Uyarlama Senaryo ve Türleri

Sinema 126 yıllık tarihi ile en genç sanat dallarından biri olarak kendi anlatım biçimini ve içeriğini oluşturana kadar kendinden önce gelen diğer sanat dallarından hem içerik hem de biçim bakımından yararlanarak var oluş sürecini hızlandırmak istemiştir. Elbette bu sinemanın kendine özgü yazım biçimi olan senaryoyu da etkilemiştir. Bu bağlamda senaryo başta tiyatro ve edebiyat olmak üzere film/dizi uyarlamaları; diğer adıyla yeniden çevrimler, biyografiler, otobiyografiler, çizgi romanlar, bilgisayar oyunları gibi birçok kaynaktan yararlanmış ve bunları sinemaya özgü bir anlatım biçimiyle yeniden yazmıştır. Türk Sineması da Türk edebiyatının önemli eserlerini filme alarak bu akımı takip etmiş, zaman içinde video oyunları hariç diğer tüm uyarlama türlerini de hayata geçirmiştir. Türk Sineması bu uyarlama türleri içinde özellikle yeniden çevrimler konusunda dünyanın öncü sinemaları arasında yer almaktadır. Senaryo kaynağa sadakatine göre ise Birebir Uyarlama, Yorumlama ve Esinlenme olmak üzere üçe ayrılır. Bu çalışma uyarlama senaryonun tarihçesini, özelliklerini ve türlerini belirlemek ve detaylı bir şekilde açıklamak amacıyla literatür tarama yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda uyarlama senaryonun tanımı, ilk uyarlamalar, kaynağa sadakatine göre uyarlama çeşitleri ve kaynağına göre uyarlama çeşitleri ele alınmış ve tüm uyarlama türleri örneklerle açıklanmıştır. Sonuçta elde edilen verilen değerlendirilmiş ve uyarlama senaryonun sorunları tespit edilerek bu sorunların giderilebilmesi için de bazı önerilerde bulunulmuştur.

Adaptated Screenplay and It’s Types

Cinema, as the youngest branch of fine arts with its 126 year history, wanted to accelerate the process of existence by taking advantage of other branches of art that preceded it in terms of both content and form, until it created its own form of expression and content. Of course, this also affected the script, which is the unique way of cinema writing. In this context, the script used many sources such as theater and literature, film/series adaptations; also known as re-makes, biographies, autobiographies, comics, computer games and rewritten them in a form of narrative specific to cinema. Turkish cinema has also followed this trend by filming important works of Turkish literature, and over time it has implemented all other adaptation genres except video games. Turkish cinema is one of the world's leading cinemas in these adaptation types, especially in the field of re-makes. According to the royalty degree to the source, the script is defined with three types: Identical adaptation, Interpretation and Inspiration. This study was carried out by literature review method in order to determine the history, characteristics and types of adaptation scenario and to explain all in detail. In this direction, the definition of adaptation scenario, the first adaptations, adaptation types according to source loyalty and adaptation types according to source are discussed and all adaptation types are explained with examples. The resulting data was evaluated and some suggestions were made to resolve these problems by identifying the problems of the adaptation scenario.

PDF

___

Ağaoğlu, A. (1996). Sinema edebiyatın kapısını çalacaksa. Türk sineması üzerine düşünceler. Doruk Yayınları.
Akyürek, F. (2004). Senaryo yazarı olmak. Mediacat Yayınları.
Andrew, D. (2010). Büyük sinema kuramları. Doruk Yayıncılık.
Andrew, D. (1984). From concepts in film theory: adapdation. Oxford University Press
Aslanyürek, S. (2004). Senaryo kuramı. Pan Yayınları.
Barr, P. (2020). Film adaptation as experimental game design
Başol, Ö. (2010). Senaryo kitabı. Pana Film Yayınları.
Bazin, A. (1966). Çağdaş sinemanın sorunları. Bilgi Yayınları.
Burke, L. (2015). The comic book film adaptation : exploring modern hollywood's leading Genre. University Press of Mississippi
Cumalı, N. (1995) yazar ve yönetmen gözüyle sinema edebiyat ilişkisi paneli, 14. Tüyap Fuarı Eisenstein, S. M. (1985). Film biçimi. Payel Yayınevi.
Evren, B. (1995). Oscar 1927-1994. AD Yayıncılık.
Gianetti,L. (1974). Godard and others; essays on film form. Fairleigh Dickinson University Press
Makal, O. (2014). Sinemada tarihin görüntüsü. Kalkedon Yayınları
Malloy, K. E. (2014). Theatre and film.
Mete, M. (2001). Hikâye-sinema-televizyon. Hece aylık edebiyat dergisi. Öykü Özel Sayısı, No: 46-47
Miller, W. (2009). Senaryo yazımı sinema ve televizyon için. Hayalbaz Kitap.
Nowlan, R. A. (1989). Cinema sequels and remakes. 1903-1987. St James Press
Onaran, A. Ş. (1994). Türk sineması. Cilt I, Kitle Yayınları. Özer, K. Sinema edebiyat ilişkisi. Yedinci Sanat. S.3
Özgüç, A. (1990). Başlangıcından bugüne türk sineması’nda ilkler. Yılmaz Yayınları
Özgüç, A. (1996). Başlangıcından bugüne türk sineması’nda edebiyat uyarlamaları. Varlık Dergisi. S.1060.
Özön, N. (1963). Sinema terimleri sözlüğü. TDK Yayınları
Scognamillo, G. (1997) dünya sinema sanayi. Timaş Yayınları.
Scognamillo, G. & Demirhan, M. (2005). Fantastik türk sineması.Kabalcı Yayınevi.
Smidlin, R. (2006). My saga of the newly discovered estate of erich von stroheim. The moving ımage. University of Minnesota Press. Fall
Smith, G. (1996). Nowell, history of world cinema. Oxford University Press.
Susam, A. (2015) Demirkubuz sineması: kötülük üzerine çeşitlemeler. Doğu Batı dergisi. S:73
Teksoy, R. (2007). Teksoy’un türk sineması. Oğlak Yayıncılık.
Truffuat, F. (1987). Hitchcock. Afa Yayıncılık.
Tombs, P. (2004). Fantastik filmler;uzakdoğu’dan güney amerika’ya. Kabalcı Yayınevi
Wagner,G. (1975). The novel and the cinema. Fairleigh Dickinson University Press
Yüce T.(2005). Sinema ve edebiyat türleri arasında görülen etkileşimler. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, S. 2
https://sozluk.gov.tr/
https://www.imdb.com/poll/s80s2SlGHrk/