ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ELEŞTİREL OKUMA BECERİLERİ İLE OKUMAYA İLİŞKİN TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Okuma etkinliği, insanoğlunun bilgi kapasitesini artıran, düşünce ve inançlarına şekil veren, ona kişilik kazandıran etkin bir süreçtir. Bu etkinliğin özünde “anlama” hedefi vardır. Okumada temel amaç okuduğunu anlama ve bu yolla anlama yeteneğini geliştirmedir. Okuduğunu anlama, yazılı bir materyalden anlam çıkarmayı ve ayrıntıları kavramayı gerektiren, daha ilkokul düzeyinden itibaren öğrencilere kazandırılması gereken temel bir dil becerisidir (Rose ve diğ. 2000: 55). Okuduğunu anlama becerisi okuyucunun yazılı dildeki sembolleri tanıma ve algılamasına, dilsel bilgisine, zihinsel becerilerine ve dünya ile ilgili becerilerine dayanır. Bunların ötesinde, okuyucunun istekliliği, okumaya ilgisi, yargıları, okuma amacı ve okumanın gerçekleştiği ortam da okuduğunu anlama düzeyini etkilemektedir (Akyol, 2005: 3). Tutumlar bireyin davranışları hakkında lehte veya aleyhte yorumlamaların yapılabilmesine ve bireyin de çevresine olumlu veya olumsuz tepkilerde bulunmasına kaynaklık eden eğilimler olarak da görülmektedir. Bireyin sergilemiş olduğu tutum, bir kişiye, sosyal gruba, kuruma, durum veya düşünceye karşı olabilir (Turgut, 1984: 154). Okuduğunu anlamlandırabilen ve yorumlayabilen öğrencilerin okumaya ilişkin alışkanlıkları ve okuduğunu anlamaya dair öz güvenleri, diğer bir deyişle; okuduğunu anlama öz yeterlik algıları da gelişmektedir. Okuma etkinliklerini başarıyla yerine getiren, okuduğunu anlayabilen öğrencilerin diğer derslerdeki başarıları da yükselmektedir. Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile okumaya karşı olan tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Bu amaçla, araştırma için betimsel yönteme başvurulmuş ve beşli likert tipinde hazırlanmış iki farklı anketten yararlanılmıştır. Evren olarak Siirt ilinde farklı sosyo-ekonomik ve kültürel çevrelerde bulunan üç ortaokul seçilmiştir. Örneklem olarak da bu okulların 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri seçilmiştir. Bu öğrencilerden anketi eksik veya bilinçsiz dolduranlar ayıklandıktan sonra 775 öğrencinin verdiği yanıtlar istatistiksel analiz için kullanılmıştır. Öğrencilerin eleştirel okuma becerileri ile okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki SPSS 15.0 ile saptanmaya çalışılmış, bunun için de betimsel istatistik, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyondan yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle sonuç ve öneriler sunulmuştur

RELATIONSHIP BETWEEN CRITICAL READING SKILLS OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS AND THEIR ATTITUDES TOWARD READING

Reading is an active process which increases the capacity of human knowledge, forms his thoughts and beliefs, and makes him/her gain personality. In essence of this activity, „comprehension‟ lies as an aim. The main purpose in reading is reading comprehension and improving the ability to understand in this way. Reading comprehension is one of the basic language skills which require illation from a written material and comprehension of details and it should be made students gain even from the primary school level (Rose et al. 2000: 55). Reading comprehension skills depend on the reader's perception and recognition of symbols in written language, linguistic knowledge, mental skills and the skills related to real life. Beyond these, the reader's willingness, interests in reading, judgments, purposes of reading and the setting have impacts on the level of reading comprehension (Akyol, 2005: 3). Attitudes are also accepted to be trends which are source of favorable or unfavorable interpretations made about the behaviors of the individual and also source of the individual's positive or negative reactions to the surroundings. The attitudes of the individual can be against to a social group, an institution, a situation or a thought (Turgut, 1984: 154). The reading habits and self-confidence, in another words perception of selfefficacy about reading comprehension, of students, who can interpret and give meaning to reading materials, about reading comprehension are also improved. Students, who complete reading activities successfully and comprehend the reading materials, succeed better in other courses also. The purpose of this research is to determine the relationship between the critical reading skills of elementary school students and their attitudes against reading. To this end, descriptive method has been applied for the study and two different surveys have been prepared in the form of five-point likert-type. Three secondary schools with different socio-economic and cultural environments in the province of Siirt were selected as the population of the study. For sampling, students studying in 5th, 6th, 7th and 8th level of these schools are selected. After weeding out uncompleted or unconsciously completed surveys, the responses of 1200 students are used for statistical analysis. The relationship between critical reading skills of students and their attitudes toward reading has been tried to be established by SPSS 15.0, for this purpose descriptive statistics, independent groups t-test, one-way analysis of variance and correlation was used. Conclusions and recommendations are presented based on the findings.

PDF

___

AKBIYIK, C. (2002), Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Akademik Başarı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

AKYOL, Hayati (2010), Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri, PegemA Yayıncılık, Ankara.

ARICI, Fuat (2010), Okuma Eğitimi, PegemA Yayıncılık, Ankara.

ATEŞ, Murat (2008), Şlköğretim Şkinci Kademe Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Düzeyleri ile Türkçe Dersine Karşı Tutumları ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

BALCI, Ahmet (2009), Şlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlık ve Şlgileri Üzerine Bir Açıklama (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri, Ankara.

CÜCELOĞLU, Doğan. (1995), Şyi Düşün Doğru Karar Ver, Sistem Yayıncılık, Şstanbul.

DEMŞREL, Özcan (2003), Türkçe Öğretimi, PegemA Yayıncılık, Ankara.

DOĞANAY, Hakan (2001), Halk Kütüphanelerinin Okuma Alışkanlığındaki Rolü ve Önemi, Türk Kütüphaneciliği, 15/1.

FERAH, Aysel (2005), Her Yönüyle Türkçe Şlk Okuma Yazma, MEB Yayınları, Şstanbul.

GÖMLEKSŞZ, Mehmet Nuri, Kitap Okuma Alışkanlığına Şlişkin Bir Tutum Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirliği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elazığ 2004.

GÜNEŞ, Firdevs (2007), Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma, Nobel Yayınları, Ankara.

IŞIK, Huriye (2010), Lise Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Seviyeleri ile Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Okuma Sıklığı Arasındaki Şlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

KIRKKILIÇ, A. ve ark. (2009), Şlköğretimde Türkçe Öğretimi, PegemA Yayıncılık, Ankara.

MEB, (2012), Ortaokul ve Şmam Hatip Ortaokulu Okuma Becerileri Dersi Öğretim Programı, MEB Yayınları, Ankara.

ÖZ, Feyzi (2001), Uygulamalı Türkçe Öğretimi, Anı Yayıncılık, Ankara.

ÖZBAY, Murat (2009), Anlama Teknikleri: 1 Okuma Eğitimi, Ankara, Öncü Kitabevi.

ÖZDEN, Yüksel (2003), Öğrenme ve Öğretme, PegemA Yayıncılık, Ankara.

ÖZDEMŞR, Emin (2002), Eleştirel Okuma, Bilgi Yayınevi, Ankara.

TDK, (2005), “Türkçe Sözlük”, TDK Yayınları, Ankara.

TEZBAŞARAN, Ata (1997), Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu, Türk Psikologlar Derneği, Ankara.

ÜLPER, Hakan (2010), Okuma ve Anlamlandırma Becerilerinin Kazandırılması, Nobel Yayınları, Ankara.

ÜNAL, Evrim (2006), Şlköğretim Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerileri Şle Okuduğunu Anlama ve Okumaya Şlişkin Tutumları Arasındaki Şlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

YALÇIN, A. (2002), Türkçe Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, Akçağ Yayınları, Ankara

YILDIZ, Cemal (Editör) (2008) “Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi”, Pegem Akademi, Ankara.