Üniversite Öğrencilerinin Yiyecek İçecek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Analizi: Balıkesir Üniversitesi Örneği

Değişime son derece duyarlı üniversite öğrencileri arasında yiyecek içecek tercihleri ve bu tercihleri etkileyen faktörler sürekli değişim göstermektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, demografik değişkenlere dayalı üniversite öğrencilerinin yiyecek içecek seçimini etkileyen faktörler algısını belirlemektir. Veriler Ocak-Şubat 2020 ayları arasında Balıkesir Üniversitesi merkez yerleşkesinde 10 farklı fakülte/yüksekokulda öğrenim gören ve anket formunu doldurmayı kabul eden 503 öğrenciden elde edilmiştir. Katılımcılar, zümrelere göre örnekleme yöntemi ile her fakülte/yüksekokulu temsilen 30-70 öğrenci arasından basit tesadüfi örneklem tekniği ile seçilmiştir. Veri analizinde betimleyici istatistik, korelasyon ve varyans analizi kullanılmıştır. Araştırma bulguları, öğrencilerin yiyecek içecek seçimini etkileyen faktörlerin fiziki koşullar faktörleri, psiko-sosyal faktörler, yiyecek-içeceğe ilişkin faktörler, ekonomik faktörler, psikolojik faktörler, demografik faktörler ve kültürel faktörler olarak sıralanabileceğini ortaya koymaktadır. Öğrencilerin yiyecek içecek seçimini etkileyen faktörler algısının cinsiyete dayalı olarak farklılaştığı ve kız öğrencilerin yiyecek içecek seçiminde erkek öğrencilere kıyasla daha duyarlı oldukları tespit edilmiştir. Anne eğitim düzeyinin de öğrencilerin yiyecek içecek seçimi algısını etkilediği, anne eğitim düzeyi ilkokul ve üniversite/lisansüstü olan öğrencilerin, anne eğitim düzeyi lise olanlara kıyasla yiyecek içecek seçimini etkileyen faktörlerden daha fazla etkilendiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca üniversite öğrencilerin yiyecek seçimi algısının en fazla fakülte/YO değişkenine dayalı olarak farklılaştığı ortaya çıkmıştır.

Analysis of Factors Affecting Food and Beverage Choices of University Students: A Survey in the Balıkesir University

Since university students are extremely sensitive to change, their food preferences and the factors affecting these preferences differ significantly. The aim of the study is to determine the perception of factors affecting the food choices of university students based on demographic variables. The data were obtained from 503 students studying at 10 different faculties/colleges at the central campus of Balıkesir University between January and February 2020. Participants were selected by simple random sampling technique among 30-70 students representing each faculty/college. Descriptive statistics, correlation and variance analysis were used in data analysis. The research findings show that the factors affecting students' food choices can be listed as physical conditions factors, psycho-social factors, factors related to food and drink, economic factors, psychological factors, demographic factors and cultural factors. Research results show that the perception of the factors affecting the food selection of the students differs based on gender and that female students are more sensitive than male students in choosing food. In addition, the education level of the mother also affects the perception of the students regarding food choices, and students whose mother's education level is low and high are more affected than those whose mother's education level is medium. Finally, university students' perception of food choice differs mostly based on faculty differences.

PDF

___

Abraham, S. E., Karns, L. A., Shaw, K., & Mena, M. A. (2001). Managerial competencies and the managerial performance appraisal process. Journal of Management Development, 20 (9/10), 842-852. https://doi.org/10.1108/02621710110410842
Arıkan, R. (2004). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Asil Yayın.
Arslan, P., Karaağaoğlu, N., Duyar, İ. & Güleç, E. (1994). Yükseköğrenim gençlerinin beslenme alışkanlıklarının puanlandırma yöntemi ile değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 22 (2), 195-208.
Aydın, İ., Çelik, Y. & Uğurluoğlu, Ö. (2011). Sağlık Personeli Çalışma Yaşam Kalitesi Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliliği ve Güvenilirliği. Hacettepe Üniversitesi Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 22 (2), 79-100.
Başoğlu, S., Besler, T., Ciğerim, N., Ersoy, G., Karaağaoğlu, N., Pekcan, G., Rakıcıoğlu, N., Sağlam, F., Yurttagül, M. & Yücecan, S. (1992). Ailelerin Sosyoekonomik ve Gelir Düzeylerine Bağıntılı Olarak Besin Harcama Payları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 21, 83- 100.
Battaglia, M. (2020). Epigenomic landscapes and their relationship to variation, fitness, and evolution. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 109, 90-91.
Bozhüyük, A., Özcan, S., Kurdak, H., Akpınar, E., Saatçı, E. & Bozdemir, N. (2012). Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Aile Hekimliği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 6 (1), 13-21.
Bruening, M., Eisenberg, M., MacLehose, R., Nanney, M. S., Story, M. & Neumark-Sztainer, D. (2012). Relationship between Adolescents’ and Their Friends’ Eating Behaviors: Breakfast, Fruit, Vegetable, Whole-Grain, and Dairy Intake. Journal of the Academy of nutrition and dietetics, 112(10), 1608-1613. https://doi.org/10.1016/j.jand.2012.07.008
Bulduk, S. (2013). Gıda Teknolojisi, Detay Yayın cılık. Busch, A. M., Blaschek, A., Borggräfe, I., Heinen, F., Straube, A. & Kries, R. V. (2010).
Associations of Diet and Lifestyle With Headache in High-School Students: Results From a Cross-Sectional Study. Headache, 50, 1104-1114.
Büyükpamukçu, M., Oğuz, S. & İlhan, M. N. (2003). Endüstride Beslenme. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 4(15), 40-45.
Chung, Y. C., Park, C. H., Kwon, H. K., Park, Y. M., Kim, Y. S., Doo, J. K., Shin, D. H., Jung, E.S., Oh, M. R. & Chae, S. W. (2012). Improved cognitive performance following supplementation with a mixed-grain diet in high school students: A randomized controlled trial. Nutrition, 28, 165-172.
Cömert, M. & Özata, E. (2016). Tüketicilerin Yöresel Restoranları Tercih Etme Nedenleri ve Karadeniz Mutfağı Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1963-1973.
Çalıştır, B., Dereli, F., Eksen, M. & Aktaş, S. (2005). Muğla Üniversitesi Öğrencilerinin Beslenme Konusunda Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2(2),1- 8.
Durmaz, H., Sağun, E. & Tarakçı, Z. (2002). Yüksekokul Öğrencilerinin İçme Sütü Tüketim Alışkanlıkları, YYÜ Vet. Fak. Dergisi,13(1-2), 69-73.
Ermiş, E., Doğan, E., Erilli, N. A. & Satıcı, A. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 30-40. https://doi.org/10.17155/spd.67561
Ersin, M. & Beyhan, Y. (2001). Toplu Beslenme Sistemlerinde Hijyen Sanitasyonu Sağlama Önerileri. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2(8), 19-26.
Ertürk, M. (2018). Müşterilerin Yiyecek İçecek İşletmeleri Tercihlerinde Etkili Olan Kriterler, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 85-107. https://doi.org/10.26677/tutad.2018.26 Gama, A. P., Adhikari, K. & Hoisington, D. A. (2018). Factors influencing food choices of Malawian consumers: A food choice questionnaire approach. Journal of Sensory Studies, 33:e12442, 1-9. https://doi.org/10.1111/joss.12442
Girgin, G. K. & Karakaş, B. (2017). Türklerin Gıda Tercihlerinde Etkili Olan Motivasyonların Belirlenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(38), 425-448. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645129
González-Gil, E. M., Martínez-Olivan, B., Widhalm, K., Lambrinou, C. P., Henauw S., Gottrand, F., Kafatos, A., Beghin, L., Molnar, D., Kersting, M., Leclercq, C., Sjöström, M., Fosner, M., González-Gross, M., Breidenassel, C., Castillo, M. J., Dallongeville, J., Rodríguez, G.
& Moreno, L. A. (2019). Healthy eating determinants and dietary patterns in European adolescents: the HELENA study. Child and Adolescent Obesity, 2(1), 18–39. https://doi.org/10.1080/2574254X.2019.1615361
Gül, K. (2013). Geçmişten Günümüze Mutfak Kültürüne Tarihsel Bir Yaklaşım ve Mutfakta Yeni Eğilimler. Works of the International Scientific-Practical Conference “Development of Science, Education and Culture of Independent Kazakhstan in Conditions of Global Challenges of Modernity”, M. Auezov’un 70. Yıldönümü Anısına, South Kazakhstan State University, Çimkent, Kazakistan, 25-26 Ekim 2013.
Gürsoy, R., Aktaş, Ö. & Dane, Ş. (2001). Beslenme ve Besinsel Ergojenikler I: Karbonhidrat, Yağ ve Proteinler. Atatürk Üniversitesi BESYO Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 19-27.
Heşeminia, T., Çalışkan, D. & Işık, A. (2002). Ankara’da Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtlarında Kalan Öğrencilerin Beslenme Sorunları. İbni Sina Tıp Dergisi, 7, 155-167.
Işkın, M. & Sarıışık, M. (2017). Öğrencilerin Besin Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 33-42. https://doi.org/10.26677/tutad.2017.2
James, D. C. S. (2004). Factors Influencing Food Choices, Dietary Intake, and Nutrition-Related Attitudes among African Americans: Application of a Culturally Sensitive Model. Ethnicity & Health, 9(4), 349-367.
Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Keith, J. F., Stastny, S., Brunt, A. & Agnew, W. (2018). Barriers and Strategies for Healthy Food Choices among American Indian Tribal College Students: A Qualitative Analysis. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 118(6), 1017-1026. https://doi.org/10.1016/j.jand.2017.08.003
Korkmaz, N. H. (2010). Uludağ Üniversitesi Öğrencilerinin Spor Yapma ve Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2), 399-413.
Korkmaz, S. (2005). Fast Food (Hızlı Yemek) Pazarında Rekabetçi Stratejilerin Etkinliği: Üniversite Gençliğinin Tercihlerinin Analizi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 22-39.
Mazıcıoğlu, M. M. & Öztürk, A. (2003). Üniversite 3. ve 4. sınıf öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ve bunu Etkileyen faktörler. Erciyes Tıp Dergisi, 25(4), 172-178. Neumark-Sztainer, D., Story, M., Peery, C. & Casey, M. A. (1999). Factors influencing food choices of adolescents: Finding from focus-group discussions with adolescents. Journal of the American Dietetic Association, 99(8), 929-937.
Onurlubaşı, E., Doğan, H. G. & Demirkıran, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32 (3), 61-69. https://doi.org/10.13002/jafag86
Orak, S., Akgün, S. & Orhan, H. (2006). Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının araştırılması. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 13(2), 5-11.
Oygard, L. & Klepp, K-I. (1996). Influences of Social Groups on Eating Patterns: A Study Among Young Adults. Journal of Behavioral Medicine, 19(1), 1-15.
Öncü, A., Çatı, K. ve Özbay, G. (2007). Hızlı Yiyecek İşletmelerinin Tercihinde Etkili Olan Faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 317-336.
Özdemir, B. (2010). Dışarıda Yemek Yeme Olgusu: Kuramsal Bir Model Önerisi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21 (2), 218-232.
Saygın, M., Öngel, K., Çalışkan, S., Yaşlı, M. A., Has, M., Gonca, T. & Kurt, Y. (2011). Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. S.D.Ü. Tıp Fak. Dergisi, 18(2), 43-47.
Silventoinen, K. & Konttinen, H. (2020). Obesity and eating behavior from the perspective of twin and genetic research. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 109, 150-165. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2019.12.012
Swanson, M., Schoenberg, N. E., Davis, R., Wright, S., & Dollarhide, K. (2013). Perceptions of healthy eating and influences on the food choices of Appalachian youth. Journal of Nutrition Education and Behavior, 45(2), 147–153. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2011.07.006
Şahin, F. & Filiz, S. (1999). Okulöncesi Dönemde Beslenme Kavramının Gelişimi Üzerine Ailenin Etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 321-334.
Tanır, F., Şaşmaz, T., Beyhan, Y. ve Bilici, S. (2001). Doğankent Beldesinde Bir Tekstil Fabrikasında Çalışanların Beslenme Durumu. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2 (7), 22-25.
Vançelik, S., Önal, S. G., Güraksın, A. & Beyhun, E. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 242-248.
Vanleeuwen, D. M. & Mandabach, K. H. (2002). A note on the reliability of ranked items. Sociological Methods Research, 31(1), 87–105.
Vilaro, M. J., Zhou, W., Colby, S. E., Byrd-Bredbenner, C., Riggsbee, K., Olfert, M. D., Barnett, T. E. & Mathews, A. E. (2017). Development and Preliminary Testing of the Food Choice Priorities Survey (FCPS): Assessing the Importance of Multiple Factors on College Students’ Food Choices. Evaluation & the Health Professions, 40(4), 425-449. https://doi.org/10.1177/0163278717735872
Voytyuk, M. & Hruschka, D. (2017). Cognitive Differences Accounting for Cross-cultural Variation in Perceptions of Healthy Eating. Journal of Cognition and Culture, 17, 116– 128. https://doi.org/10.1163/15685373-12342194
Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık.
Yıldırım, İ., Yıldırım, Y., Tortop, Y. & Poyraz, A. (2011). Afyon Kocatepe Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve bunları etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1375-1391.
Yılmaz, E. & Özkan, S. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6), 87-104.
Zonneveld, K. L. M., Neidert, P. L., Dozier, C. L., Gureghian, D. L. & Bayles, M. W. (2019).
Assessing factors that influence young children’s food preferences and choices. Journal of Applied Behavior Analysis, 52(1), 240-257. https://doi.org/10.1002/jaba.521
Zunft, H. J. F., Friebe, D., Seppelt, B., de Graaf, C., Margetts, B., Schmitt, A. & Gibney, M. J. (1997). Perceived benefits of healty eating among a nationally-representative sample of adults in the European Union. European Journal of Clinical Nutrition, 2, 41-46.