YERALTI SUYUNUN AZALMASINA BAĞLI OLARAK SURUÇ İLÇESİ (ŞANLIURFA) TARIMSAL YAPISINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN İNCELENMESİ
Türkiye'nin en önemli ovalarından biri olan Suruç ovası Şanlıurfa'nın güneybatısında yer alan Suruç ilçesinde yer almaktadır. Sahip olduğu verimli ve geniş topraklar sayesinde önemli bir tarım sahası konumundadır. İlçede 1965 yılına kadar nadas yöntemiyle buğday ve arpa gibi tahıllar ile mercimek ve nohut gibi baklagillerin üretimi önemli bir yer tutmaktadır. 1965 yılı sonrasında, yeraltı suyunun kullanılmaya başlamasıyla sulamalı tarım yaygınlaşmış pamuk gibi yüksek gelir getiren ürünler tarımsal üretimde ön plana çıkmıştır. Daimi akarsuyun bulunmadığı Suruç'ta mevsimlik akarsu sayısı oldukça fazladır. Yaz kuraklığıyla beraber Mayıs ayı sonlarında tamamen kullanılmamaktadır. Özellikle yaz yağışlarının olmayışı ya da çok düşük oluşu, akarsuların tamamının mevsimlik olmasında etkili olmuştur. Dolayısıyla Suruç'ta tarımsal amaçlı kullanılan suyun tamamı yeraltından sondaj yolu ile elde edilmektedir. Fakat 1965-1990 yılları arasında Suruç ilçesinde bilinçsiz olarak birçok sondaj kuyusu açılmış yeraltı suyunun zamanla azalıp tükenmesine neden olmuştur.1990 yılından sonra yeraltı suyunun azalıp tükenmesinden dolayı Suruç ilçesinde ciddi oranda pamuk tarımında azalma olmuştur ve tekrardan kuru tarıma geçişe neden olmuştur, günümüzde de kuru tarım uygulaması devam etmektedir. Çalışma sahasındaki bitki desenindeki değişimi belirlemek amacıyla 1985 ve 2011 yılının Ağustos ayına ait görüntülerin yakın infrared ve görünür bölgeye ait kırmızı band görüntüleri kullanılmıştır. NDVI ile Suruç ilçesinde tarımsal ürün deseninde meydana gelen değişim ortaya konulmuştur.
ANALYSIS OF THE CHANGES OCCURRED AT THE AGRICULTURAL STRUCTURE OF SURUÇ DISTRICT (ŞANLIURFA) DUE TO THE DECREASE OF THE UNDERGROUND WATER
Suruç Plain which is among the most important plains of Turkey is located in Suruç district that is located in southwest of Şanlıurfa. It is in the position of an important agricultural field by the help of the fertile and large land it has got. While grains like wheat and barley and legumes like lentil and chickpeas took an important space with fallow method in agricultural production in the district until 1965, irrigated agriculture spread with the start of the use of underground water and crops which bring high income like cotton came to the fore in agricultural production after 1965. The number of seasonal streams is quite a lot in Suruç where there are no permanent streams. The seasonal streams which totally dry at the end of May with the summer drought are not used for irrigation. Especially the fact that there is no or very little summer rain became effective in all the streams being seasonal. So the whole water used for agricultural purposes in Suruç is gained from underground by drilling. But between the years 1965-1990, many drilling wells were opened unconsciously in Suruç and this caused the decrease and drain of the underground water in time. In 1990, as a result of the decrease and drain of the underground water, there have been a serious decrease in the cotton farming in Suruç district and this caused the return to dry farming, dry farming practice is going on in the present day. To identify the change in the vegetation pattern at the study field, the close infrared of the images that belong to August of 1985 and 2011 and the red band images that belong to the visible region were used. The change which occurred in the agricultural product pattern in Suruç district was exhibited by NDVI.
___
- ARSLAN, H., GÜLER, M., CEMEK, B., DEMİR, Y.,(2007). Bafra Ovası Yeraltı Suyu Kalitesinin Sulama Açısından Değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 219-226
- ABİ, M. (2006). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Tarım Cografyası. ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beşeri ve İktisadi Coğrafya Anabilimdalı Yükseklisans Tezi.
- AKKUŞ, A. (1996). Jeomorfolojiye giriş. İstanbul: Özel Eğitim Yayınları.
- ÇELİK, M.A., GÜLERSOY, A.E. (2014). "Bitki Örtüsü Değişimlerinin 16 Günlük Periyotlar Halinde İzlenmesi: Mardin İli Örneği (2000-2010) / Monıtorıng Changes of Vegetation Cover In Periods of 16-Days: Mardin City Case (2000-2010)" TURKİSH STUDİES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN:1308-2140, Volume 9/2, Winter 2014, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6198, p. 471-494.
- ÇELİK, M.A., KIZILELMA, Y., GÜLERSOY, A.E., DENİZDURDURAN, M. (2013). Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Aşağı Seyhan Ovası Güneyindeki Sulak Alanlarda Meydana Gelen Değişimin İncelenmesi (1990-2010) / Investıgatıon Of The Emergıng Change In Wetlands In South Of Lower Seyhan Plaın By Usıng Dıfferent Remote Sensıng Technıcs (1990-2010) TURKİSH STUDİES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN:1308-2140, Volume 8/12 Fall 2013, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6011,p.263-284.
- DİNÇ, U., ŞENOL, S., SAYİN, M., KAPUR, S., GÜZEL, N., DERİCİ, R., YEŞİLSOY, M.S., YEĞİNGİL, I., SARI, M., KAYA, Z., AYDIN, M., KETTAŞ, F., BERKMAN, A., ÇOLAK A.K., YILMAZ, K., TUNÇGÖĞÜS, B., ÇAVUŞGİL, V., ÖZBEK, H., GÜLÜT, K.Y., KARAMAN, C., DİNÇ, O., ÖZTÜRK, N., KARA, E.E.,(1988). Güneydoğu Anadolu Bölgesi Toprakları (GAT) 1.Harran Ovası TÜBİTAK tarım ve ormancılık Gurubu Güdümlü Araştırma Projesi Kesin Sonuç Raporu.Proje No:TOAG-534.Ankara: TÜBİTAK.
- ELİBÜYÜK, M., & GÜZEL, A. (2003). Şanliurfa İli'nde Dönemlik Ve Geçici Bir Yerlesme hollik. Coğrafi Bilimler Dergisi, 55-67.
- GÜLER, Ç. (1997), Su Kalitesi, Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No: 43, T.C. sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
- GÜZEL, A. (2012). 1927 Tarihli Urfa Salnamesinin Tarihi Coğrafya Özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 231-262.
- Harita Genel Komutanlığı. (tarih yok). http://www.hgk.msb.gov.tr/hgk/uygulamalar/haritauygulama/il_ilce_alanlari.pdf. ankara.
- İZBIRAK, R. (1979). Jeomorfoloji. Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Basım Evi.
- KALİ, N. (2008), Erzurum Ovası Su Kalitesi ve Kirliliğinin Tespiti, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı, Erzurum.
- KARAKAŞ, R. (2012), Siirt Halk Kültürünün Şifa Dağıtıcıları: Kutsal Sular, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Sayı: 7 (4), s. 2149-2161.
- KIRMIZITAŞ, H. (2003). Hatalı Sondaj Çalışmaları Sonucu Yok Olan Akiferlere Örnek : Suruç Ovası. DSİ teknik bülteni sayı:98, 2.
- MTA, M. T. (1961). www.mta.gov.tr.
- ÖZBAY, Ö., DURSUN , Y., & KIRMIZITAŞ, H. (2011). Görünmez Stratejik Kaynaklar: Sınıraşan Yeraltı Suları. Ankara: ORSAM rapor no:63 Su Araştırmaları programı rapor no:7.
- SÖNMEZ, M. E. (2012). Kızıltepe İlçesinde Bitkisel Ürün Deseninde Meydana Gelen Değişimler ve Olası Sonuçları . Coğrafi Bilimler Dergidi.
- ŞAHİN,Ü., TUNÇ, T., ÖRS, S., (2011) Yeraltı Suyu Kirliliği Açısından Atık Su Kullanımı. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 33-39.
- TÜMERTEKİN, E., & ÖZGÜÇ, N. (2005). Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma. İstanbul: çantay kitap evi