Toplumsal Travmada Bir Onarım Aracı Olarak Mizah “Koronavirüs Günlerinde Bir Nefes Gülümseme”

Çalışmanın temel amacı, toplumsal travmanın bireysel bilinç kadar kolektif bilinç üzerindeki yıkıcı etkileri karşısında ve travma sonrası stres bozukluklarında bir onarım aracı olarak mizahın işlevselliğini değerlendirmektir. Çalışmanın temel amacına hizmet etmek için sonuçları itibariyle hem bireysel hem de toplumsal travma olarak kabul edilebilecek Koronavirüspandemisini işleyen karikatürlerin travma gerçeğiyle yüzleşilmesi ve kabul edilmesinde, bireysel ve toplumsal dayanıklılığın güçlendirilmesindeki işlevselliği analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın evrenini Türkiye’de 11 Mart 2020 tarihinde ilk resmi Covid-19 vakıasının görülmesinden sonra sosyal medya platformlarında paylaşılan Koronavirüs temalı karikatürler oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemi evreni temsil yeteneğine sahip 12 adet karikatürle sınırlandırılmıştır. Karikatürler, göstergebilimsel çözümleme yöntemi ile analiz edilmiş her bir karikatür için gösterge, gösteren ve gösterilen ilişkisi kurularak toplumsal travma sürecinde mizahın onarıcı rolünün ne şekilde inşa edildiği anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Yapılan göstergebilimsel çözümleme ile ulaşılan bulgulara göre, insanlar arası iletişim biçimi olan mizahın gülme ve eleştiri özellikleri ile toplumsal travmaya neden olan olay ile yüzleşilmesinde, yaşanılan maddi ve manevi kayıpların acısının hafifletilip kabullenilmesinde, travma sonrası bireylerde görülebilecek olası stres, kaygı, korku vb. duygu durum ve uyum bozuklarının dengelenmesinde, risk karşısında gerekli olan güven ihtiyacının karşılanmasında, sosyal yaşamda görülen birtakım aksaklıkların görünür kılınmasında, toplumsal bilinç ve farkındalık düzeyinin geliştirilmesinde, çözüme katkı sağlayacak toplumsal değerlerin hatırlatılmasında, toplumsal düzen ve bütünlüğün korunmasında olumlu katkılar sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Humor as a Treatment Tool in Social Trauma “A Bit of a Laugh in Coronavirus Days”

The main purpose of this study is to evaluate the functionality of humor as a treatment tool against the devastating effects of social trauma on collective, as much as individual, consciousness and in posttraumatic stress disorder. To achieve this purpose, we analyzed the amusing caricatures about the coronavirus pandemic, which can be considered as both individual and social trauma, in terms of their functionality in facing and accepting the trauma reality and strengthening individual and social resistance. The study focuses on the coronavirus-themed caricatures posted in various social media platforms, right after the announcement of the first official COVID-19 case on March 11th in Turkey. We used 12 representative caricatures as the study sample. The caricatures was analyzed by relating the sign, the signifier and the signified using semiotic analysis to understand the way in which the healing effects of humor are constructed. The study findings show that with their features of humor and criticism, caricatures are beneficial in facing the traumatic incident, in accepting and reducing the suffering from material and nonmaterial losses; in treating possible mood and adaptation problems such as posttraumatic stress, anxiety, and fear disorders; in satisfying the need for trust against the risks, in making visible societal problems, in increasing social consciousness and awareness, in noticing the social values that may contribute the solution, and in protecting social order and integrity.

PDF

___

Amerikan Psikiyatri Birliği-APA. (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı, (DMS5)(E. Köroğlu, Çev.). Hekimler Yayın Birliği.
Arık, M. B. (2003). Apolitik mizah tartışmalarına tarihsel bir bakış. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 89-104.
Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Anı Yayıncılık.
Bayram, Y. (2009). Türkiye’de siyasi karikatürün yeri ve 11 inci cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin siyasi karikatürlerin çözümlenmesi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(1), 107-123.https://doi.org/10.18094/si.38165
Briere, J. N., &Scott, C. (2016). Travma terapisinin ilkeleri belirtiler, değerlendirme ve tedavi için bir kılavuz (B. Dilen Genç, Çev.). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Çelebi, N. (2002). Kültürel travma üzerine. Toplum ve Bilim, (91), 344-348.
Çopur, A. S., & Gencer, A. Dicle. (2015). Toplumsal Travma. PDP Kişisel Gelişim Yazıları, 1- 9.
Dennis, C. (2007). Anksiyete bozukları. Benjamin J. Sadock& Virginia A. Sadock (Ed), Comprehennsive textbook of psychiatry içinde (s.1718-1800). (H. Aydın ve A. Bozkurt, Çev. Ed.). Güneş Kitapevi.
DuPré, A. (1998). Humor And The Healing Arts: A Multimethod Analysis of Humor Use In Health Care. Lawrence Erlbaum Associates. https://doi.org/10.4324/9781410602329
Eker, G. Ö. (2009). İnsan kültür mizah. Grafiker Yayınları.
Erkman Akerson, F. (2005). Göstergebilime giriş. Multilingual Yabancı Dil Yayıncılık. Fidan, B. (2007). Reklâm ve karikatür. Bamm Yayınevi.
Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş.(S.İrvan, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
Kahya, Y. (2019). Mizahın Sağlığa Etkisi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (62), 231-241.
Kaptanoğlu, C. (2012). Toplumsal yas: travmatik hakikatle yüzleşmek, hesaplaşmak ve belki bağışlamak. E. Düzel (Ed),Türkiye’de sürmekte olan toplumsal travma ile baş etmede ilk adımlar içinde (s.111-118). Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları.
Koçer, H.,Eskidemir, S., & Özbek, T. (2012). 6 yaş çocuklarının mizahi tepkilerinin Paul E. Mcghee’nin mizah gelişim evrelerine göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları, Dergisi, 1 (4), 82-93.
Lee, Y. P.,&Kleiner, B. H. (2005).How to use humour for stres management. Management Research News,28 (11/12), 179-186.https://doi.org/10.1108/01409170510785372
Leicht, M.C. (2015). Lachen macht gesund? Die wirkung von humor als copingstrategie bei studierenden. Leopold- Franzens- Universität Innsbruck. https://www.drsatow.de/tests/stress-und-coping-inventar/2015_Humor_ Leicht.pdf
McGraw, P.,& Warner, J. (2015). Mizahın şifresi(S. Gürses, Çev.).Çeviribilim Yayınları. Mutlu, E. (1995). İletişim sözlüğü. Ark Yayınevi.
Myers, D.,&Wee, D. (2004). Disaster mental health services: A primer for practitioners. New York: Brunner-Routledge.
Oral, T. (1998). Yaza çize. İris Koleksiyonu.
Ölçekci, H. (2016). Türkiye’de milliyetçi mizah örneği: Çaylak Dergisi. Humanities Sciences, 11(3),172-188.https://doi.org/10.12739/nwsa.2016.11.3.4c0209
Öztürk, O., & Uluşahin, N. A. (2018). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Bayt Yayın Hizmetleri.
Rıfat, M. (2009). Göstergebilimin abc’si. Say Yayınları.
Selçuk, T. (1998). Grafik mizah. İris Yayıncılık.
Seyhan, S. (2011). II. meşrutiyet döneminde yayınlanan mizah gazetesi: Karagöz. Gülmenin arkeolojisi ve medyada mizah olgusu ulusal iletişim kongresi içinde (s.191-200). Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.https://doi.org/10.17498/kdeniz.319350
Üstündağ, N. ( 2012). Siyaset ve travma. E. Düzel (Ed.),Türkiye’de sürmekte olan toplumsal travma ile baş etmede ilk adımlar içinde (s.101-110). Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları.
Van Der Kolk, B.A., & Van Der Hart, O. (1991). Theintrusivepast: theflexibility of memoryandtheengraving of trauma. Amer Imago,48(4), 425‐454.
Yalçın Sevinç, Ç. P., & Öztürk, E. (2018). Travma sonrası hayatın donması ve travmanın nesiller arası aktarımı. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (3), 21-28.
Yardımcı, İ. (2010). Mizah kavramı ve sanattaki yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 1-41.https://doi.org/10.12780/uusbd69
Zara, A. (2011). Yaşadıkça psikolojik sorunlar ve başa çıkma yolları. İmge Yayınevi.
Zeytinoğlu, S.,& Çatak A. E. (Tarih yok). Travma sonrası toplumla çalışma kitapçığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Genç Hayat Vakfı. https://genchayat.org/wp-content/uploads/2015/12/TravmaSonrasi-Toplumla-Calisma-Kitabi.pdf
www.tdk.gov.tr
Karikatür 1- 28.03.2020 tarihinde https://images.app.goo.gl/dmPb9NvpZEBrixZ77 adresinden erişildi.
Karikatür 2- 28.03.2020 tarihinde https://www.picuki.com/tag/xlkarikatur adresinden erişildi.
Karikatür 3- 20.04.2020 tarihinde https://www.haberturk.com/can-baytak-karikaturleri-nisan-2020- 2631794/14 adresinden erişildi.
Karikatür 4- 15.04.2020 tarihinde https://gramho.com/media/2279371284948138269 adresinden erişildi.
Karikatür5- 18.04.2020 tarihinde https://www.facebook.com/turectina/photos/a.3943830482294563/3943830445627900/type=3&the ater adresinden erişildi.
Karikatür 6- 02.04.2020 tarihinde https://images.app.goo.gl/iPqGİFS38R3uCGme8 adresinden erişildi.
Karikatür 7- 30.03.2020 tarihinde https://coronavirusgunlugu.blogspot.com/2020/03/olumcul-yenitip-coronavirus-galeri-2.html adresinden erişildi.
Karikatür 8- 30.03.2020 tarihinde https://images.app.goo.gl/R6q9P91KJxbqTTGT9 adresinden erişildi.
Karikatür 9- 28.03.2020 tarihinde https://images.app.goo.gl/L4zMRyXy1Q2qsXnPA adresinden erişildi.
Karikatür10- 10.04.2020 tarihinde https://www.facebook.com/karikaturmedya/photos/a.746181805568793/1417438478443119/?type =3&theater adresinden erişildi.
Karikatür 11- 12.04.2020 tarihinde https://images.app.goo.gl/9XW219GİN679mQtj6 adresinden erişildi.
Karikatür12- 15.04.2020 tarihinde https://www.facebook.com/kuyumcufiyat/photos/a.446874648747463/2379555012146074/?type=3 &theater adresinden erişildi.