Pandemi Sürecinde Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Çevrimiçi Öğrenme Hazır Bulunuşluk ve E-öğrenme Ortamlarına Yönelik Motivasyon Düzeyleri
Pandemi olarak ilan edilen korona virüs salgınının sosyal ve eğitimsel etkilerinin değerlendirilmesi sadece ülkemiz bağlamında değil Dünya bağlamında da önemli bir konu olmuştur. Sosyal hayatın hızla değiştiği bu süreçte yüz yüze öğrenim göremeyen öğrencilerin karşılaştıkları sorunların, imkânların ve hazır bulunuşluklarının incelenerek analiz edilmesi, gelecekte ortaya çıkacak pandemiler için önlemler alınması açısından çok önemlidir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, pandemi sürecinde yüz yüze eğitimleri kesintiye uğrayan ve uzaktan eğitime geçiş yapan eğitim fakültesi öğrencilerinin çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluk ve e-öğrenme ortamlarına yönelik motivasyon düzeylerini belirlemek ve bunlar arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada, keşfedici korelasyonel araştırma modeli ve uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem, 2019-2020 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında Türkiye’nin batısında bulunan bir eğitim fakültesinde öğrenim gören 221 öğrenciden oluşturmaktadır. Verilerin toplanması için araştırmacılar tarafından oluşturulan bilgi formu, Çevrimiçi Öğrenme Hazır Bulunuşluluk Ölçeği ve E-Öğrenme Ortamlarına Yönelik Motivasyon Anketi kullanılmıştır. Çalışma esnasında etik kurul onayı için Balıkesir Üniversitesi’ne başvurulmuş ve araştırma etiğine aykırı bir durum olmadığı 24.12.2020 tarih ve E-19928322-302.08.01-1681 sayılı etik kurul izin belgesi ile onaylanmıştır. Kullanılan ölçekler için online form oluşturulmuş ve katılımcılara iletilerek veriler toplanmıştır. Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluk ve e-öğrenme ortamlarına yönelik motivasyon puanlarının, cinsiyet, bilgisayara sahip olma, internet erişimine sahip olma, çevrimiçi ve çevrimdışı derse katılma durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için istatistiksel analiz paket programı kullanılarak ilişkisiz örneklemler için t-testi kullanılmıştır. Puanların sınıf düzeyi, bilgisayar kullanma süresi, internet kullanma süresi ve uzaktan eğitim sisteminde geçirilen süre değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için ilişkisiz örneklemler için tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluk ve e-öğrenme ortamlarına yönelik motivasyon puanlarının ilişkili olup olmadığını belirlemek için korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Araştırma sonuçları, katılımcıların çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluk puanlarının yüksek düzeyde olduğunu; e-öğrenme ortamlarına yönelik motivasyon puanlarının çok düşük düzeyde olmadığını ve çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluklarının eöğrenme ortamlarına yönelik motivasyonlarıyla pozitif yönlü orta düzeyde ilişkili olduğunu göstermiştir.
Online Learning Readiness and E-learning Environments Motivation Levels of the Education Faculty Students in the Pandemic Outbreak
Evaluating the social and educational effects of the coronavirus epidemic, which is declared as pandemic outbreak, has been an important issue not only in the context of our country but also in the World. In this process, where social life has been changing rapidly, analysing the problems, opportunities and readiness of the students who have not been taught face-to-face has also been a vital issue in terms of taking some precautions for the pandemic outbreak in the future. In this regard, the aim of the study is to determine the online learning readiness and e-learning environments motivation levels of the education faculty students whose face-to-face education have been interrupted in the pandemic outbreak and therefore, whose education has been transformed from face-to face to distance education. Besides, this study examines the relationship between the online learning readiness and e-learning environments motivation levels of the students. The exploratory correlational research model and the convenience sampling method is used in the study. The sample of the study consists of 221 students from an education faculty in the west of Turkey in the spring semester of 2019-2020 academic year. In the study, the information form composed by the researchers, the Online Learning Readiness Scale, and the E-Learning Environments Motivation Questionnaire are used to collect the data. During the study, an application for the approval of the ethics committee was made to Balıkesir University and the ethics committee permission document dated 24.12.2020 and numbered E-19928322-302.08.01-1681 that there was no contradiction to research ethics was approved. An online form is generated for the scales, and the data are collected by transmitting the scales to the participants. The t-test for the independent samples is performed to determine whether the online learning readiness scores and e-learning environments motivation scores of the students differ according to their gender, having a computer, having internet access, participating in an online and an offline course by using the statistical analysis package program. The one-way analysis of variance for the independent samples is carried out to determine whether they differ according to grade level, computer usage time, internet usage time, and time spent in the distance education. The correlation coefficient is calculated to determine whether the online learning readiness scores and e-learning environments motivation scores of the students are related. The result of the research indicates that the online learning readiness scores of the students are high, their e-learning environments motivation scores are not very low and the online learning readiness scores is positively correlated with the e-learning environments motivation scores.
___
- Akandere, M., Özyalvaç, N. T., & Duman, S. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumları ile akademik başarı motivasyonlarının incelenmesi (Konya Anadolu Lisesi örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 1-10. http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/208
- Akdemir, O. (2011). Yükseköğretimimizde uzaktan eğitim. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 69-71. http://dx.doi.org/10.5961/jhes.2011.011
- Akıncı, A., & Seferoğlu, S. S. (2010, 10-12 Şubat). Bilişim şuraları, teknoloji politikaları ve eğitim. M. Akgül, E. Derman, U. Çağlayan, A. Özgit, & T. Yılmaz (Editörler), Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri kitabı içerisinde (s. 475-482). Muğla, Türkiye. https://ab.org.tr/kitap/ab10.pdf
- Alsancak Sırakaya, D., & Yurdugül, H. (2016). Öğretmen adaylarının çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluluk düzeylerinin incelenmesi: Ahi Evran Üniversitesi örneği. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(1), 185-200. http://openaccess.ahievran.edu.tr/xmlui/handle/20.500. 12513/880#sthash.e2o9x4WI.dpbs
- Altıparmak, M., Kurt, İ. D., & Kapıdere M. (2011, 2-4 Şubat). E-öğrenme ve uzaktan eğitimde açık kaynak kodlu öğrenme yönetim sitemleri. M. Akgül, E. Derman, A. Özgit, U. Çağlayan, M.
- Ertürkler, & M. Karakaplan (Editörler), Akademik Bilişim’11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri kitabı içerisinde (s. 343-351). https://ab.org.tr/ab11/kitap/_AB11 _tek.pdf
- Ateş Çobanoğlu, A., Uzunboylar, O., & Altun, E. (2017). Çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluk, tutum ve algılanan çevrimiçi sosyalliğin işbirlikli harmanlanmış bir derste incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1218-1229. https://doi.org/10.17755/esosder.292310
- Aydın, C. H. (2002, 23-25 Mayıs). Çevrimiçi (online) öğrenme toplulukları [Sözlü bildiri]. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi 1. Uluslararası Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu, Eskişehir, Türkiye.
- Azizoğlu, N., & Çetin, G. (2009). 6 ve 7. sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri, fen dersine yönelik tutumları ve motivasyonları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 171-182. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/817974
- Becker, K., Newton, C. & Sawang S. (2013). A learner perspective on barriers to e-learning. Australian Journal of Adult Learning, 53(2), 211–233. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1013664.pdf
- Bertiz, Y. (2018). Farklı bilişsel esneklik düzeyine sahip öğrencilerin uzaktan eğitime karşı motivasyon düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Borotis, S. & Poulymenakou, A. (2004). E-learning readiness components: Key issues to consider before adopting e-learning interventions. In J. Nall & R. Robson (Eds.), Proceedings of ELearn 2004--World Conference on E-Learning in Corporate, Government, Healthcare, and Higher Education (pp. 1622-1629). Washington, DC, USA: Association for the Advancement of Computing in Education (AACE). https://www.learntechlib.org/primary/p/11555/.
- Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-124. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 403827
- Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (27. baskı). Pegem A Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem A Yayınları.
- Canbulat, T., & Kırıktaş, H. (2016). İlkokula hazır bulunuşluk ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-35. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/286341
- Commission of the European Communities (2001). Communication from the commission to the council and the European parliament, the e-learning action plan, designing tomorrow’s education. https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2001:0172:FIN: EN:PDF
- Çakır, Ö., & Horzum, M. (2015). Öğretmen adaylarının çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşluk düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(1), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/63458
- Çalışkan, Ş. (2019). Çevrimiçi öğrenme ortamının kullanılabilirlik analizi ve etkililiği: Ahmet Yesevi Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Çatana Kuleli, S.(2018). Öğretmen adaylarının çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşluk düzeyleri ve bilgi işlemsel düşünme becerilerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
- Demir Kaymak, Z., & Horzum, M. B. (2013). Çevrimiçi öğrenme öğrencilerinin çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşluk düzeyleri, algıladıkları yapı ve etkileşim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1783-1797. https://doi.org/10.12738/ estp.2013.3.1580
- Demir, Z. (2008). Uzaktan eğitim öğrencilerinin akademik güdülenme düzeyleri (SAÜ Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Düzakın, E., & Yalçınkaya, S. (2008). Web tabanlı uzaktan eğitim sistemi ve Çukurova Üniversitesi öğretim elemanlarının yatkınlıkları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 225-244. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50421
- Enfiyeci, T. (2019). Çevrimiçi ortamlarda uzaktan eğitim öğrencilerinin topluluk hissi motivasyon ve akademik başarısı arasındaki ilişki Ahmet Yesevi Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Erfidan, A. (2019). Derslerin uzaktan eğitim yoluyla verilmesiyle ilgili öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri Balıkesir Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
- Ergül, H. (2006). Çevrimiçi eğitimde akademik başarıyı etkileyen güdülenme yapıları. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 5(1), 124-128. http://www.tojet.net/ articles/v5i1/5113.pdf
- Gökdaş, İ., & Kayri, M. (2005). E-öğrenme ve Türkiye açısından sorunlar, çözüm önerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-20. http://efdergi.yyu.edu.tr/ makaleler/cilt_II/ozetler/ig_mkayri.htm
- Gülbahar, Y. (2012). E-Öğrenme. Pegem A Yayınları.
- Gümüş, S. (2007). Çevrimiçi işbirliği ekiplerinde öğrenenlerin sorun çözerek öğrenmeyle ilgili tutum ve görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
- Hasani, L. M., Adnan, H. R., Sensuse, D. I., Kautsarina, K., & Suryono, R. R. (2020). Factors affecting student's perceived readiness on abrupt distance learning adoption: Indonesian higher-education perspectives. Research Gate (preprint). https://doi.org/10.13140/RG.2.2.22908.16008
- Horton, W. (2006). E-learning by design. Pfeiffer.
- Hung, M. L., Chou, C., Chen, C. H., & Own, Z. Y. (2010). Learner readiness for online learning: Scale development and student perceptions. Computers & Education, 55(3), 1080-1090. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2010.05.004
- Ibrahim, D. Z., Silong, A. D., & Samah, B. A. (2002, 21-23 Şubat). Readiness and attitude towards online learning among virtual students [Sözlü bildiri]. 15th Annual Conference of the Asian Association of Open Universities, Nueva Delhi, India. http://library.oum.edu.my/oumlib/sites/default/files/file_attachments/odlresources
- İbicioğlu, H., & Antalyalı, U. Ö. L. (2005). Uzaktan eğitimin başarısında imkân algı motivasyon ve etkileşim faktörlerinin etkileri: karşılaştırmalı bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 325-338. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/ 50240
- İşman, A. (2005). Uzaktan Eğitim (Genişletilmiş 2. baskı). Pegem A Yayınları. Karataş, S., & Üstündağ, M. T. (2008). Gazi Üniversitesi uzaktan eğitim programı öğrencilerinin internet temelli uzaktan eğitim doyumları ile demografik özellikleri arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 62-73. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/146333
- Kaya, M. F. (2013). Coğrafya öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği geliştirme çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(30), 155-173. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/27022
- Kaya, Z. (2002). Uzaktan Eğitim. Pegem A Yayınları. http://www.jret.org/FileUpload/ds217232/File/uzaktanegitim.pdf Khan, I. M. (2009). An analysis of the motivational factors in online learning [Doktora tezi, University of Phoenix]. https://www.learntechlib.org/p/127822/
- Kim, K. J. (2005). Adult learners’ motivation in self-directed e–learning[Doktora tezi, Indiana University]. https://scholarworks.iu.edu/dspace/bitstream/handle/2022/7107/umi-indiana- 1145.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- Kim, K., Trimi, S., Park, H., & Rhee, S. (2012). The impact of CMS quality on the outcomes of elearning systems in higher education: an empirical study. Decision Sciences Journal of Innovative Education, 10(4), 575-587. https://doi.org/10.1111/j.1540-4609.2012.00360.x
- Koçdar, S. (2011). Uzman görüşlerine göre Türkiye’de uzaktan eğitim programlarının akreditasyonu[Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
- Korkmaz, Ö., Çakır, R., & Tan, S. S. (2015). Öğrencilerin e-öğrenmeye hazır bulunuşluk ve memnuniyet düzeylerinin akademik başarıya etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 219-241. http://kefad2.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt16Sayi3/JKEF_16_3_2015_219-241.pdf
- Kör, H., Çataloğlu, E., & Erbay, H. (2013). Uzaktan ve örgün eğitimin öğrenci başarısı üzerine etkisinin araştırılması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 267-279. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/223274
- Maugis, V., Choucri, N., Madnick, S., Siegel, M., Gillet, S., Haghseta, F., Zhu, H., & Best, M. (2003). Global E-Readiness - For What? https://www.researchgate.net/publication/228940912_Global_e-Readiness-For_What
- Muilenberg L. Y. & Berge D. L. (2005). Student barriers to online learning: A factor analytic study. Distance Education, 26(1), 29-48. https://doi.org/10.1080/01587910500081269
- Mutlu, M. E., Dinçer, G. D., Okur, M. R., & Şişman, S. (2004, 11-13 Şubat). E-Öğrenme sistemlerinin tasarımında kavram haritaları, öğrenme nesneleri ve eğitim yönetim sistemlerinin rolü [Sözlü bildiri]. Akademik Bilişim 04 - VI. Akademik Bilişim Konferansı, Trabzon, Türkiye
- Nguyen, T., & Huynh, N. (2020). Impact of the COVID-19 pandemic outbreak on the learning process [Lisans tezi, Lapland University]. https://www.theseus.fi/handle/10024/340971
- Özan, M. B., Türkoğlu, A. Z., & Şener, G. (2010). Okul yöneticilerinin sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 275-294. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/715918
- Özcan, S. (2019). Uzaktan eğitim veren kurumlarda öğretim elemanlarının çevrimiçi öğretime bağlılığının incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Özgür, H., Çuhadar, C. & Akgün, F. (2014, Mayıs). Öğretmen adaylarının çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşluk düzeylerinin incelenmesi [Sözlü bildiri]. 2nd International Instructional
- Technologies Teacher Education Symposium, Afyonkarahisar, Türkiye. Özkan, S., & Köseler, R. (2009). Multi-dimensional students’ evaluation of e-learning systems in the higher education context: An empirical investigation. Computers & Education, 53(4), 1285- 1296. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2009.06.011
- Özkaraca, O. (2005). İnternet tabanlı güç elektroniği eğitimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Passerini, K., & Granger, M. J. (2000). A developmental model for distance learning using the Internet. Computers & Education, 34(1), 1-15. https://doi.org/10.1016/S0360 1315(99)00024-
- Peng, H., Tsai, C. C., & Wu, Y. T. (2006). University students’ self-efficacy and their attitudes toward the Internet: The role of students’ perceptions of the Internet. Educational Studies, 32(1), 73–86. https://doi.org/10.1080/03055690500416025
- Polat, A., & İşman, A. (2013, 12-14 Mart). Uzaktan eğitimde motivasyon. M. Elmas, A. İşman, D. Franklin, T. Franklin, & A. Eskicumalı (Editörler), ICQH 2013, International Conference on Quality in Higher Education Proceedings Book içerisinde (s. 1074-1079). Sakarya, Türkiye. http://www.icqh.net/publication_folder/icqh/icqh2013.pdf
- Sakal, M. (2017). Çevrimiçi öğrenmede öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 18(39), 81- 102. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/453771
- Sarıtaş, E., & Barutçu, S. (2020). Öğretimde dijital dönüşüm ve öğrencilerin çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşluğu: Pandemi döneminde Pamukkale Üniversitesi öğrencileri üzerinde bir araştırma. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 11(1), 5-22. https://doi.org/10.34231/iuyd.706397
- Seven, M. A., & Engin, A. O. (2008). Öğrenmeyi etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 189-212. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/ 32119
- Smith, P. J., Murphy, K. L., & Mahoney, S. E. (2003). Towards identifying factors underlying readiness for online learning: An exploratory study. Distance Education, 24(1), 57–67. https://doi.org/10.1080/01587910303043
- Sop, A. (2016). Ebeveyn tutumları, davranış problemleri ve okula hazır bulunuşluk arasındaki ilişkinin öz düzenlemenin aracılık etkisi ile incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Sun, P. C., Tsai, R. J., Finger, G., Chen, Y. Y., & Yeh, D. (2008). What drives a successful e- Learning? An empirical investigation of the critical factors influencing learner satisfaction. Computers & education, 50(4), 1183-1202. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2006.11.007
- Süer, S. (2010). 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Tsai, C. C., & Lin, C. C. (2004). Taiwanese adolescents’ perceptions and attitudes regarding the Internet: exploring gender differences. Adolescence, 39(156), 725–734. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15727410/
- Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6. baskı). Pearson. Tubaishat, A., & Lansari, A. (2011). Are students ready to adopt e-learning? A preliminary ereadiness study of a university in the gulf region. International Journal of Information and Communication Technology Research, 1(5), 210-215. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download? doi=10.1.1.302.302&rep=rep1&type=pdf
- Türk Dil Kurumu [TDK]. (2011). Türkçe sözlük. TDK Yayınları. Usta, E. (2011a). The effect of web-based learning environments on attitudes of students regarding computer and internet. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 28, 262-269. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.11.051
- Usta, E. (2011b). The examination of online self-regulated learning skills in web-based learning environments in terms of different variables. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 10(3), 278-286. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ944994.pdf
- Uşun, S. (2006), Uzaktan eğitim. Nobel Yayın Dağıtım Ünal, M., & Özdemir, M. Ç. (2008). Eğitim fakültelerinde ortak ders olarak okutulan yabancı dil derslerinde öğrencilerin bilişsel hazır bulunuşluk düzeylerinin akademik başarıya etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 13-22.
- http://kefad.ahievran.edu.tr/InstitutionArchiveFiles/f44778c7-ad4a-e711-80ef- 00224d68272d/d1a3a581-af4a-e711-80ef- 00224d68272d/Cilt9Sayi1/JKEF_9_1_2008_13_22.pdf
- Verhagen, T., Feldberg, F., Hoff, B., Meents, S., & Merikivi, J. (2012). Understanding users’ motivations to engage in virtual worlds: A multipurpose model and empirical testing. Computers in Human Behavior, 28(2), 484-495. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.10.020
- Warner, D., Christie, G., & Choy, S. (1998). Readiness of VET clients for flexible delivery including on-line learning. Australian National Training Authority. https://www.voced.edu.au/content/ngv%3A35337
- Yakın, İ., & Tınmaz, H. (2013, 23-25 Ocak). Uzaktan eğitimde önemli bir boyut: Öğretmen adaylarının e-hazır bulunuşlukları. M. Akgül, U. Çağlayan, E. Derman, A. Özgit, M. Topakcı, R. Uyar, O. Oral, Ş. Akbunar, T. F. Kasalak, E. Sezgin, F. Yücel, H. Akar, & U.
- Ercan (Editörler), Akademik Bilişim 2013 - XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri II. Cilt kitabı içerisinde (s. 895-900). https://ab.org.tr/ab13/kitap/temp/AB13-cilt2-1.pdf Yenilmez, K., & Kakmacı, Ö. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematikteki hazır bulunuşluk düzeyi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 529-542. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/819025
- Yıldırım, S. (2012). Sanal dünya ve web temelli öğrenme ortamlarının öğrencilerin akademik başarıları, motivasyonları ve sosyal bulunuşlukları açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Yıldırım, S., & Şahin, S. (2015). Sanal dünya ve web temelli öğrenme ortamlarının öğrencilerin akademik başarıları ve motivasyonları açısından karşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 371-402. https://doi.org/10.17556/jef.98976
- Yıldız, E. (2016). Çevrimiçi ortamlarda uzaktan eğitim öğrencilerinin topluluk hissi, akademik başarı ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
- Yurdakul, B. (2005). Uzaktan eğitim – eğitimde yeni yönelimler. Pegem A Yayınları. Yurdugül, H., & Alsancak Sırakaya, D. (2013). Çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluluk ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 391-406. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/2420/521
- Yurdugül, H., & Demir, Ö. (2017). Öğretmen yetiştiren lisans programlarındaki öğretmen adaylarının e-öğrenmeye hazır bulunuşluklarının incelenmesi: Hacettepe üniversitesi örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(4), 896-915. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016022763
- Yükseköğretim Kurulu [YÖK] (2020). Basın açıklaması (26.03.2020). https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/YKS%20Ertelenmesi%20Bas%C4%B1n% 20A%C3%A7%C4%B1klamas%C4%B1.aspx