Küçüklerin şikâyet ve şikayetten vazgeçme hakkı

Şikayet, bir hak olarak Anayasamızın 36. ve 74. maddelerinde; bir muhakeme şartı olarak ise, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)nun 73. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK)nun 158. maddelerinde düzenlenmiştir. Şikâyet, hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında uygulama alanı bulan bir muhakeme şartı olduğundan TCK,Soruşturulması ve kovuşturması şikâyete bağlı suçlar kavramını kullanmıştır. Ceza yargılamasında suçların resen kovuşturulması kural olup; şikâyet, istisnai bir nitelik taşımaktadır. Bu nedenle, Kanunda, suçun soruşturma veya kovuşturmasının şikâyete tabi olduğu belirtilmediği sürece suçla ilgili takibat resen yapılacaktır. Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar arasında yer alan şikâyet hakkının bizzat hak sahibi tarafından kullanılması kuraldır. Aynı şekilde vazgeçme yetkisi de kural olarak şikâyet hakkına sahip kimseye aittir. Ancak küçüklerin şikâyet hakkını kullanmaları ve şikâyetten vazgeçme yetkisine sahip olup olmadıkları konusunda ceza mevzuatımızda açık bir düzenlemeye yer verilmediğinden, bu konu öğreti ve uygulamada tartışmalıdır. Yüksek Mahkemenin konuya ilişkin içtihatları irdelendiğinde, farklı içtihatlar nedeniyle uygulamada da birliğin sağlandığından söz etmek mümkün değildir. Çalışmamızda, şikâyet kavramının tanımı ve özelliklerine kısaca değindikten sonra küçüklerin şikâyet hakkını kullanmaları ve şikâyetten vazgeçme yetkileri konusunda öğretideki görüş ve tartışmalar ele alınacak, Yargıtayın konuya ilişkin içtihatları çerçevesinde değerlendirmeler yapılarak konuya ilişkin şahsi kanaatimiz belirtilecektir. Anahtar kelimeler: Küçük, mağdur, şikâyetten vazgeçme, düşme, yasal temsilci

The right to complain and the renounce complaints authority of minors

Complaint as a right is regulated in the 36th and 74th articles of the Constitution; complaint as an adjudication requirement is regulated in the 73rd article of the Turkish Criminal Law (TCL) number 5237 and 158th article of the Criminal Procedure Law (CPL) number 5271. Since complaint is an adjudication requirement that has an application field in both investigation and prosecution phases, TCL used the concept of crimes in which the investigation and prosecution is complaint dependent . In the criminal proceedings, the ex officio prosecution of crimes is the rule and complaint is an exceptional situation. For this reason, if the investigation and prosecution of the crime is not stated to be subject to complaint by the law, the proceedings against the crime will be carried out ex officio.The use of complaint right, which is considered among rights tightly linked to the person, personally by the right owner is the rule; as is the authority to renounce from complaining to be used in person who has the right to complain. Yet, since there is no clear regulation whether minors have the right to use their complaint right and the authority to renounce complaints, this issue is debated in doctrine and application. While searching the convictions of the Higher Court about this issue, it is not possible to speak of ensuring the unity in application because of different convictions. In our study, after briefing the definition and characteristics of complaint right, the opinions and discussions about the use of complaint right and renounce authority by minors in doctrine and application will be handled, and assessments within the context of Supreme Court convictions will be made and our personal opinion will be stated.

___

  • AKSAY, Bekir: Ceza Hukukunda Yaş Küçüklüğü Kusur Yeteneğine ve Sorumluluğa Etkisi, İstanbul, 1990
  • ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet ve YENİDÜNYA, A. Caner: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Ankara, 2013
  • BAKICI, Sedat: 5237 sayılı Yasa Kapsamında Ceza Hukuku Genel Hükümleri, Ankara, 2007
  • BIÇAK, Vahit: Suç Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2010
  • CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide ve ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 6. Bası, İstanbul, 2010
  • CİHAN, Erol ve YENİSEY, Feridun: Ceza Muhakemesi Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 1996
  • ÇOLAK, Halûk ve TAŞKIN, Mustafa: Açıklamalı-Karşılaştırmalı-Uygulamalı Ceza Muhakemesi Kanunu, Ankara, 2005
  • DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Ankara, 2013
  • DÖNMEZER, Sulhi ve ERMAN, Sahir (1997, C. I): Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku, Genel Kısım, Cilt I, İstanbul, 1997
  • DÖNMEZER, Sulhi ve ERMAN, Sahir (1997, C.III): Nazari ve Tatbikî Ceza Hukuku, 12. Bası, C.III, İstanbul, 1997
  • DÖNMEZER, Sulhi (2003): Genel Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul, 2003
  • EREM, Faruk (1973): Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku, Cilt I, Genel Hükümler, 10. Baskı, Ankara, 1973
  • EREM, Faruk (1993): Türk Ceza Kanunu Şerhi Genel Hükümler, C.I, Ankara, 1993
  • EREM, Faruk/DANIŞMAN, Ahmet ve ARTUK, Emin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Ankara,1997
  • GÖREN, Sami: En Son Değişikliklerle Açıklamalı-İçtihatlı 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, Ankara, 2012
  • GÜNEY, Niyazi ve YILMAZ, Zekeriya: Dava ve Cezanın Düşürülmesi, Ankara, 2008
  • HAFIZOĞULLARI, Zeki ve ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2011
  • HAKERİ, Hakan (2013): Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Ankara, 2013
  • İÇEL, Kayıhan/SOKULLU-AKINCI, Füsun/ÖZGENÇ, İzzet/SÖZÜER, Adem/MAHMUTOĞLU, Fatih ve ÜNVER, Yener: İçel Yaptırım Teorisi, 2. Bası, İstanbul, 2002
  • KAÇAK, Nazif: Ansiklopedik Yargıtay İçtihatları Külliyatı, 2. Baskı, Ankara, 2003
  • KAYMAZ, Seydi ve GÖKCAN, Hasan Tahsin: Uzlaşma ve Önödeme, Ankara, 2007
  • KOCA, Mahmut ve ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2013
  • KUNTER, Nurullah: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul, 1978, Fakülteler Matbaası
  • KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun ve NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Bası, İstanbul, 2010
  • MALKOÇ, İsmail: Açıklamalı Türk Ceza Kanunu, Ankara, 2002
  • MALKOÇ, İsmail ve YÜKSEKTEPE, Mert: Açıklamalar ve Yorumlarla 5271 Sayılı Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu, Ankara, 2005
  • METİNER, Haydar ve KOÇ, E. Ahsen: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Genel Hükümleri, II. Cilt, Ankara, 2008
  • ÖZBEK, Veli Özer: Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2006
  • ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, M. Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar ve TEPE, İlker (2010): Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2010
  • ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, Mehmet Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar ve TEPE, İlker (2013): Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Baskı, Ankara, 2013
  • ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Bası, Ankara, 2013
  • ÖZTÜRK, Bahri ve ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Ankara, 2013
  • ÖZTÜRK, Bahri/TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/SIRMA, Özge/KIRIT, Yasemin F. Saygılar/ÖZAYDIN, Özdem/AKCAN, Esra Alan ve
  • ERDEN, Efser: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2013
  • PARLAR, Ali ve HATİPOĞLU, Muzaffer: Türk Ceza Kanunu Yorumu, C.II, Ankara, 2008
  • SAVAŞ, Vural ve MOLLAMAHMUTOĞLU, Sadık: Türk Ceza Kanununun Yorumu, 2. Cilt, Ankara, 1999
  • ŞAHİN, Cumhur (2009): Ceza Muhakemesi Hukuku I, Ankara, 2009
  • TOROSLU, Nevzat ve FEYZİOĞLU Metin: Ceza Muhakemesi Hukuku, 2009, Ankara
  • TOSUN, Öztekin: Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, Genel Kısım, C.I, 4. Bası, İstanbul, 1984
  • UĞUR, Hüsamettin: “Suça Sürüklenen ve Suç Mağduru Çocuklarda Uzlaşma”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Sa.43, Mart 2010
  • ÜMİT, Eylem: Mekandan İmkana, Çocuk Suçluluğunun Habitusu Ceza Ehliyeti İlişkisi, Ankara Barosu Yayını, Ankara, 2007
  • YAŞAR, Osman (1998): Açıklamalı-İçtihatlı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (Ceza Yargılama Yasası), Ankara, 1998
  • YAŞAR, Osman (2009): Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu, Ankara, 2009
  • YILDIZ, Ali Kemal: “Uzlaşma-Şikayet İlişkisi”, in: YENİSEY, Feridun: Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaşma, Arıkan, 2005
  • ZAFER, Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler, TCK-1-75, 1. Baskı, İstanbul, 2010
  • İNTERNET SİTESİ: www.edb.adalet.gov.tr.