المخالفة الصوتية في تهذيب اللغة ألبي منصور األزهري

تعد المخالفة الصوتية إحدى الظواهر الصوتية، التي يفسر على ضوئها كثير من التغيرات الصوتية التي تعتري األصوات في حال تراكبها معا، وتعنى هذه الدراسة بتتبع هذه الظاهرة عند واحد من أكابر اللغويين والمعجميين العرب، وهو أبو منصور األزهري )ت370هـ(، وذلك في واحد من أكبر منجزات المعجمية العربية وأهمها وهو معجمه )تهذيب اللغة(، وذلك من خالل رصد إشاراته إليها في أثناء معالجاته ألفاظ معجمه، وتحليل تلك اإلشارات في ضوء معطيات الدرس اللساني التراثي والحديث

Dissimilation in Abu Mansour al-Azhari’s Tahdib al-Lughah.

Dissimilation is a phonological phenomenon that can explain many phonetic when sounds are blended. Modern linguists have paid attention to this phenomenon and we find that the ancient Arab linguists studied it as well, even if they did not use the same term (dissimilation) that the modernists used to refer to this phenomenon. This study will focus on this phenomenon by examining one of the greatest Arab linguists and lexicographers, Abu Mansour al-Azhari (d.370 AH). He wrote the book Tahdib al-Lughah which is one of the most important achievements of Arabic lexicography. The study aims to reveal the positioning of dissimilation in al-Azhari’s linguistic thought by observing his references to dissimilation, while processing his lexical terms and analyzing these signals in light of the data of historical and modern linguistic discourse. The study will explain the importance of dissimilation in ancient Arab lexicography and to know to what extent it existed in the linguistic composition in general and the lexical in particular. It will also show how alAzhari benefited from dissimilation theoretically and practically in informing about many phonemic processes in the Arabic vocabulary. The study divides dissimilation models in the dictionary of Tahdib alLughah according to the division of modern linguists for dissimilation, namely; anticipatory dissimilation at a distance, anticipatory dissimilation from a contiguous segment, lag dissimilation at a distance, and lag dissimilation from a contiguous segment.

___

  • Abdüttevvâb, R. (1990). et-Teṭavvürü’l-luġavî Mezahiruhu ve 'ilelühü ve kaveninüh. Mektebetü'lHancî.
  • 'Anbari, M. (1987). el-eddâd. (Muhemmad Abu'l-Fadl Ibrahim, Muhakkık). el-mektebetü'l- 'Esrıyyeh.
  • 'Anbari, M. (1992). ez-Zehir fi M'âni Kelimât'in-Nâs. (Hetim Saalih ed-Daamin, Muhakkık). Mü'sseseti'r -Risâleh.
  • Beni Hamad, A. (2003).el-mümeseleti ve'l-mühelefeti Beyne İbn Cinnî ve'd-Dirasâti's-Savtiyyeti'lhediseh. Risâlet Dukturah, Câmi'etü'l- Yermûk.
  • Bişr, K. (2000). 'İlmü'l- Esvât. Dâr Ğarîb.
  • Cevherî, İ. (1987), es-Sıhâh Tâcü’l-Lugati ve Sıhâh-’l-Arabiyyeti. (Ahmed Abdulgafür 'ettaar, Muhakkık). Dârü’l-İlmi li’l-Melâyîn.
  • Ezherî, M. (1964). Tehzîbu’l-Luga. (Abdu's-Selâm Hârun, Muhakkık)., Ed-Dâru'l- Mısrıyyeti li'tTe'lifi ve't-Tercemeh.
  • Ferâhîdî, H. (1981). el-ʿAyn. (Mehdî el-Mahzûmî – İbrâhim es-Sâmerrâî, Muhakkıkan). Dâr ve Mektebetü'l Hilâl.
  • Ferrâ, Y. (1955) Meʿâni’l-Ḳurʾân. (Ahmed Yûsuf Necâtî – M. Ali en-Neccâr – Abdülfettâh İsmâil Şelebî, Muhakkıkan). Ed-Dâru'l- Mısrıyyeti li't-Te'lifi ve't-Tercemeh.
  • Hattâbî, H. (1982). Ġarîbü’l-ḥadîs. (Abdu'l-Kerîm el-'zebâvî, Muhakkık). Câmi'etü Ümmi'l-Kura.
  • Herîdî, A. (1989). Zaahiratü'l- Mühaalefeti's- Savtiyyeti ve Devruhe fi Nümüvi'l – Mü'cemi'l- 'erabi. Mektebetü'l- Hancî.
  • İbn Kuteybe , A. (1397). Ġarîbü’l-ḥadîs. (Abdullah el-Cebbûrî, Muhakkık). Metbe't el-'êni.
  • İbn Menzûr, C. (1414). Lisânü’l-'erab, Dâr Sadir
  • İbnü’l-Esîr, M. (1963). en-Nihâye fî ġarîbi’l-ḥadîs̱ve’l-es̱er. İsa elbâbi el-helebi ve Şürakâh.
  • İbnü’s-Sikkît, Y. (1368). Iṣlâḥu’l-manṭıḳ. Dâru'l- Me'erif.
  • İbnü’s-Sikkît, Y. (1903). el-Ḳalbü ve’l-ibdâl. (fi kitâb: el-Kenzü’l-luġavî fi’l-lisâni’l-ʿArabî, August Haffner, Muhakkık). el- Metbe'etü'l- Kasülükiyyeti li-l'ebâ'i'l - Yesü'iyyîn.
  • Malmberg, B. (1984). 'İlmü'l- Esvât. (Abu's-Sabûr Şâhîn, Mütercim). Mektebetü'ş- Şebâb.
  • Moscati, S., Ullendorff, E., Spitaler, A., Von Soden, W., (1993). Medhel İle Nehvi'l- Luğati'sSâmiyyeti'l- Mükaaran. (Mehdî el-Mahzûmî- AbdulCebbaar el-Müttalibi, Mütercimân). ʿâlemül- kütüb.
  • Müberrid, M. (1963). el-Müktedab. (Muhemmed Abdu'l-Halik 'Udaymeh, Muhakkık). ʿâlemülkütüb
  • Müberrid, M. (1997). el-Kâmil fi’l-edeb. (Muhemmed Ebü’l-Fadl İbrâhim, Muhakkık). Derü'lFikri'l-ʿerabi.
  • Nehhâs, A. (1985). İʿrâbü’l-Ḳurʾân. (Züheyr Gazi Zâhıd, Muhakkık). ʿâlemül- kütüb.
  • Ömer, A. (1997). Dirasetü's-Savti'l- lüğevi. ʿâlemül- kütüb.
  • Şâyib, F. (2004). Es̱eru'l- Kavânini's-Savtiieti fi Binâi'l-Kelime. ʿâlemül- kütübi’l-ḥadîs̱
  • Vendryes, J. (1950). el-Luğah. (Abdu'l Hemîd ed-Devâhîlî – Mohemmed el-Kassaas, Mütercimân). Mektebetü'l- Englü el-Misrıyyah
  • Zebîdî, M. (2001). Tâcü'l-Arûs, 39. Cilt. (Abdu'l-Mecîd Katamiş, Muhakkık). el- Meclisü'l- Vatani lis-Sekafati ve'l-Fününi ve'l- Âdâb bil-Kuveyt.
  • Zeccâc, İ. (1988). Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbüh. (Abdülcelîl Abduh Şelebî, Muhakkık). ʿâlemülkütüb.
  • Zemehşerî, M. (1971). el-Fâʾiḳ fî ġarîbi’l-ḥadîs̱. (Ali Muhemmed el-Bicâvî – Muhemmed Ebü’lFadl İbrâhim, Muhakkıkan). İsa elbâbi el-helebi ve Şürakâh.
Turkish Studies - Language and Literature-Cover
  • ISSN: 2667-5641
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ