Urla Yarımadası’nda Tunç Çağı Savunma Sistemleri

Batı Anadolu kıyılarının ortasındaki Urla Yarımadası, Anadolu anakarası ve Ege kültürlerini buluşturan bir köprü konumundadır. Nitekim çağlar boyunca bu iki yönle ilişkili çeşitli kültürlere ev sahipliği yapmıştır. On iki İon kentinden ikisi yarımadada yer alırken, ikisi de yakın komşudur. Ancak yarımadanın coğrafik yapısı ve konumu, savunma ve güvenlik zaafı oluşturmaktadır. Yarımada çağlar boyunca bir yandan korsanlık, eşkıyalık ve kaçakçılık gibi güvenliğe yönelik faaliyetlere, diğer yandan organize siyasal güçlerin askeri saldırılarına maruz kalmıştır. Arkeolojik veriler, bu tip tehditlerin protohistorik dönemde de mevcut olduğunu ortaya koymaktadır. Erken Tunç Çağı’nda Urla İskelesi’ndeki Liman Tepe, görkemli bir kalesi, aşağı şehri ve limanı olan bölgesel idari ve siyasi bir merkez haline gelmiştir. Aynı dönemde yarımadanın başlıca yollarını ve körfezlerini denetim altında tutma yeteneğine sahip bir güvenlik ve savunma sistemi oluştuğu görülmektedir. Bu sistem içinde Alaçatı yakınlarındaki Gölkayası Samos adası yönünü, Kale Tepe Urla-Çeşme yolunu, Yaren Tepe Sığacık Körfezi yönünü denetim altında tutan başta gelen birimlerdir. MÖ 2.binyıl ile birlikte dar bölgesel idari yapıların yerini daha geniş bölgelere hükmeden güçler almaya başlamıştır. Yarımadada bu döneme ait yerleşimlerdeki materyal kültür Anadolu paralelindedir. Bunun yanı sıra süreç içinde önce Minos, takiben Miken ticari ve kültürel etkileri ortaya çıkmıştır. Orta ve Geç Tunç Çağlarına ait az sayıda savunma birimi bilinmektedir. Bunlar daha çok bölgenin anakaraya bağlanan doğu kesiminde yer almaktadır.

Defense Systems of the Bronze Ages at the Urla Peninsula

: The Urla Peninsula, in the middle of the Western Anatolian coast, is a bridge that brings together the Anatolian mainland and Aegean cultures. As a matter of fact, it has hosted various cultures associated with these two aspects throughout the ages. While two of the twelve Ionian cities are located on the peninsula, both are close neighbors. However, the geographical structure and location of the peninsula creates a defense and security weakness. Throughout the ages, the peninsula has been exposed to securityoriented activities such as piracy, banditry and smuggling and, on the other hand, military attacks by organized political forces. Archaeological data have revealed that such threats were also present in the protohistoric period. During the Early Bronze Age, Liman Tepe on the Urla İskelesi became a regional administrative and political center with a magnificent castle, lower city and port. In the same period, it is seen that a security and defense system which has the ability to keep the main roads and bays of the peninsula under control. Within this system, Gölkayası near Alaçatı has control of the direction of Samos Island whereas Kale Tepe controls the Urla-Çeşme road, and Yaren Tepe controls the direction of Sığacık Bay. Within the 2nd millennium BC, narrow regional administrative structures began to be replaced by powers dominating larger regions. The material culture in the settlements of this period on the peninsula is parallel to Anatolia. In addition, in the process, first Minoan, then Mycenaean commercial and cultural influences emerged. Few defense units are known from the Middle and Late Bronze Ages. These are mostly located in the eastern part of the region, which is connected to the mainland.

PDF

___

T.C. Maarif Vekâleti (Milli Eğitim Bakanlığı), (6-21 Haziran 1941), Birinci coğrafya kongresi; raporlar, müzakereler, kararlar.
Akın, H. (1946). Aydın oğulları tarihi hakkında bir araştırma. Pulhan Matbaası. Annual Reports of the American Bible Society. (1838). I. Reprinted for the society by Daniel Fanshaw.
Aykurt, A. (2010). Late Bronze Age pottery from Çeşme Bağlararası. OLBA, XVIII, 1-63
Aykurt, A. (2013). An apdated assessment on Western Anatolian Middle Bronze Age chronology in light of excavations of the Izmir region. Colloqium Anatolicum, XII, 37-77.
Aykurt, A. & Erkanal, H. (2021). Defense systems dated to Early Bronze Age at Liman Tepe. L.K. Harrison, A.N. Bilgen, A. Kapuci (Eds.). The Early Bronze Age in Western Anatolia. New York-State University of New York Press. 203-216.
Bakır, Güven. (1996). Klazomenai. F. Erim (Ed.). Kısa Urla tarihi. 17-33.
Baron de Tott. (1794). Mémoires du Baron de Tott sur les Turcs et les Tartares. III. Baykara, T. (1990). Çeşme kalesi. Belleten, LIV (210), 603-630.
Baykara, T. (2021), Türk kültürü, Post Yayın Dağıtım.
Blegen, C. W. (1963). Troy and the trojans. Published by Frederick A. Praeger Caskey, J. L. (1958). Excavation of Lerna 1957. Hesperia, XXVII, 125-144.
Caymaz, T. (2006). Urla Yarımadası’nda bir yerleşme: Germiyan Yalısı-Küçük Ada. In: A.
Erkanal-Öktü et al. Hayat Erkanal’a armağan: kültürlerin yansıması/Studies in honor of Hayat Erkanal: cultural reflections. (207-213). Homer Kitabevi.
Caymaz, T. (2008). Urla Yarımadası prehistorik yerleşimleri. Arkeoloji Dergisi, XI (2008/1), 1-41.
Caymaz, T. & Emeç M. (2017). Urla Yarımadası güney kesimi yüzey araştırması. 34.AST,1, 623- 646.
Caymaz, T, Emeç M. & Erim F. (2013). Urla kalesi / Urla castle. Duvar yayınları.
Caymaz, T., İreç M., Menteşe Ş., Erincik S., Akpolat M.S. &Emeç M. (2018). Urla Yarımadası Güney Kesimi 2016 Yılı Yüzey Araştırması. 35.AST,2, 497-515.
Caymaz, T., İreç M., Menteşe Ş., Erincik S., Akpolat M.S. & Emeç M. (2019). Urla Yarımadası Güney Kesimi 2016 Yılı Yüzey Araştırması. 36.AST, 3, 427-448.
Caymaz, T., Menteşe Ş., Yıldızhan H. & Emeç M. (2020). Urla Yarımadası Güney Kesimi 2018 Yılı Yüzey Araştırması. 37.AST. Vol.3. pp.429-450.
Chandler, R. (1817). Travels in Asia Minor and Greece. I. Printed for Joseph Booker.
Chatzimpeis, St. (1965). I Krini (Tsesmes) kai i periochi tis. Mikrasiatika Chronika, 12, 207-230.
Çadırcı, M. (1991). Tanzimat döneminde karayolu yapımı. Tarih Araştırmaları Dergisi 1990-1991, XV (26), 153-167.
Dallaway, J. (1797). Constantinople ancient and moderne. Printed by T. Bensley.
Erkanal, H. (1996). Erken Tunç Çağı’nda Batı Anadolu sahil kesiminde kentleşme / Early Bronze Age urbanization in the coastal region of Western Anatolia, In: Y. Sey (Ed.). Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme / Housing and settlement in Anatolia a historical perspective. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. 70-82.
Erkanal, H. (1999), 1997 Liman Tepe kazıları. XX. KST, I, 325-336.
Erkanal, H. (2001), Liman Tepe tarihöncesi Ege kültürlerine yeni bir ışık. Cogito, 28, 304-316.
Erkanal, H. (2008), Liman Tepe: new light on prehistoric Aegean cultures. In: H. Erkanal, H. Hauptmann, V. Şahoğlu & R. Tuncel (Eds.). The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age. Ankara Üniversitesi Basımevi. 179-190.
Erkanal, H., Artzy M. & Kouka, Ou., (2003). 2001 yılı Liman Tepe kazıları. 24.KST,1, 423-436 Erkanal, H.-Aykurt, A., Büyükulusoy, K., Şahoğlu, V. &Tuğcu. İ. (2014). Liman Tepe 2012 yılı kara ve sualtı azıları, 35.KST,3, 499-513.
Erkanal, H., Aykurt A., Büyükulusoy, K., Tuğcu, İ., Tuncel, R. & Şahoğlu, V. (2017). Liman Tepe 2015 yılı kara ve sualtı kazıları, 38.KST,3, 133-150.
Erkanal, H. & Günel, S. (1996). 1994 Liman Tepe kazıları. XVII.KST,1, 305-327.
Erkanal, H., Şahoğlu, V., Aykurt, A., Kouka, Ou. & Tuğcu, İ. (2012). Liman Tepe 2010 Yılı kara kazıları. 33.KST, 4, 463-478.
Erkanal-Şahoğlu, V., Tuncel, R., Kouka, Ou., Keskin, L. & Tuğcu, İ. (2009). Liman Tepe 2007 kazıları. 30.KST,1. 299-322.
(2010), Liman Tepe 2008 yılı kara kazıları. 31.KST, 4, 347-360.
(2011). Liman Tepe 2009 kazıları. 32.KST,4. 446-462.
Ersoy, Y., Güngör Ü. & Cevizoğlu, H. (2011). 2009 yılı Klazomenai kazısı. 32.KST, 4, 169-182.
Evliyâ Çelebi, (1935). Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi. Cilt 9: Anadolu-Suriye-Hicaz 1671-1672. Maarif Vekâleti Milli Talim ve Terbiye Dairesi
Fontanier, V. (1829). Voyages en Orient. Librairie Universelle.
Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı. (1969). Türk İstiklâl Harbi. II.Cilt Batı Cephesi. 6.Kısım. III.Kitap Büyük Taarruzda Takip Harekâtı. Gnkur Basımevi.
Graeve, V. Von, (1999), 1996/1997 Milet çalışmaları. XX.KST,1, 583-605.
Graeve, V. von & Niemeier, W.D. (2002). 1998/2000 Yılı Milet çalışmaları. 23.KST,2. 75-88.
Günel, S. (2004). Orta Hellas dönemi mat boyalı seramiği ve Liman Tepe’de ele geçen mat boyalı seramiğin Ege arkeolojisi kültürel gelişimindeki önemi. TÜBA-AR, VII. 197-214.
Hawkins, J.D. (1998). Tarkasnawa king of Mira “Tarkondemos”, Boğazköy sealing and Karabel. Anatolian Studies, 48, 1-31.
Hayta, N. (2002). Tarih araştırmalarına kaynak olarak Tasvir-i Efkâr gazetesi (1278/1862- 1286/1869). T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
İzmir İli Daimi Encümeninden (İlân). (1938, 28 Şubat). Cumhuriyet. pp. 9.
Korfmann, M. (1997). Troia 1995 kazıları. XVIII.KST,1, 213-229.
Kütükoğlu, M. (2010). XVI.asırda Çeşme kazasının sosyal ve iktisadî yapısı. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Lemerle, P. (1957). L’Emirat d’Aydın Byzance et l’Occident. Presses Universitaires de France.
Mac-Farlane, Ch. (1829). Constantinople et La Turquie en 1828. Moutardier, Libraire-Editeur.
Macgill, Th. (1808). Travels in Turkey, Italy and Russia, during the years 1803, 1804, 1805 and 1806.
Mater, B. (1982). Urla Yarımadasında arazinin sınıflandırılması ile kullanılışı arasındaki ilişkiler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Milioris, N. E. (1955). Ta Vourla tis Mikras Asias. Meros 1o : Istorika. Athinai.
(1970). Ta Ellinika choria tis periochis ton Vourlon M. Asias. Mikrasiatika Chronika, 14, 177-225.
Niemeier, W.D. (1999). 1994/95 Yılı Milet, Myken-Minos dönemi kazıları. In: V.von Graeve. 1994/95 yılı Milet çalışmaları. XVIII.KST, 1. 529-553.
Özkan, T. & Erkanal, H. (1999). Tahtalı barajı kurtarma kazısı / Tahtalı dam area salvage project. Pirî Reis. (1988). Kitab-ı Bahriye. I.
Selânik-i Mustafa Efendi. (1989). Tarih-i Selânikî. 1.Cilt. 971-1003 / 1563-1595. M.İşpirli (Ed.). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Sonnini, C.S. (1801). Voyage en Gréce et en Turquie. 2. F. Buisson, Imprimeur-Libraire.
Şahoğlu, V., Çayır-Büyükulusoy, Ü., Erbil, Y.H., Erkanal, H. & Tuğcu, İ. (2014). 2012 yılı Çeşme Bağlararası kazıları. Anadolu/Anatolia,40. 179-198.
Şahoğlu, V., Çayır, Ü., Gündoğan, Ü. &Tuğcu, İ. (2018). Çeşme-Bağlararası: Batı Anadolu sahil kesiminde bir Tunç Çağı yerleşimi. Anadolu/Anatolia,44, 371-389.
Texier, Charles. (1862). Asie Mineure. Firmin Didot Fréres, Fils et C. Editeurs.
Theochari, M.D. & Parlama, L. (1997). Palamari Skyrou: I ochiromeni poli tis Proimis Chalkokratias. In: Chr. D. Doumas-U. La Rosa (Eds.). I Poliochni kai i Proimi Epochi tou Chalkou sto Voreio Agaiou. Athina.
Tsountas, Chr. (1899). Kykladika. Ephimeris Archaiologiki, 75-134.
Tuna, N. (1988). İzmir ili arkeolojik yüzey araştırmaları, 1988, VII.AST,279-294.
Tuncel, R. (2008). The Izmir region excavations and research project (IRERP) survey program: new prehistoric settlements in the Izmir region. In: H. Erkanal-H. Hauptmann-V. ŞahoğluR. Tuncel, (Eds.). The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. 581-592.
Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı tarihi. II. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Vlamos, K. A. (1946). Ta Alatsata tis Ionikis i Erythraias chersonisou 1640-1914. Ekdotikos Oikos Mich. Triantafyllou.
Wilkinson, C. (1806). A Tour through Asia Minor and the Greek island. Printed and sold by Darton and Harvey.