Türkmen Türkçesinde ve Türkiye Türkçesinde "hem" sözcüğünün işlev bakımından karşılaştırılması

Türkçenin en eski yazılı kaynaklarından bugüne kuvvetlendirme ve bağlama işlevi için çeşitli sözcükler değişik şekillerde kullanılagelmiştir. Bu sözcüklerin bir kısmı her iki işleve sahipken bir kısmı bu işlevlerden sadece biriyle kullanım alanı bulmuştur. Bu makalede, kuvvetlendirme ve bağlama temelinde birbirinden farklı işlevleri yerine getiren hem sözcüğünün Türkmen Türkçesinde ve Türkiye Türkçesinde sahip olduğu işlevler karşılaştırmalı olarak ele alınacak ve elde edilen bulgular sonuç olarak ifade edilecektir.

Functional comparison of the word "hem" In Turkoman Turkish and Turkey Turkish

From the very beginning of Turkish literature many words functioning as reinforcement and conjunction have been used in various ways. Some of these words had both functions while some others had only one role. In this article, functioning primarily both as reinforcement and conjunction, various other functions of the word „hem‟ in Turkoman Turkish and Turkey Turkish will be studied comparatively and the findings that obtained will be expressed as a result.

PDF

___

AKBABA ERGÖNENÇ Dilek, Nogay Türkçesi Grameri -Ses ve Şekil Bilgisi-, Grafiker Yay., Ankara 2009.
ARIKOĞLU Ekrem, “Hakas Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 1085-1148.
ARIKOĞLU Ekrem, “Tuva Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 1149-1228.
AŞIROV N. vd., Türkmen Edebiyatı – 7-nci Klas üçin Okuv Kitabı, Turan-1 Neşriyatı, Aşgabat 1993.
ATAY Ayten, “Eski Türkçe ma / me Edatının Anadolu Ağızlarındaki Kalıntısı”, Türk Dili, C: 2002/II, S: 610 (Ekim 2002), s. 826-828.
BANGUOĞLU Tahsin, Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara 2000. Bergamalı Kadri, Müyessiretü‟l-ulûm, (Haz.: Esra Karabacak), TDK Yay., Ankara 2002.
BERKŞL Özgür Semih (2003), Türkmen Türkçesindeki Edatlarla Türkiye Türkçesindeki Edatların Karşılaştırmalı İncelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Denizli.
BİLGEGİL Kaya, Türkçe Dilbilgisi, Dergâh Yay., İstanbul 1984.
BİRAY Himmet ve BİRAY Nergis, “Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin Sentaks Bakımından Karşılaştırılması Üzerine Bir Deneme”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Himmet Biray Özel Sayısı (1999), s. 22-45.
BİRAY Nergis, “Türkmence Nakıllar (Atasözleri)”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Himmet Biray Özel Sayısı (1999), s. 46-91.
COŞKUN Volkan, Özbek Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara 2000.
ÇENGEL KASAPOĞLU Hülya, Kırgız Türkçesi Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2005.
DENY Jean, Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), Çev.: Ali Ulvi Elöve, Maarif Vekaleti, İstanbul 1941.
DİLEK GÜNER Figen, “Altay Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 1009-1084.
DOĞAN Levent, “Gagavuz Türkçesi”, (Ed. Levent Doğan), Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, Kriter Yayınları, İstanbul 2007, s. 93-162.
EDİSKUN Haydar, Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 2005.
ERCİLASUN Ahmet B., “La Enklitiği ve Türkçede Bir „Pekiştirme Enklitiği‟ Teorisi”, Dil Araştırmaları Dergisi, S: 2 (Bahar 2008), s. 35-56.
ERGİN Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul 1998.
ERSOY Feyzi, “Çuvaş Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 1285-1340.
ERSOY YAZICI Habibe, “Başkurt Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 749-810.
GELDİYEV Gurbandurdı, ALTIYEV Annamırat, Türkmen Nakılları ve Atalar Sözi, Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara 2002.
GENCAN Tahir Nejat, Dilbilgisi, Ayraç Yay., Ankara 2001.
GURBANNESEPOV A., ATABEYEV A., Çağdaş Türkmen Şiirlerinden Örnekler, Akt.: Himmet BİRAY-Nergis BİRAY, T.C. Kültür Bak. Yay., Ankara 1995.
HACIEMİNOĞLU Necmettin, Türk Dilinde Edatlar, MEB Yay., İstanbul 1992.
HANSER Oskar, Türkmence Elkitabı, Çev.: Zuhal Kargı Ölmez, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 17, İstanbul 2003.
İLKER Ayşe, “Türkmen Türkçesinde –dır Ekinin “ve” Bağlacı İşlevinde Kullanılışı”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S: 15 (Bahar 2003), s. 119-123.
KARA Mehmet, Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), T.C. Kültür Bak. Yay., Ankara 2000.
KARA Mehmet ve KARADOĞAN Ahmet, Türkmen Türkçesi – Türkiye Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Çağlar Yayınevi, Ankara 2004.
KARAHAN Leylâ, “Vurgulama İşlevli Dil Birimleri Üzerine”, (Ed. Hayati DEVELİ), Uluslar arası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, 27-28 Ağustos 2007 (UTEK 2007), İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul 2009, C. 1, s. 313-321.
KAŞGARLI Sultan Mahmut, Modern Uygur Türkçesi Grameri, Orkun Yayınevi, İstanbul 1992.
KİRİŞÇİOĞLU Fatih, Saha (Yakut) Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara 1998.
KOÇ Kenan ve DOĞAN Oğuz, Kazak Türkçesi Grameri, Gazi Kitabevi, Ankara 2004.
KOÇ Nurettin, Yeni Dilbilgisi, İnkılâp Yay., İstanbul 1996.
KORKMAZ Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yay., Ankara 2003.
KORKMAZ Zeynep, “Bağlaçlar ve Türkiye Türkçesindeki Oluşumları”, Türk Dili, S: 638 (Şubat 2005), s. 118-125.
LEWİS G. L., Turkish Grammar, Oxford University Press, Oxford 1975.
MÄMMEDOV Nursämet, Miras, Magtımgulı Neşriyat Birleşigi, Ankara 1995.
NURMÄMMET Annagulı, Oguz Yurdu – tarıhı roman, Yüpek Yolı Gaznası Neşirleri, Ankara 1999.
ÖNER Mustafa, Bugünkü Kıpçak Türkçesi, TDK Yay., Ankara 1998.
ÖZKAN Nevzat, Gagavuz Türkçesi Grameri (Giriş - Ses Bilgisi – Şekil Bilgisi – Cümle – Sözlük – Metin Örnekleri), TDK Yay., Ankara 1996.
ÖZTÜRK Rıdvan, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara 2010.
SÖYEGOV Mıratgeldi vd., Türkmen Diliniñ Grammatikası –Morfologiya-, “Ruh” Neşriyatı, Aşgabat 1999.
TAMİR Ferhat, “Kazak Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 429-480.
TANPINAR Ahmet Hamdi, Beş Şehir, MEB Yay., Ankara 2001.
TARRİNG Charles James, A Practical Elementary Turkish Grammar, London 1886.
TAVKUL Ufuk, “Karaçay-Malkar Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 883-938.
TEKİN Talat vd., Türkmence-Türkçe Sözlük, Simurg Yay., Ankara 1995.
TİKEN Kâmil, Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf Fiiller, TDK Yay., Ankara 2004.
UYGUR Ceyhun Vedat, Karakalpak Türkçesi Grameri, Kriter Yay., İstanbul 2010.
UYGUR Ceyhun Vedat, Türkmence (Türkmen Türkçesi) -Gramer, Kelime Tahlilleri, Metinler, Aktarmalar, Sözlük-, Fakülte Kitabevi Yay., Isparta 2008.
ÜSTÜNER Ahat, Türkçede Pekiştirme, Fırat Üniversitesi Yay., Elazığ 2003.
YAZIMOV O., BALAKAYEV D. ve İŞANGULIYEV I., Türkmen Edebiyatı - V Klas üçin Okuv Kitabı, Turan-1 Neşriyatı, Aşgabat 1993.
YÜKSEL Zühâl, “Kırım-Tatar Türkçesi”, (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007, s. 811-882.