BELİRSİZLİK İLKESİ VE ÖĞRETİMİ*

Çalışma, belirsizlik ilkesinin öğretiminin; nasıl, ne tür örneklerle ve aktivitelerle daha etkili bir şekilde gerçekleştirilebileceğini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırmalarda doküman incelemesi tek başına bir veri toplama yöntemi olarak kullanılabilir. Dokümanlar, ulaşılmasının genelde fazla zaman almaması, ucuz ve kolay olması bakımından gözlem ve görüşmelere tercih edilebilir. Kütüphanedeki her belge (her bir kitap, her bir dergi ve makale) becerikli ve hayal dünyası geniş olan bir araştırmacı için hazır bilgi ve veri kaynağıdır. Bu nitel çalışmanın verileri, konuyla ilgili yayınlanmış kitap ve bilimsel makale gibi dokümanların incelenmesiyle sağlanmıştır. Çalışmada, belirsizlik ilkesi ve kuantum fiziği konularına dair kitaplar ve yapılan bilimsel çalışmalarla ilgili makaleler, betimsel analiz yaklaşımına göre incelenmiştir. İlke öğretimi, genelde kavram öğretimine benzemektedir. Dokümanlarda, sunuş yoluyla öğretimin; daha az zaman alıcı ve soyut konuların öğretiminde kavramlar (veya büyüklükler) arası ilişkilerin öğrenilmesinde kolaylık sağlayıcı olduğunu belirtilmektedir. Ayrıca doküman olarak incelenen araştırmaların bulguları, öğrenme amaçlı yazma etkinliklerinin (mektup ve özet) belirsizlik ilkesinin öğretiminde kullanılabileceğini göstermiştir. Heisenberg belirsizlik ilkesinin anlamlı öğrenilmesine katkıda bulunabilmek için sunuş yoluyla öğretim, öğrenme gerçekleştirilebilecek bir yaklaşım önerilmiştir. Her aşamada neler yapılabileceği açıklanarak özellikle örneklerin, prototip olması gerektiğinin önemi vurgulanmıştır. Araştırmada, verilen örneklerin özgün, günlük yaşamdan ve kolay anlaşılır olmasına çalışılmıştır. Belirsizlik ilkesi için önerilen yaklaşımın diğer ilkelerin öğretiminde de kullanılabileceği düşünülmektedir.

UNCERTAINTY PRINCIPLE AND ITS INSTRUCTION

The study was conducted to explore how to teach uncertainty principle more effectively with what kind of activities and examples. Document analysis can be used to gather data on its own as data collection tool in qualitative research. Documents are preferred to interviews and observations because they do not take much time, they are easy and cheap. Every document in the library (every book, journal, and article) is an available information and data source for a researcher who is skilful and has a broad fantasy world. The data of this qualitative study were gathered through the examination of documents such as books and scientific articles published about this topic. Books about quantum physics and articles written about the scientific studies were examined according to descriptive analysis method. Teaching principles is like teaching concepts. Documents suggest that teaching via presentations takes less time and provides convenience to teach abstract subjects, and to learn the relations between the concepts (or magnitudes). Moreover, the research findings which were examined as documents revealed that writing to learn activities (letter and summary) were used for teaching uncertainty principle. In order to make contributions to meaningful learning of Heisenberg's uncertainty principle, teaching via presentation was supported by writing to learn and an approach which could be materialized in seven stages was suggested. What could be done was explained in each step and specifically, it was emphasised that the examples should be prototype. In the research, the examples were meant to be original, taken from everyday life, and easy to understand. It is thought that the suggested approach for uncertainty principle could be used to teach other principles.

___

ASTAM YILDIZ, N. (2013). Tarımsal faaliyetlerin çevre kirliliği üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma Merkezi, Temmuz E-Bülteni, Erzurum.
BEISER, A. (2008). Modern Fiziğin Kavramları. Altıncı Baskıdan Çeviri, Çev.: Gülsen Önengüt, Ankara: Akademi Yayıncılık.
BUECHE, F.J. & JERDE, D.A. (2000). Fizik ilkeleri-II (Çev. Ed.: K. Çolakoğlu). Ankara: Palme Yayıncılık.
ÇEPNİ, S. (2012). Bilim, Fen, Teknoloji Kavramlarının Eğitim Programlarına Yansımaları. S. Çepni (Ed). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (1-32), Ankara: Pegem Akademi.
DİDİŞ, N., ERYILMAZ, A. ve ERKOÇ, Ş. (2007). Students' Comprehension of Fundamental Concepts in Quantum Mechanics: A Qualitative Study. Çalışma GIREP-EPEC ConferenceFrontiers of Physics Education konferansında bildiri olarak sunulmuştur, Croatia.
DİDİŞ, N., ÖZCAN, Ö. ve ABAK, M. (2008). Öğrencilerin bakış açısıyla kuantum fiziği: Nitel çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 86-94.
EKİZ, D. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
ERDEN, M. ve AKMAN, Y. (2012). Gelişim ve Öğrenme, 20. Baskı. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
FİZİK (LYS HAZIRLIK). (2011). FEM Dergisi Yayınları. İstanbul: Sürat Basım Reklamcılık ve Eğitim Araçları San. Tic. A. Ş.
FORD, K. W. (2012). 101 Soruda Kuantum (Çev.: B. Gönülşen). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
FORSTER. N. (1995) The analysis of company documentation. C. Casell & G. Symon (Eds.), Qualitative methods in organizational research: Apratical goide. London: sage.
GÜNDÜZ, E. (1999). Modern Fiziğe Giriş. İzmir: Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No:110.
KE, J. L., MONK, M. & DUSCHL, R. (2005). Learning introductory quantum mechanics. International Journal of Science Education, 27(13), 1571-1594.
KESKİN, Yusuf ve YAMAN, Erkan (2014). "İlköğretim sosyal bilgiler programı ve ders kitaplarında yeni bir paradigma: Çokkültürlü eğitim / A new Paradigm Included in The Elementary Education Social Studies Curriculum and Course Books: Multicultural Education", TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 9/2, Winter 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6438, p. 933-960.
KLEIN, P. D. (2000). Elementary students' strategies for writing-to-learn science. Cognition and Instruction, 18, 317-348.
MASHHADI, A. & WOOLNOUGH, B. (1999). Insights into students' understanding of quantum physics: visualizing quantum entities. European Journal of Physics, 20, 511-516.
MASON, L. & BOSCOLO, P. (2000). Writing and conceptual change. What changes? Instructional Science, 28, 199-226, Printed in the Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
MERRIAM, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed.: S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Lmt. Şti.
MULLER, R. & WİESNER, H. (1999). Students' conceptions of quantum physics. In D. Zollman (Ed.), NARST 1999: Research on Teaching and Learning Quantum Mechanics. http://web.phys.ksu.edu/papers/narst/QM_papers.pdf (18.11.2005).
POSPIECH, G. (2000). Uncertainity and complementarity: The hearth of quantum physics. Physics Education, 35(6), 393-399.
RIVARD, P. L. & STRAW B. S. (2000). The Effect of Talk and Writing on Learning Science: An Exploratory Study. Science Education, 84, 566-593.
SERWAY, R. A. & BEICHNER, R. J. (2011). Fen ve Mühendislik İçin Fizik-3, Beşinci Baskıdan Çeviri, Çev. ed.: Kemal Çolakoğlu. Ankara: Palme Yayıncılık.
SINGH, C., BELLONI, M. & CHRISTIAN, W. (2006). Improving students' understanding of quantum mechanics. Physics Today, 59(8), 43-49.
SÖNMEZ, V. ve ALACAPINAR, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
ÜLGEN, G. (2001). Kavram Geliştirme. Ankara: Pegem A Yayınları.
YEŞİLYAPRAK, B. ve Uçar, E. (2014). Öğrenmeden Öğretime. B. Yeşilyaprak (Ed). Eğitim Psikolojisi (309-368), 11. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YILDIRIM, C. (2012). Bilimin Öncüleri, 4. Baskı. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
YILDIZ, A. (2009). College students' understanding level of quantum physics and the effect of using writing to learn activities on academic achievement. Unpublished Doctoral Thesis, Ataturk University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Erzurum.
YILDIZ, A. (2012a). Letter as a writing to learn activity and the addressee. Mevlana International Journal of Education, 2(2), 1-10.
YILDIZ, A. (2012b). Prospective teachers' comprehension levels of special relativity theory and the effect of writing for learning on achievement. Australian Journal of Teacher Education, 37(12), 15-28.
YILDIZ, A. (2013). İlköğretim Bölümleri için Modern Fizik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
YILDIZ, A. ve BÜYÜKKASAP, E. (2011a). Öğretmen adaylarının Compton olayını anlama düzeyleri ve öğrenme amaçlı yazma aktivitelerinin akademik başarıya etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 1643-1664.
YILDIZ, A. ve BÜYÜKKASAP, E. (2011b). Öğretmen adaylarının fotoelektrik olayını anlama düzeyleri ve öğrenme amaçlı yazmanın başarıya etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11 (4), 2259- 2274.
YILDIZ, A. ve BÜYÜKKASAP, E. (2011c). Öğretmen adaylarının belirsizlik ilkesini anlama düzeyleri ve öğrenme amaçlı yazmanın akademik başarıya etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4),134-148.
YILDIZ, Ali (2014). "Öğrenme Amaçlı Yazma Aktivitesi Olarak Mektup ve Etkili Kullanımı / Letter as a writing to learn activity and its effective use", TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (İsmail Yıldırım Armağanı), Volume 9/5, Spring 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6979, p. 2097-2104.