Türkmenistan'da Dede Korkut hakkında yapılan çalışmalar

Dede Korkut ve onun ismi etrafında şekillenen Dede Korkut destanları, Türk tarihinin ve kültürünün geçmişe ait değerlerini taşıma, Türk dünyasını birçok yönden kaynaştırma noktasında çok büyük önem taşımaktadır. Günümüzde, Türklerin yaşadığı farklı coğrafyalarda anlatıldığını bildiğimiz Dede Korkut destanları ile ilgili pek çok çalışma yapılmıştır. Özellikle, İslamiyet sonrası Anadolu coğrafyasında, Azerbaycan ve Türkmenistan’da derlenmiş Dede Korkut destanları araştırmacıların yoğun ilgisini çekmiştir. Bu araştırmaların yoğunlaştığı yerlerden birisi de Türkmenistan’dır. Türkmenistan’da Dede Korkut destanları ile ilgili özellikle, Bolşevik dönemde karşılaşılan güçlüklere rağmen birtakım çalışmalar yapılmış, ağırlıklı olarak 1985 yılından itibaren Dede Korkut ile ilgili yapılan çalışmalarda gözle görülür bir artış olmuştur. Bu makalede, Dede Korkut destanlarının Türkmen folkloru için önemini vurgulayarak; Türkmenistan’da ve Rusya’da Türkmen folkloru ile ilgili çalışmalar yapan Türkologların, Dede Korkut destanları hakkında yaptıkları çalışmaları, eldeki kaynaklar ölçüsünde açıklamaya çalışacağız.

Studies About Dede Korkut In Turkmenistan

Dede Korkut and the Dede Korkut legends which have been formed around his name have a great significance in bearing the past values of Turkish history and culture and in joining together the Turkish world in many ways. Today, many studies have been done on Dede Korkut legends which we know existed in different regions Turkish people lived in. Dede Korkut legends which were collected in the post-Islamic Anatolia region, Azerbaijan and Turkmenistan have attracted great attention from researchers. Turkmenistan is one of the regions where these studies have been intensive. Several studies were done in Turkmenistan on Dede Korkut legends especially during the Bolshevist era despite the difficulties faced and a noticable increase has been seen in these studies since 1985. In this study, we will try to explain the studies on Dede Korkut legends carried out by Turcologists working on Dede Korkut legends and Turkmen folklore.

PDF

___

ATAYEV Kakacan, BALLIYEV Gandım, AMANGULIYEVA Gözel, AŞIROV Annagurban (1990), Gorkut Ata-1500, “Gorgut Ata” Eposınıŋ 1500 Yıllıgına Bagışlanıp Geçirilyän Ilmı Konferansiya Materyalları, Magarıf Yay., Aşkabat.
BEKMIRADOV, Ahmet “Gorkut Atadan Galan Kitap”, Sovyet Edebiyatı Dergisi, sayı 8, Ağustos, 1989, s. 176-184, Aşkabat.
BENNİGSEN, Alexandre A., Millî Türk Destanları Buhranı, 1951-1952: Mahallî Milliyetçilik mi, Beynelmilelcilik mi? (Çev. Metin Özarslan), Türkbilig, Ekim 2002/4, (61-70)
BERKELİYEV Kakalı (1980), Türkmen Halk Dörediciliği Boyunça Görkezici, Ilım Neşriyat, Aşkabat.
BERTELS E. E (1967), “Türkmen Halkının Edebi Geçmişi”, (İŋ Gadımı Dövürden XVIII Asıra Çenli), XVIII-XIX Asır Türkmen Edebiyatınıŋ Tarıhı Boyunça Oçerkler, Ilım Neşriyatı, Aşkabat.
BURAN Ahmet (2010), Kurşunlanan Türkoloji, Akçağ Yay., Ankara.
ERCİLASUN Ahmet Bican (2007), Dede Korkut Mirası, Makaleler-Dil-Destan-Tarih-Edebiyat, (hzl. Ekrem Arıkoğlu), Akçağ Yay., Ankara.
ERDEM Melek (1999), “Türkmenistan’daki Dede Korkut Destanlarının Türkmen Şuurunun Yaratılmasındaki Rolü”, KÖK Araştırmalar Dergisi, 1/2 (Güz 1999), s. 149–159, Ankara.
GARRIYEV B. A (1945), Türkmen Edebiyatı Biziŋ Guvancımızdır, Sovyet Edebiyatı Dergisi, sayı 4–5 Aşkabat.
GARRIYEV B. A. (1947), Türkmen Folklorundan Usuli Gollanma, Aşkabat.
GILIÇDURDIYEV Aba (1990), Korkut Ata, Maarif Yay., Aşkabat.
KEKİLOV Aman (1950), “Türkmen Edebiyatındakı Dessançılık Häsiyet Hakında”, Sovyet Edebiyatı Dergisi, sayı 5, s. 71, Aşkabat.
KÖSÄYEV Mäti (1972), Edebiyat Barada Söhbet, “Gorkut Ata”, Aşkabat, Türkmenistan Neşriyatı, s. 3–4, Aşkabat.
NURALİYEV D. (1971), Akademik A. N. Samoyloviç “Türkmen Edebiyatı Hakında”, Ilım Neşriyatı, Aşkabat.
ÖZKAN İsa (1995), “Türkmenistan’dan Derlenmiş Dede Korkut Boyları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, s. 263–314, Ankara.
ÖZKAN İsa (2002) “Sovyetler Birliği Döneminde Türkmenistan’da Folklor Politikaları”, VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Son Elli Yılsa Türkiye Dışındaki Türk Halk Kültürü Seksiyon Bildirileri, s. 225-232, Ankara.
ÖZKAN İsa (2007) “Türklerin Atası Korkut Ata”, Bengü İzler (Türk Dünyası Araştırmaları), Pegema Yayıncılık, 285-290, Ankara.
SEYİDOV Nurmäd (1999), “Türkmenistan’da Ilım ve Rus Gündogarşınaslıgında “Gorkut Ata” Eposınıŋ ÖvreniliĢi Tarıhından Tehnika”, Ilmı-Teoretiki Curnal, Aşkabat.
YAKUBOVSKİ, A. Yu. (1944), “Kitab-i-Korkud” i Ego Znaçeniye Dliya İzuçeniya Turkmenskogo Obstyestva v Epohu Rannego Srednevekovya”, Sovyet Edebiyatı Dergisi, sayı 6, s. 93–10, Aşkabat.