Mesnevî- İşerîf' in üçüncü beyti ne farklı bir şerh denemesi

Mesnevînin bir çok isminden biri Ma ğz-ı Kuran, diğeri de Ke şş âful-Kurandır. Bu isimlerle anılmasının nedeni altı ciltten oluş anMesnevîde lafzen ve mealen iktibas edilen ayet sayısının 700 kadarolmasıdır. Bu sayıya telmih yoluyla iş aret edilen ayetleri de ilaveedecek olursak bin beş yüz kadar ayet tefsir edilmiş olmaktadır. Burakam Kurânın yakla ş ık dörtte birine tekabül etmektedir veMesnevînin aynı zamanda iş ârî bir Kurân tefsiri olduğunugöstermektedir.Mesnevîyi ş erh edenler özellikle ayet ve hadislere dikkat etmiş ler,telmih yoluyla tefsir edilen ayetlerin üzerinde özellikle durmuş lardır.Biz bu çalış mamızda, birinci cildin üçüncü beytinin bir ayete telmihyoluyla gönderme yaptığını göstermeye çalış aca ğız. Bu açıdanbakıldığında Mesnevînin iş aret ettiği ayet sayısının sanılandan dahafazla olabilece ğini düş ünebiliriz.Bu çalış mada, klasik ve modern dönemlerde yazılmış belli baş lış erhlerin üçüncü beyitleri taranarak ş erhlerde iş aret edilmemiş ayettespit edilecek, daha sonra beyit ile aralarındaki iliş ki açıklanmayaçalış ılacaktır.

An alternative view to the 3rd couplet of Masnavi

One of the names of Masnavi is Ma ğz-ı Kuran and another one is Ke şş afu l-Kuran.The reason of this naming depends on the fact that the numbers of the ayahs whichwere literally and semantically quoted are almost 700. If we add the ayahs whichwere indicated with references to this quantity, the number of the ayahs to beinterpreted will be nearly 1,500. This number corresponds to the quarter of the HolyQuran therefore Masnavi is considered to be the sufi interpretation of Holy Quran. When Masnavi was expounded, ayahs and hadiths, especially the ones interpretedwith references were emphasized. In this paper, we will try to prove that the thirdcouplet of the first volume makes a reference to an ayah. Hence, the number of theayahs referred by Masnavi can be thought to be more than estimated. The third couplets of some commentaries will be scanned and ayahs which weren treferred will be found out and finally the relationship between them will beexplained.

PDF

___

Abdullah Bosnavî, Şerh-i Manzum-ı Cezîre-i Mesnevî, Süleymaniye Kütüphanesi, Nafiz Paşa 528.
Abdülmecîd-i Sivâsî, Şerh-i Mesnevî, Beyazıt Devlet Kütüphanesi Veliyüddin Efendi 1651.
Âbidin Paş a, Tercüme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerif, III. bs., Dersaadet, Mahmut Bey Matbaası, 1305.
AHATLI, Erdinç, ¨ Şakk-ı Sadr¨, TDV İslam Ansiklopedisi, 38, İstanbul, TDV, 2010.
Ankaravî İ smail Efendi, Şerh-i Mesnevî, 17, İstanbul, Matbaa-ı Amire, 1289.
Baş türk, Orhan Sürurinin Mesnevî Şerhi (Tanıtım-İndeks- Tenkitli Metin 1b - 40a) , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1997. Cevrî İ brahim Çelebi, Hall-i Tahkikât, Aynul-Füyûz, İ stanbul, Takvimhane-i Amire, 1269.
ÇITLAK, M. Fatih, 18 Beyit Dinle, İ stanbul, Sufi Kitap, 2012.
DEM İREL, Ş ener, Dinle Neyden, Mesnevînin İlk On Sekiz Beytinin Türkçe Şerhleri, Elazığ, Manas Yayıncılık, 2009.
Dervi ş Ali b. İ smail, Esrarul-Arifin ve Siracut-Talibîn, Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimo ğlu 711.
DURU, Necip Fazıl, ¨Mevlevî Şeyhi Ağazade Mehmed Dede ve Mesnevînin İlk On Sekiz Beytinin Ş erhi¨ Tasavvuf, sayı 11, Temmuz-Aralık 2003.
Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili: Elmalılı Tefsiri, 8, İ stanbul, Bedir Yayınevi, 1994.
ERAYDIN, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul, MÜİFV, 1994.
ERGUNER, Kudsi, Ayrılık Çeşmesi Bir Neyzenin Yolculuğu, 2. bs., İstanbul, İ letiş im Yayınları, 2003.
GÖLPINARLI, Abdülbakî, Mesnevî ve Şerhi, I-VI, 3. bs., Ankara, Kültür Bakanlığı, 2000.
GÜLEÇ, İsmail, Türk Edebiyatında Mesnevî Tercüme ve Şerhleri, İstanbul, Pan Kitap, 2008.
Hacı İ lyâszâde Ömer, Şerh-i Mesnevî, İ stanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 196.
Hacı Pîrî Efendi, İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî, Süleymaniye Kütüphanesi. Hâlet Efendi Ek. 26.
HAM İ DULLAH, Muhammed, İslam Peygamberi, İ stanbul, İ rfan Yayımcılık, 1991.
İ brahim Aczî Kendi, Mevâna ve Ruhu Mesnevî, Konya, Yeni Kitap Basımevi, 1953.
İ lmî Dede, Şerh-i Cezîre-i Mesnevî, Süleymaniye Kütüphanesi, Hüsrev Paş a 156.
İ smail Hakkı Bursevî, Mesnevî Şerhi: Rûhül-Mesnevî, (Haz. İ smail Güleç), İ stanbul, İnsan Yayınları, 2004.
Kenan Rıfâî, Şerhli Mesnevî-i Şerîf, 2. bs., İ stanbul, Kubbealtı Neş riyat, 2010.
KONER, Muhlis, Mesnevînin Özü, Konya, Konya Belediyesi, 1961. KONUK, Ahmet Avni, Mesnevî i Şerif Şerhi, I, (Haz. Selçuk Eraydın, Mustafa Tahralı), İ stanbul, Gelenek Yayınevi, 2004
Lokmani Dede, Menakıb-ı Mevâna, (Haz. Halil Ersoylu), Ankara, TDK, 2001. Mevâna, Mesnevî, (çev. Adnan Karaismailoğlu), 10. bs., Ankara, Akçağ Yayınları, 2010.
Murâd-ı Buhârî Molla, Hülâsâtü ş- Şürûh, Süleymaniye Kütüphanesi, M. Arif-M. Murâd 112/1.
MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, İ stanbul, Dağarcık Yayınları, 1995.
Okçu, Naci, Şeyh Galip Divanı , Ankara: Diyanet İşleri Baş kanlığı, 2013.
Sabûhî Ahmet Dede, İhtiyârât-ı Hazret-i Mesnevî-i Şerif, Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi 1310.
Sarı Abdullah Efendi, Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî, I-VI, İ stanbul, Tasvîr-i Efkâr Matbabası, 1288.
SÖNMEZ, Kemal, Açıklamaları ile Mesnevî Ummanından 18 Hakikat İncisi ve Türkçe Nazmedilmiş Seçme Beyitler, Ankara, 1968.
SUBAŞI, Muhsin İ lyas, Batıdaki Mevlâna , İ stanbul, Nesil Yayıncılık, 2003.
Şemi Dede, Şerh-i Mesnevî , Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Efendi 334.
Şifâî Derviş Mehmet, Şerh-i Kitâb-ı Mesnevî-i Manevî, Süleymaniye Kütüphanesi, Darül- Mesnevî 209.
Olgun, Tahirül-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî, 2. bs., İstanbul, Ş amil Yayınevi, t.y.
TEK, Abdürrezzak, ¨Süleyman Uludağ ile Mesnevî Dersleri¨, Süleyman Uludağ Kitabı , (Haz. Mustafa Kara), İ stanbul, Dergah Yayınları, 2008.
TOP, Hüseyin, Mesnevî-i Manevi Şerhi İlk 1001 Beyit, Konya, Tablet Yayınları, 2008.
TÜRKMEN, Erkan, Mevâna Mesnevîsinin Evrenselli ği, İ stanbul, Nüve Kültür Merkezi Yayınları, 2007.
YAŞAROĞLU, Kamil, ¨ İnş irah Suresi¨, TDV İslam Ansiklopedisi, 22, İ stanbul, TDV, 2011.
YAVUZ, Kemal, Muininin Mesnevî-i Muradiyyesi Mesnevî Tercüme ve Şerhi, II, Konya, SÜ Mevâna Araş tırma ve Uygulama Merkezi, 2007.