluluğu Bakımından Uygulamadaki Sorunlar. V. Türk Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, TBB Yayınları, Ankara, 2008.
ALKANAT, Murat B, Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk. STED 11(5): 177-180, 2002.
AMİRESMAİLİ, Mohammadreza, et al. A Survey On Frequency Of Defensive Medicine Among General Practitioners Of Kerman City. Payavard Salamat 7(5): 399-409, 2014.
ARTUK, Mehmet E/ GÖKÇEN, Ahmet/ YENİDÜNYA, Caner, 5237 Sayılı Kanuna Göre Hazırlanmış Ceza Hukuku Özel Hükümler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
ATEŞ, Turan, Hekimin Cezai ve Hukuki Sorumlulukları, Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara, 2007.
AYAN, Mehmet, Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluk, Kazancı Yayınları, Ankara, 1991.
AYNACI, Yusuf, Hekimlerde Defansif (Çekinik) Tıp Uygulamalarının Araştırılması, Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Adli Tıp A.B.D., Tıpta Uzmanlık Tezi, Konya, 2008.
BALDWİN, LM/ HART, GL/ LLOYD, M/ FORDYCE, M/ ROSENBLATT, R. Defensive Medicine and Obstetrics. JAMA 274: 1606-1610, 1995.
BAYRAKTAR, Köksal, Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumluluğu, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1972.
BERGEN, RP. Defensive Medicine İs Good Medicine. JAMA 228(9): 1188- 1189, 1974.
BERRINGTON DE GONZÁLEZ, A/ MAHESH, M/ KIM, KP/ BHARGAVAN, M/ LEWİS, R/ METTLER, F/ LAND, C. Projected Cancer Risks From Computed Tomographic Scans Performed in The United States İn 2007. Arch Intern Med. 169:2071-2077, 2009.
BLACKER, M. Defensive Medicine-Legally Necessary but Ethically Wrong ? JAMA INTERN MED, 20.05.2013, doi:10.1001/jamainternmed.2013.7293, http://archinte.jamanetwork.com/ (10.10.2013 Erişim Tarihi)
BOVBJERG, RR. Legislation on Medical Malpractice: Further Developments and a Preliminary Reptort Card. Universty of Dawis Law Reviev 22: 499, 1989.
BÜYÜKAY, Yusuf. Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü. AÜEHFD 7(1-2): 383-396, 2004.
CANBOLAT, Ferhat. Kamu Hastanesinde Yapılan Tıbbi Müdahalede Hekimin Özel Hukuktan Doğan Sorumluluğunun Dayanağı. TBB Dergisi 80: 156-181, 2009.
CATİNO, M. Why Do Doctors Practice Defensive Medicine? The Side-Effects Of Medical Litigation. Safety Science Monitor, 15,1: 1-12, 2011
CONROY, AD. Lessons Learned from the Laboratories of Democracy: A Critique of Federal Medical Liability Reform, Cornell Law Revıew 91(5): 1167, 2006.
DE VİLLE, K. Act First and Look Up the Law Afterward?: Medical Malpractice and the Ethics of Defensive Medicine. Theoretical Medicine and Bioethics 19: 569-589, 1998.
DEMİR, Mehmet. Hekimin Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu. AÜHFD 57(3): 225-252, 2008.
DÖNMEZER, Sulhi/ ERMAN, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1983.
EDWARDS, KS. Defensive Medicine: Health Care With A Pricetag. Ohio State Med J 81:38-42, 1985.
ERKAN, Vehbi U, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Vekalet Sözleşmesinde Vekalet Verenin Ücret Ödeme Borcu Dışındaki Diğer Borçları, AÜHFD 62(2): 447, 2013.
ERMAN, Barış, Ceza Hukukunda Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2003.
ERTEM, G/ OKSEL, E/ AKBIYIK, A. Hatalı Tıbbi Uygulamalarla İlgili Retrospektif Bir İnceleme. Dirim Tıp Gazetesi 84819: 1-10, 2009.
GOJAYEVA, Alvina. Avrupa Biyotıp Sözleşmesi ve Türk Hukukuna Etkileri. Sağlık Hukuku Digestası (Ankara Barosu Yayınları) 1(1): 28-70, 2009.
GÖKCAN, Hasan T, Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
GÖKCAN, Hasan T, Tıp Uygulayıcılarının Ceza Sorumluluğu ve Yargıtay Kararları. II. Uluslararası Sağlık Hukuku Sempozyum Kİtabı, 13-14 Kasım 2009, İstanbul.
GÖNENÇ, Fulya İ. Kadın Doğum Vakalarının Tazminat Hukuku Yönünden Taşıdığı Özellikler. II. Uluslararası Sağlık Hukuku Sempozyumu Kitabı, 13-14 Kasım 2009, İstanbul.
GÜNAYDIN, Serdar. Hasta Hakları ve Aydınlatılmış Onam. Anestezi Dergisi 11: 243, 2003.
HAKERİ, Hakan, Tıp Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2007.
HERSHEY, N. The Defensive Practice Of Medicine: Myth Or Reality. Milbank Mem Fund Q 50: 69-97, 1972.,
HİRSH, HL. Defensive Medicine- Friend or Foe? Leg Med. 145-180, 1989.
HİYAMA, T/ YOSHİHARA, M/ TANAKA, S/ URABE, Y/ IKEGAMİ,
Y/ FUKUHARA, T/ CHAYAMA, K. Defensive Medicine Practices Among Gastroenterologists in Japan. World J Gastroenterol, 12(47): 7671-7675, 2006.
İÇEL, Kayıhan/ SOKULLU, Füsun A/ ÖZGENÇ, İzzet/ SÖZÜER, Adem/
MAHMUTOĞLU, Fatih S/ ÜNVER, Yener, Suç Teorisi, Beta Yayınları, İstanbul, 2004.
İPEKYÜZ, Filiz Y, Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, Vedat Kitabevi, Anakara, 2006.
Jackson Healthcare, Defensive Medicine: Impacts Beyond Costs. www. jacksonhealthcare.com. (06.10.2013 Erişim Tarihi)
KATOĞLU, Tuğrul. Türk Hukukunun Bir Parçası Olarak Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi. AÜHFD 55: 161-164, 2006.
KAYMAZ, Seydi/ GÖKCAN, Hasan T, 5237 Sayılı TCK. da Taksirle Adam Öldürme ve Yaralama Suçları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2006.
KICALIOĞLU, Mustafa, Doktorların ve Hastanelerin Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumlulukları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
KÖK, AN / GÜLER, M/ ÇALANGU, S. Hekimlikte Malpraktis. ANKEM Derg 17(4): 345-351, 2003.
KÖK, Ahmet N, Yüksek Sağlık Şurası Kararlarında Hekim Kusurunun Tespitine İlişkin Sorunlar. V. Türk Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, TBB Yayınları, Ankara, 2008.
LOCALIO, AR/ LAWTHERS, AG/ BENGTSON, JM. Relationship Between Malpractice Claims and Caesarean Delivery. JAMA 269(3):366-373, 1993.
MAHMUTOĞLU, Fatih Selami, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunundaki Yeni Düzenlemeler Işığında Tıbbi Müdahalelerde Hekimin Cezai Sorumluluğu. Teknoloji Tıbbı Hekim ve Hasta İlişkisi, Uluslararası Katılımlı 2. Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Sempozyumu Bildiri Kitabı, İstanbul, 2006.
MORRİSON, MCT. Negative Medicine. Journal of Royal Society Of Medicine 87: 127-128, 1994.
MOSENHEUER, A. Hekimlerin Cezalandırılabilirliğinin Sınırı Olarak Varsayımsal Rıza. V. Türk Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, TBB Yayınları, 2008, Ankara.
ODABAŞI, AB/ TÜMER, AR. Çekinik (Defansif ) Hekimlik; Yeni Türk Ceza Kanununun Uygulanma aşamasında Toplumu Bekleyen Tehlike. Sted. 15(4): 55-59, 2006.
ÖNAL, G/ CİVANER, M. Hasta Hakları Uygulama Yönergesi: Türkiyede Hasta Haklarının Yaşama Geçirilmesi İçin Bir Adım. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 13(3): 81-84, 2005.
ÖZATA, M/ ASLAN, Ş/ METE, M. Rasyonel İlaç Kullanımın Hasta Güvenliğine Etkileri: Hekimlerin Rasyonel İlaç Kullanmalarına Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. II. Uluslararası Hasta Güvenliği Kongresi Kitabı, 25-29 Mart 2009.
ÖZCAN, B/ ÖZEL, Ç. Kişilik Hakları Hasta Hakları Bağlamında Tıbbi Müdahale Dolayısıyla Ortaya Çıkan Tıbbi İlişkide Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü ve Aydınlatılmış Rızaya İlişkin Bazı Değerlendirmeler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 10(1): 54, 2007.
ÖZTÜRKLER, Cemal, Hukuk Uygulamasında Tıbbi Sorumluluk, Teşhis, Tedavi ve Tıbbi Müdahaleden Doğan Tazminat Davaları, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2003.
PARLAR, Ali/ HATİPOĞLU, Muzaffer, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun Getirdiği Yenilikler Bağlamında Kast ve Taksir, Kazancı Yayınları, İstanbul, 2005.
POISAL, PA/ TRUFFER, C/ SMITH, S/ SİSKO, A/ COWAN, C/ KEEHAN, S/ DICKENSHEETS, B. Health Spending Projections Through 2016: Modest Changes Obscure Part Ds İmpact. Health Aff (Millwood). 26: 242-253, 2007.
POLAT, Oğuz, Adli Tıpta Bilirkişilik, Seçkin Yayınları, Ankara, 2013.
POLAT, Oğuz, Tıbbi Uygulama Hataları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2005
Reich MR. Essential Drugs: Economics and Politics in İnternational Health. Health Policy 8: 39-57, 1987.
SETHI, MK/ ASELTINE, RH/ EHRENFELD, JM. and athers. Massachusetts Medical Society. Investigation of Defensive Medicine in Massachusetts, November 2008. http://www.ama-assn.org/ama1/pub/upload/mm/16/updated-rfs-i09- handbook.pdf (30.12.2013 Erişim Tarihi)
SMİTH, DO. Project, The Medical Malpractice Threat: A Study of Defensive Medicine. Duke Law Journal 5:.939-993, 1971.
SMITH-BINDMAN, R/ LIPSON, J/ MARCUS, R/ KİM, KP/ GOULD, R/ BERRINGTON DE GONZÁLEZ, A/ MIGLIORETTI, DL. Radiation Dose Associated With Common Computed Tomography Examinations and The Associated Lifetime Attributable Risk Of Cancer. Arch Intern Med. 169:2078-2086, 2009.
STOLL, P. Defensive Medicine. Beitr Gerichtl Med. 40:35-40, 1982. STUDDERT, DM/ MELLO, MM/ SAGE, WM/ DESROCHES, CM/ PEUGH, J/ ZAPERT, K/ BRENNAN, TA. Defensive Medicine Among High-Risk Specialist Physicians İn A Volatile Malpractice Environment. JAMA 293(21):2609-2617, 2005.
SUMMERTON, N. Positive And Negative Factors In Defensive Medicine: A Questionnaire Study Of General Practitioners. BMJ 310: 27-29, 1995.
ŞENOCAK, Zarife, Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, AÜHF Yayınları, Ankara, 1998.
The Third Revision of The use of Essential drugs Technical Report Series No:722 Nairobi 1985 http://www.who.int/global_health_histories/seminars/ presentation37.pdf (12.12.2013 Erişim Tarihi)
TÜRKAN, H/ TUĞCU, H. 2000-2004 Yılları Arasında Yüksek Sağlık Şurasında Değerlendirilen Acil Servislerle İlgili Tıbbi Uygulama Hataları. Gülhane Tıp Dergisi 46(3): 226-231, 2004
U.S. Congress. Office of Technology Assessment. July 1994. Defensive Medicine and Medical Malpractice. Washington, DC: U.S. Govermments Printing Office. http://biotech.law.lsu.edu/policy/9405.pdf (13.10.2013 Erişim Tarihi)
ÜNVER, Yener, Hekimin Cezai Sorumluluğu. TCKda Sağlık Personelinin Cezai Sorumluluğuna Yol Açabilecek Hükümler. II. Uluslararası Sağlık Hukuku Sempozyum Kitabı, 13-14 Kasım 2009, İstanbul.
YAHATA, S. A Study of Defensive Medicine in Japan. Applied Ethics P 175- 186, Hokkaido Universty Press, Sapporo, 2011.
YAVUZ, Cevdet, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Beta Yayınları, 7. Baskı, İstanbul, 2007
YILMAZ, Kerem, Defansif Tıbbi Uygulamaların Hukuki Açıdan Yorumlanması, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler A.B.D., Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2012.
YORULMAZ, Coşkun, İstanbul Tabip Odasına Yansıyan Hekim Hatası İddiası Bulunan Olguların Adli Tıp Açısından İrdelenmesi, İ.Ü.Adli Tıp Enstitüsü Tıp Bilimleri A.B.D., Doktora Tezi, İstanbul, 2005.