19695

YUSUF ATILGAN’IN EDEBİYATINA FREUDYEN BİR BAKIŞ: C. VE ZEBERCET ÖRNEĞİ

Psikanalitik edebiyat eleştirisi özellikle varoluşçu felsefenin etkili olduğu savaş öncesi ve sonrası dönemde yazılan, çoğunlukla modernist edebî eserlerdeki karakter analizlerinde yaygın bir biçimde kullanılmıştır. Dönemi etkisi altına alan varoluşçu felsefenin de izlerini taşıyan bu eserler, daha çok bireyin, içinde bulunduğu yaşam ortamını sorgulamasına ve bu bağlamda gelişen psikolojik gel-gitlerine odaklanmıştır. Modernist edebiyatta sıklıkla başvurulan 'bilinçakışı' ve 'iç monolog' gibi anlatım teknikleri, okuyucu ve edebiyat eleştirmenlerini, karakterlerin kişiliklerini şekillendiren psikolojik etkenlere yönlendirmiştir ve bu bağlamda, dönemin bilimsel gelişmelerine de paralel olarak, edebî metinlere Freudcu ve Lacancı gibi yeni bakış açılarıyla yaklaşılmaya başlanmıştır. Edebî modernizm, Türk edebiyatına nispeten Avrupa'dan daha geç ulaşmış olsa da, benzer etkiler ilk modernist Türk romanlarında da görülebilmektedir. Özellikle Yusuf Atılgan, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay gibi önemli isimlerin modernist etkiyle yazılmış başlıca eserleri psikanalitik karakter incelemelerine oldukça açıktır. Yusuf Atılgan'ın ilk iki romanı, Aylak Adam ve Anayurt Oteli'ndeki başkarakterler C. ve Zebercet sorunlu psikolojik ruh halleri, tamamlanmamış cinsel gelişimleri ve oedipal eğilimleriyle yazarı üzerindeki Freud etkisini örnekler niteliktedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı, Yusuf Atılgan'ın ilk iki romanı Aylak Adam ve Anayurt Oteli'nin başkahramanları olan C. ve Zebercet isimli karakterlerin psikolojik durumlarını Sigmund Freud'un 'Oedipus kompleksi', 'baba imgesi' ve 'cinsel dürtü' gibi ünlü teorileri ışığında incelemektir

A FREUDIAN GLANCE AT YUSUF ATILGAN’S LITERATURE: THE CASES OF C. AND ZEBERCET

Psychoanalytical literary criticism has been widely used in the character analyses of the mostly-modernist literary pieces which were written especially in the pre and post-war years in Europe under the influence of existential philosophy. Modernist narrative techniques like ‘stream-of-consciousness’ and ‘interior monologue’ have directed readers and literary critics towards an analysis of the psychological elements that shape characters’ personalities in the literature of the era. In this respect, new approaches like Freudian and Lacanian readings of literary texts based on their theories have emerged. Though literary modernism has reached Turkish literary circles later than Europe, similar impacts might also be seen in early modernist Turkish novels, especially in the ones written by Yusuf Atılgan, Ahmet Hamdi Tanpınar and Oğuz Atay, all of which offer much for a psychoanalytical approach. The protagonists, C. and Zebercet, of Yusuf Atılgan’s first two novels, The Wanderer and The Anayurt Hotel, exemplify the Freudian influence on their author with their problematic psychological states, sexual nondevelopment and oedipal tendencies throughout the novels. In this respect, the aim of this study is to analyze the psychological states of Atılgan’s two characters, C. and Zebercet, in the light of Freudian theories like ‘Oedipus Complex’, ‘Father Complex’ and ‘Sex Drive’

PDF

___

ATILGAN, Yusuf (2003). Anayurt Oteli. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları. --- (2011). Aylak Adam. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
BARTH, John (1984). "The Literature of Replenishment". The Friday Book: Essays and Other Non-Fiction. London: The Johns Hopkins University Press.
FREUD, Sigmund (1922). Group Psychology and the Analysis of the Ego. Trans. James Strachey.London and Vienna: The International Psychoanalytical Press. --- (1980) The Interpretation of Dreams. New York: Avon Books. --- (1977) On Sexuality: Three Essays on the Theory of Sexuality and Other Works. New York: Penguin Books
GÜRBILEK, N (1995) “Taşra Sıkıntısı”. Yer Değiştiren Gölge. Ġstanbul: Metis Yayınları.
iLERI, Selim (1992) “Yusuf Atılgan Ġçin”. (Argos, Kasım 1989, sayı: 15), Yusuf Atılgan‟Armağan, haz.: Turan Yüksel vd., s. 88-89. Ġstanbul: Ġletişim Yayınları.
MANNONI, Octave (1971). Freud: The Theory of the Unconscious. London: NLB.
MORAN, Berna (1994). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış III. Ġstanbul: Ġletişim Yayınları.
MORLEY, Catherine (2012). Modern American Literature. EDINBURGH University Press. ISBN 978-0-7486-2506-2. Retrieved 20 April 2013.
PAGLIA, Camile (1990). Sexual Personae: Art and Decadence from Nefertiti to Emily Dickinson. London and New Haven: Yale University Press.
SÖZALAN, Özden (2004). “Anayurt Oteli‟nde Geceleyen Kadın”. Kadınlar Dile Düşerse.Eds. Sibel Irzık and Jale Parla. Ġstanbul: Ġletişim Yayınları.
TURAN, Güven (1992). “Kitaplar ve Yusuf Atılgan”. Yusuf Atılgan’a Armağan. Ġstanbul:Ġletişim Yayınları.
UĞURLU, Sayit Battal (2008). “Yusuf Atılgan‟da Baba Ġmgesi: Psikanalitik Bir Yaklaşım”. 38. ICANAS. 10-15 Eylül 2007, Ankara. Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri. Vol 4. Eds. Zeki Dilek, Mustafa Akbulut, Zeki Cemil Arda, Zeynep Bağlan Özer, Reşide Gürses and Banu Karababa Taşkın. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı.
WAUGH, Patricia (2006). Literary Theory and Criticism: An Oxford Guide. Oxford UP.