TÜRKİYE-ROMANYA İLİŞKİLERİ(1930-1938)

Türkiye-Romanya ilişkileri Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından birkaç ay önce başlamıştır. Dış politikada “Yurtta sulh cihanda sulh” prensibini uygulayan Türkiye, devletin kurulduğu ilk yıllarda kendi problemlerini çözmeye çalışmıştır. Türkiye bu dönemde milletlerarası barış çalışmalarında yeralmış, çevresindeki ülkelerle barış antlaşmaları imzalamıştır. Komşularıyla dostça ilişkiler içinde bulunmuş ve dünyadaki problemlerin çözümü için çaba sarfetmiştir. I.Dünya Savaşı sonunda geniş topraklara sahip olan Romanya kendi topraklarını korumak amacıyla anti-revizyonist bir politika izlemiştir. Türkiye’nin de bu politikayı izlemesi iki ülkeyi birbirine yaklaştırmıştır. Lozan Konferansı’na katılan Romanya kapitülasyonlar konusunda Türkiye’yi desteklemiştir. Lozan Antlaşması’ndan sonra Ankara ve Bükreş’te karşılıklı elçilikler açılmıştır. İki ülke arasındaki ilişkiler Avrupa’daki gelişmeler ve Balkan Paktı doğrultusunda gelişmiştir ve iki ülke ilişkileri 1930-1938 yılları arasında dostça sürmüştür. 1930-1938 yılları arasında iki ülke dostluk ve ticaret antlaşmaları imzalamış ve dünyadaki gelişmeler karşısında beraber hareket etmişlerdir. İki ülke Balkanlar’da ve Avrupa’da statükonun korunması için gayret etmişlerdir. Türkiye ile Romanya arasında ilk anlaşma 1929’da yapılmıştır ve 1938’e kadar siyasi ve ekonomik alanda işbirliği yapılmıştır. Bu amaçla karşılıklı ziyaretler gerçekleştirilmiştir. İki ülke arasında dostluk ve ticaret antlaşmaları imzalanmıştır. Romanya Dışişleri Bakanı Titilescu’nun Ankara ziyareti esnasında 17 Ekim 1933’te Türkiye ile Dostluk, Saldırmazlık ve Hakem Antlaşması imzalanmıştır. Türkiye ve Romanya, 9 Şubat 1934’te kurulan Balkan Paktı’nda yeralmışlardır. Romanya Montrö Antlaşması’nda Türkiye’yi desteklemiştir.

THE RELATIONS OF TURKEY-ROMANIA(1930-1938)

Turkey-Romania relations have begun a few months before from declaration of Republic of Turkey. Turkey which has applied the principle “Peace at home, peace in the world” in foreign policiy, has solved own problems in the first years at foundation of state. In this period Turkey has taken part in international peace study, has signed peace agreements. She has attended in the friendly relations and has make an effort to solve the problems in the world. Romanya which has own wide lands at the end of the World War I, has trailed an antirevizyonist policiy with the aim of protection of own lands. Either Turkey’s trail this policiy has bring two state near of each other. Romania which has joint in Laussanne Conference has supported Turkey at the matter of Capitulates. Embassies have opened in Ankara and Bucharest correspondingly after the Laussanne Conference. The relations between Turkey and Romania have developed direction of developments in Europe and The Pact of Balkan and two countries relations has continued in friendly between 1930-1938 years. Two countries has signed treaty of friendship and trade between 1930-1938 years and they have acted together opposite of developments in the world. Two countries have also tried hard for protection of status quo in Europe and Balkans. The first treaty has been signed in 1929 between Turkey and Romania and collaborate has been done in political and economic field until 1938. The visits have been realized for this aim mutually. Friendship and trade treaties have been signed between two countries. in the 17 October 1933, during the visit to Ankara Titulescu who has the Minister of Foreign Affairs of Romania, has been signed friendship, nonagression and arbitrator agreement with Turkey. Turkey and Romania have taken part in the Pact of Balkan when established in 9 February 1934. Romania has support to Turkey at the Treaty of Montreux.

PDF

___

Arşivler: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi: BCA 03010 162.134.9 BCA 030.10 200.368.6

Gazeteler: Uyanış Servetifünun (1 Nisan 1937), Yıl 47. Cilt:81/17. No:2119/434.

AKŞİN, Aptülahat (1991), Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, T.T.K.Yayınları.

ARMAOĞLU, Fahir. 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995) Cilt:1-2, Alkım Yayınevi.

BALABANLILAR, Mürşit, KANDIR, Şebnem, SÖĞÜT Mine, ERDİNÇ, Cengiz, BALIKÇIOĞLU, Tuğba (1998). Türkiye’nin 75 Yılı, İstanbul:Hürgüç Gazetecelik A.Ş.

BARLAS, Dilek (1999). “Türkiye’nin 1930’lardaki Balkan Politikası”, Çağdaş Türk Diplomasisi:200 Yıllık Süreç, 15-17 Ekim 1997, Sempozyuma Sunulan Tebliğler, Ankara:AKDTYK Türk Tarih Kurumu Yayınları:361-371.

BATU, Hamit (1986). “Atatürk Çizgisinde Türk Dış Siyaseti”, Atatürk Konferansları Dizisi, İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi Yayınları:17-24.

BİLGİN, Bekir Sıtkı (2004). “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Diplomasisi(1923-1930), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:XX, Sayı:60, Ankara:ADTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları:799-820.

Çağdaş Türkiye (1987). Cilt:3, İstanbul:Cem Yayınevi.

DİLAN, Hasan Berke (1998). Atatürk Dönemi Türkiye’nin Dış Politikası(1923-1939), İstanbul:Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd.Şti.

EKREM, Mehmet Ali (2000). “Atatürk’ün Dış Siyaset İlkelerinin Romen Kaynaklarındaki Yankıları, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası-Makaleler- Yay.Haz:Berna Türkdoğan, Ankara:AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları:73-78.

EYİCİL, Ahmet (2005). Siyasi Tarih(1789-1939), Ankara:Gün Yayıncılık Basım Yayın Reklam San. ve Tic.Ltd.Şti.

GÖNLÜBOL, Mehmet (1992). “Atatürk ve Dış Politika”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:VIII, Sayı:24, Ankara:ADTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları:439-442.

GÖNLÜBOL, Mehmet, SAR, Cem (1997). Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası(1919-1938), Ankara:Atatürk Araştırma Merkezi.

KOCATÜRK, Utkan (1999). Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.

ONULDURAN, Ersin (1986). “Atatürk ve Türk Dış Politikası”, Atatürk Haftası Armağanı, Ankara:Gnkur.Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları:177-179.

SARINAY, Yusuf, “Atatürk’ten Günümüze Türk Dış Politikası Hakkında Genel Bir Değerlendirme”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XVI, Sayı:48, Ankara: ADTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları:857-886.

SEVİM, Ali, ÖZTOPRAK, İzzet, TURAL, Akif (2006). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Ankara: AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi.

SOYSAL, İsmail, “Atatürk’ün Barışçı Politikası ve Dünyadaki Etkileri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: II, Sayı:4, Ankara: ADTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları:111-119.

YÜRÜR, Pınar. “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Politikası(1923-1938)”, Cumhuriyet’in Kuruluşunun 75.Yıl Armağanı, Gazi Üniversitesi Yayını. Atatürk Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No: 3: 171-203.