YUNUS EMRE VE HÂCE MUHAMMED LUTFÎ’NİN İKİ ŞİİRİ ÜZERİNDE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Türkçenin büyük şairi, sevgi ve hoşgörü timsali Yunus Emre, XIII. yüzyılın son yarısı ile XIV. yüzyılın başlarında yaşamıştır. Anadolu coğrafyasının siyasi ve ekonomik buhranlarla çalkalandığı bir dönemde insanları birliğe ve sevgiye davet eden Yunus Emre, ünü yüzyılları ve sınırları aşan bir gönül eridir. Anadolu'da Yunus'un araladığı gönül kapısından içeri giren nice erler vardır. Bunlardan biri de Hâce Muhammed Lutfî Efendi'dir. Meşhur lakabı Efe veya Alvarlı Efe olan Hâce Muhammed Lutfî Efendi 1868-1956 yılları arasında yaşamış ilim ve irfan sahibi bir zattır. Millî Mücadele'de Doğu'da bölücülük yapmak isteyenlere karşı sağladığı katkılar ile bilinen Alvarlı Efe'nin Yunus Emre ile birçok bakımdan benzerlikleri vardır. Yüksek derecede şefkat ve muhabbeti olan, ömrü boyunca tevazu ve hoşgörüden ayrılmayan Efe'nin birçok şiiri tıpkı Yunus'unkiler gibi ilahi olarak icra edilmektedir. Sanatının kaynağını İslam'a ve onun temel değerlerine bağlayan bu iki mutasavvıf şairin iki şiiri biçim ve içerik bakımından birbirine benzerliği ile dikkat çekmektedir. Söz konusu şiirlerde sürekli yinelenen bir dem gelür ve bir gün olur ifadeleri daha ilk bakışta bu benzerliği gözler önüne seren ahenk unsurlarıdır. İnsanın hâlden hâle geçişlerini karşıt yaşam deneyimleri üzerinden ele alan bu iki şiir, sanatçının hayata karşı takındığı tavrın ölçütünü çok iyi örneklemektedir. Bu ölçüt teslimiyettir. Çalışmamızda söz konusu şiirleri yapısal çözümleme açısından karşılaştıracağız

A COMPARATIVE STUDY ON YUNUS EMRE’S AND HÂCE MUHAMMED LUTFÎ’S TWO POEMS

Great poet of Turkish, symbol of love and tolerance, Yunus Emre lived in the last half of XIII. Century and at the beginning of XIV century. Yunus Emre, who invited the people to unity and love in a periodagitated with political and economic crisis in the Anatolian geography, is a man of heart whose reputation went beyond the centuries and borders. There are many people who came through the door of heart opened by Yunus in Anatolia. One of them is Hâce Muhammed Lutfî Efendi. Hâce Muhammed Lutfî Efendi, whose famous moniker was Efe or Alvarlı Efe, is a lord of knowledge and wisdom who lived between the years 1868-1956. Alvarlı Efe, known for the contribution he provided against those who wanted to be separatists in the East during the National Struggle, has many similarities with Yunus Emre in many ways. Many poems by Efe, who has a high degree of compassion and affection and is inseparable from humility and tolerance throughout his life, are carried out as hymns just as those of Yunus. The two poems by these two mystic poets, who connect their source of art to Islam and to its basic values, have remarkable similarity to eachother. There curring expressions there comes a time and will be one day in the poems in question are the elements of harmony revealing this similarity at first glance. These two poems that deal with transitions of the human being via contrasting life experiences illustrate the criterion of the artist's attitude towards life very well. This criterion is submission. In our study, we will comparethe poems in question in terms of the structural analysis.

___

  • Abdülkerim KuĢeyrî (2007). Kuşeyrî Risâlesi, çev. Dilaver Selvi, Ġstanbul: Semerkand Yayıncılık.
  • Abdürrezzak KâĢânî (2004). Tasavvuf Sözlüğü, çev. Ekrem Demirli, Ġstanbul: Ġz Yayıncılık.
  • AKTAġ, ġerif (1988). Yunus Emre’de Lirizmin Kaynağı, Millî Kültür 62, 2-5.
  • AYVAZOĞLU, BeĢir (1982). Aşk Estetiği- İslam Sanatlarının Temel Prensipleri Üzerine Bir Deneme, Ankara: Birlik Yayınları.
  • ÇALIġLAR, Aziz (1967). Tragedya (Trajik GörüĢ) ve Diyalektik, Yeni Dergi 36, 182-189.
  • Hâce Muhammed Lutfî (2006). Hulâsatü’l-Hakâyık ve Mektûbât-ı Hâce Muhammed Lutfî, Ġstanbul: Damla Yayınevi.
  • KABAKLI, Ahmet (1991). Telvîn, Millî Kültür 80, 4-6.
  • KÖPRÜLÜ, M. Fuad (2003). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, haz. Orhan F. Köprülü, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KUDRET, Cevdet (1985). Halk Şiirinde Üç Büyükler 1: Yunus Emre, Ġstanbul: Ġnkılâp Kitabevi.
  • MORAN, Berna (1994). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, Ġstanbul: Cem Yayınları. Seyyid Mustafa Rasim Efendi (2013). Tasavvuf Sözlüğü, haz. Ġhsan Kara, Ġstanbul: Ġnsan Yayınları.
  • TATÇI, Mustafa (1990a). Yunus Emre Divânı I: İnceleme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • TATÇI, Mustafa (1990b). Yunus Emre Divânı II- Tenkitli Metin, Ankara: Kültür BakanlığıYayınları.
  • TİMURTAŞ, Faruk (1980). Yunus Emre Dîvânı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • TODOROV, Tzvetan (2012). Fantastik: Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım, İstanbul: MetisYayınları.
  • YAKIT, Ġsmail (2002). Yunus Emre’de Sembolizm, Çıktım Erik Dalına, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.