ŞEYHÎ’NİN KADİR GECESİ GAZELİ ÇERÇEVESİNDE KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA KADİR GECESİ KAVRAMI ÜZERİNE

Toplumların tarihini etkileyen büyük ve önemli değişimlerle şekillenen edebiyat tarihi bu değişimlerle adlandırılan dönemlere ayrılır. Bu durum Türk edebiyatının İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ve İslamiyet sonrası Türk edebiyatı olarak genel iki başlık altında adlandırılmasında ortaya çıkmıştır. İslami dönem Türk edebiyatının başlıca ürünleri arasında İslam dini, kültürü ve estetiğini yansıtan eserler yer alır. İslam tarihinin başlangıcından itibaren görülen her olay klasik Türk edebiyatında yansımasını bulmuş, şair ve yazarlar İslam dini, tarihi ve kültürünü edebi eserlerle anlatmayı bir bakıma görev bilmişlerdir. Bu bağlamda değerlendirilebilecek olan ramazan konusu kendi içerisinde çok katmanlı bir anlam dünyasına sahiptir. Özellikle, ramazan ayı içerisinde kutlanan Kadir Gecesi dini kutsiyetinin yanı sıra sosyal bir gündem de oluşturarak toplumsal bir önem kazanmıştır. Kadir Gecesi, İslam kültüründe Kuran-ı Kerim'in indirildiği kutsal geceye verilen addır. Bu nedenle İslami kültürün etkilerinin günlük yaşamda yoğun olarak hissedildiği Osmanlı toplumunda şairler, bu gecenin manevi atmosferini yansıtan şiirler kaleme almışlardır. Klasik Türk şiirinde Kadir gecesi kavramı en genel hatlarıyla, mısra veya beyit boyutunda, manzum metinlerin bir bölümünde ya da tamamında çeşitli teşbih ve mecazlarla kendini gösterir. Bu çalışmada ramazan ayı içerisinde özel bir önemi olan Kadir Gecesi'nin dini ve sosyo-kültürel anlamına değinilerek Kadir Gecesi kavramının klasik Türk şiirindeki kullanımları üzerinde durulmuş ve Şeyhî'nin bir gazeli çerçevesinde anlam dünyası incelenmiştir

AN EVALUATION UPON THE CONCEPT OF QADR NIGHT IN CLASSICAL TURKISH LITERATURE WITHIN THE SCOPE OF ŞEYHÎ’S QADR NIGHT GAZELLE

Affecting the histories of societies, the history of literature which is shaped by huge and significant changes is categorized under those changes. This situation appeared as a result of two general subcategories of Turkish Literature as Turkish Literature before Islam and Turkish Literature after Islam. Among the major elements of Turkish Literature during the period of Islam are the works which reflect the religion, culture and aesthetic of Islam. Every event which has been seen since the beginning of the history of Islam found its reflection on Classical Turkish Literature, and the poets and authors, in a way, took as their duty the narration of religion, history and culture of Islam through their works. The subject of Ramadan which is going to be evaluated within this respect has a multi-layered world of meaning within itself. Qadr Night which is celebrated during Ramadan gained especially a social importance becoming a current social issue besides its religious holiness. Qadr Night is a name in the culture of Islam given to the holy night when the Holy Quran was revealed by the God. For that reason, the poets in the Ottoman society, where the effects of the culture of Islam were highly felt in the daily life, touched upon the spiritual atmosphere of that night in their works. The concept of Qadr Night in Classical Turkish poetry shows itself in general terms as verse or couplet, in some or all parts of poetic texts with various similes and metaphors. In this study, touching upon the religious and socio-cultural meaning of Qadr Night which has a significant importance in Ramadan, the usage of the concept of Qadr Night in Classical Turkish poetry has been expressed and its world of meaning has been analyzed within the scope of one of Şeyhî’s gazelle

PDF

___

ABDULKADĠROĞLU, Abdülkerim, (1997), “Divan ġiirinde Aktüalite Zâtî’nin Kadir Gecesi Gazeli”, Kültürümüzden Esintiler, Dağıtım Akademi Kitabevi, Ankara.
AÇA, Mehmet vd., (2009), Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi, Kriter Yayınları, Ġstanbul.
AKKUŞ, Metin, (2008), Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası Edebi Türler ve Tarzlar, Fenomen Yayınları, Erzurum.
ANDREWS, Walter G.,(2000), Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.
AYAN, Hüseyin, Nesîmî Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.
BEKTAŞ, Ekrem, (2007), Muvakkitzâde Pertev Dîvânı, Malatya.
ÇELEBİOĞLU, Amil, (1990), “Edebiyatımızda Ramazan”, Türk Yurdu, Nisan, s. 47-49.
GÜREL, RahĢan, Enderunlu Vâsıf Dîvânı, Kitabevi Yayınları, Ġstanbul.
GÜZEL, Abdurrahman, (2006), Dini-Tasavvufi Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara.
İSEN, Mustafa; KURNAZ, Cemal, (1990), Şeyhî Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.
KAPLAN, Mehmet, (1977), “Ramazan Edebiyatı”, Mili Kültür, Temmuz, s. 39-40.
KILIÇ, Filiz; MACĠT, Muhsin, (1995), Türk Edebiyatında Ramazan Şiirleri (Güldeste), TDV Yayınları, Ankara.
KOCAER, Abdullah Fevzi (2009), Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh, C. 1, Hüner Yayınları. (http://kuran.diyanet.gov.tr/Kuran.aspx: eriĢim tarihi: 19.11.2013)
LEVEND, Agah Sırrı, (1972), “Dini Edebiyatımızın BaĢlıca Ürünleri”, Türk Dili AraĢtırmaları Yıllığı Belleten.
MACİT, Muhsin, (1997), Nedîm Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.
ONAY, Ahmet Talat, (1992), (Haz. Cemal KURNAZ), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, TDV Yayınları, Ankara.
ÖZERVARLI, Sait, (2001), “Kadir Gecesi”, DĠA C. 24, s. 124.
TARLAN, Ali Nihat, (1968), Zâtî Dîvânı, ĠÜEF Yayınları, Ġstanbul.
TARLAN, Ali Nihat, (1992), Ahmet Paşa Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.
TOPAL, Ahmet, (2007), “Klasik Türk Edebiyatında Muharrem Ayı Etrafında Yazılan ġiirler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 35, Erzurum.
UZUN, Mustafa, (2001), “Kadir Gecesi”, DİA 24, Ġstanbul.
YEKBAŞ, Hakan, (2010), “Klasik Türk ġiirinde Regaibiyye ve Mehmet Fevzi Efendi’nin Regaibiyyesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 42, Erzurum.
YENİTERZİ, Emine, (1993), Divan Şiirinde Na’t, TDV Yayınları, Ankara