XVI. Yüzyıl Osmanlı dünyasında bir intihal örneği: Düstûrü’l-Mülk Vezîrü’l-Melik ile Şeyhoğlu’nun Marzûban-name tercümesi arasındaki olağan dışı benzerliğin analizi

Bu makalede farklı yüzyıllarda yazılmış ancak konu, içerik ve üslûp bakımından çok fazla benzerlikler taşıyan iki eser -Düstûrü‟l-Mülk Vezirû‟l-Melik ve Şeyhoğlu Mustafa‟nın Marzûban-nâme tercümesi- arasındaki ilişki tanımlanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın girişinde “intihal” kavramı üzerinde durularak, intihalin tanımı, türleri ve yapılış şekilleri irdelenmiş ardından Düstûrü‟l-Mülk Vezirû‟l-Melik ve Şeyhoğlu Mustafa‟nın Marzûban-nâme tercümesi hakkında genel bilgiler verilmiş ve iki eser arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Yapılan karşılaştırmaların sonucunda iki eser arasındaki konu, şahıslar, eserin düzenlenişi, dil ve üslup bakımından saptanan benzerlikler sıralanarak Düstûrü‟l-Mülk Vezirû‟l-Melik‟in gerçekte te‟lif bir eser olmadığı, Şeyhoğlu Mustafa‟nın Marzûban-nâme tercümesi‟nin intihali yoluyla ortaya konulmuş bir eser olduğu iddiası kanıtlanmıştır.

XVI. Century Ottoman World Example of A Plagiarism: The analysis of the unusual similarity between Düstûrü’l-Mülk vezîrü’l-Melik and Marzûban-name Translated by Şeyhoğlu

In this essay the relation between two work of arts called „‟Düsturül Mülk vezirul Melik and Şeyhoğlu Mustafa‟s Marzuban –name „‟ ,which were written in different centuries but conveyed a lot of similarities in terms of contend, theme and style, is studied. In the introduction part of the study, the term of plagiarism is focused on; the definition and types of plagiarism is scrutinized and then the general information about the translation of „‟Düsturül Mülk vezirul Melik and Şeyhoğlu Mustafa‟s Marzuban –name „‟is given by making comparisons between two work of arts. As a result of the comparisons by puting forth the similarities in terms of theme, characteres, the composition of the work of art, language and style , it has been proved that Düstûrü‟l-Mülk Vezirû‟l-Melik is not a copyright work of art in reality, but it has been composed by plagiarism in the translation of Şeyhoğlu Mustafa‟s Marzûban –nâme.

PDF

___

ALTAY, Ahmet (2008), Düstûrü‟l-Mülk Vezîrü‟l-Melik: Metin ve Değerlendirme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
BABİNGER, Franz (1982), Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Çev.: Coşkun Üçok, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Bursalı Mehmed Tahir (1972), Osmanlı Müellifleri : 1299-1915, haz. Ali Fikri Yavuz ve İsmail Özen, Meral Yayınevi, İstanbul.
DEVELİOĞLU, Ferit (1993), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, 11. bs. Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
DURMUŞ, İsmail (1994), “İntihal” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, İstanbul.
GÜRBÜZ, Deniz (1999), Son Dönem Bir Osmanlı Aydını Bursalı Mehmed Tahir Bey ve “Siyasete Yönelik İslâmi Eserler” adlı risalesi, İslâmi Araştırmalar Dergisi, Cilt XII, Sayı 1, Ankara.
Hacı Halife Mustafa b. Abdullah Katib Çelebi (t.y), Keşfü'z-Zünun an Esami'l-Kütüb ve'l-Fünun tsh. M. Şerefettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge, MEB Yayınları, Ankara.
Kadı Fadlullah (1539), Düstûrü‟l-Mülk Vezîrü‟l-Melik, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, no: 4959, İstanbul.
KORKMAZ, Zeynep (1966), Kabus-name ve Marzuban-name Çevirileri Kimindir?, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Ankara, s.267-275.
Nev'izade Ataullah Efendi Atai (1989), eş-Şekaiku'n-Nu'maniyye ve Zeyilleri : Hadaikü'l-hakaik fi tekmileti'ş-şakaik, haz. Abdülkadir Özcan, Çağrı Yayınları, İstanbul.
Sadreddin Mustafa Şeyhoğlu (1973), Marzubannâme Tercümesi: İnceleme, Metin, Sözlük, Tıpkıbasım, Haz: Zeynep Korkmaz, AÜDTCF Yayınları, Ankara.
Türk Dil Kurumu Sözlüğü (1998), c.1, 9. bs. TDK, Ankara.