SURİYE VE IRAK’TA BÖLGESEL KÜRT DİNAMİĞİNİN DÖNÜŞÜMÜ; AYRILIKÇI TERÖRDEN TOPLUMSAL UZLAŞMAYA DAYANAN DEMOKRATİK ANAYASAL DÜZENE KATILIMIN TEORİK ALTYAPISI

Ortadoğu, tek bir ırk, dil veya dinden ziyade, geniş bir yamalı bohçayı andıran yapısı ile bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da birçok çatışmaya sahne olmaya namzettir. Ortadoğu’nun yerli halklarından birisi olan Kürtler, bölge halkları arasında dördüncü büyük nüfus oranı ile göz ardı edilemeyecek bir dinamik oluşturmakta, bölgesel çatışmaların bazen içerisinde, bazen ise etkisinde kalarak her zaman kendilerinden söz ettirmektedirler. Bu çalışmada ne Kürt tarihinden ne de Kürtlerin tartışmalı kökenlerinden söz edilecektir. Hangi soydan, hangi boydan veya kültürden gelmiş ve dilleri hangi dil gurubundan türemiş olursa olsun, bugün gelinen noktada, sadece bölgesel değil, çok geniş bir coğrafyada önemsenen güvenlik denkleminin bir bilineni durumundadırlar. Bilinmeyen değil, bilinenidirler zira talep ve hedeflerini hiçbir zaman saklamamışlardır. Bu durum bölgenin güvenlik sorunlarına bölge dışı emperyalist dış güçlerin her fırsatta müdahale ederek, kendi ulusal çıkarları doğrultusunda sorunlara çözümsüzlük getirmelerine sebep olmaktadır. Kürtlerin aynı bölgede yaşadıkları farklı sosyal yapılar, dört ülke içerisindeki feodal köklerinin ilişkileri, Kürtlerin bölgesel bir dinamik olarak bölge dışındaki güçlerin amaçlarına ne kadar hizmet edebileceklerinin de bir göstergesi olmuştur. Burada incelenecek husus, aynı bölgede yaşayan Kürtlerin, kimlik arayışının ötesindeki varlık mücadelelerinde nihai hedefleri olarak bölgeyi yeniden bir savaşa sürükleyecek şekilde kendi bağımsız devletlerini kurma girişimleri dışında, bölge barışına hizmet edecek devlet yapıları içerisinde nasıl yer alabilecekleri olacaktır.

TRANSFORMATION OF REGIONAL KURDISH DYNAMICS IN SYRIA AND IRAQ; THEORETICAL INFRASTRUCTURE OF DEMOCRATIC CONSTITUTIONAL ORGANIZATION ACCOMPANYING SOCIALIZATION IN A SEPARATIVE TERROR

The Middle East will witness many conflicts rather than a single race, language or religion in the future as it has been until now due to its condition of being a wide rag bag. The Kurds, one of the indigenous peoples of this region, constitute a dynamic that cannot be ignored with its fourth largest population among the peoples of the region, and they are always mentioned sometimes by remaining in regional conflicts, sometimes under the influence of them. In this study, neither the Kurdish history nor the controversial origins of the Kurds will be mentioned. No matter what lineage, tribe or culture they have come from, and what language family their language has been derived from, at this point, they are the only known in the important safety equation not only in the region but also in a large geographical area. They are the known not the unknown because they have never hidden their demands and goals. The different social structures in which the Kurds lived in the same region, the relationships between the feudal roots in the four countries have become the indicators of how much the Kurds can serve as a regional dynamic for the purposes of forces outside the region. The point to be discussed here should be how and why the Kurds living in the same region use different methods for their struggle for existence beyond the identity seek and how much they can approach owning their own country which is their ultimate goal by using which method.

PDF

___

ABD Ulusal Güvenlik Stratejisi (UGS), 2017: 49
Aegleton, William (1976), Mehabad Kürt Cumhuriyeti 1946 (İstanbul: Komkar yayınları:33) (çev. M. Emin Bozarslan)
Aljazeere Türk Dergisi (Ocak 2014), “Suriye’li Kürtler Özerklik İlan Etti”, http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyeli-kurtler-ozerklik-ilan-etti, (10 Mayıs 2016)
Aljazeere Türk Dergisi (Ekim 2014), “İran’ın Yok Dediği http://dergi.aljazeera.com.tr/2014/10/15/iranin-yok-dedigi-kurt-sorunu/, 2016). Kürt (29 Sorunu”, Temmuz
Arakon, Maya (2010), “Ayrılıkçı Kürt Hareketinin Tarihsel Dinamiklerine Kısa Bir Bakış”, Alternatif Politika, Cilt. 2, Sayı. 2: 175-194
Arınç, Kenan (2010), “Siyasî ve Tarihî Coğrafya Perspektifiyle: Türkiye’nin Terör Sorununun Analizi ve Jeopolitik- Jeostratejik Açıdan Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2): 1-34
Arslan, Sıddık, (2016), “Geleneksel Türk Dış Politikası Bağlamında Türkiye’nin Suriye Krizine Yaklaşımına Bir Bakış”, Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/13 Summer 2016, p. 1-96.
Aydın, Ebru (2014), “İran’ın Kürt Politikası”, Ankara Strateji Enstitüsü Yayınları, Analiz No: 2014- 1: 1-16
Aydın, Mustafa (2007), Nihat Ali Özcan, Neslihan Kaptanoğlu, “Riskler ve Fırsatlar Kavşağında Irak'ın Geleceği ve Türkiye”, TEPAV Raporu
Bahar Halil İbrahim (2013), “Çözüm Süreci”, Ankara Strateji Enstitüsü Rapor No: 2013-2.
Balkaya, Fatih (2015), “Yeni Toplumsal Hareketler, Sivil Toplum ve Müzakereci Demokrasi”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Vol/Cilt:2, No/Sayı:4: 65-76
Barry, Brian (1975), “Political Accommodation and Consociational Democracy”, British Journal of Political Science, Volume 5, Issue 4: 477-505
Baştürk, Levent, Furkan Torlak, Saliha Ziya, Gülşah Neslihan Akkaya, Müjge Küçükkeleş, Zehra Senem Demir (2013), “Irak Siyasetini Anlama Kılavuzu”, SETA Rapor.
Buran Ahmet, (2011), “Kürtler Ve Kürt Dili”, Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 43-57, ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.8020,ANKARA-TURKEY
Chorev, Matan, “Iraqi Kurdistan: The Internal Dynamics and Statecraft of a Semistate”, The Fletcher School Online Journal for issues related to Southwest Asia and Islamic Civilization, Fall 2007.
CNN Türk, “İran Kürtleri de çözüm http://www.cnnturk.com/2013/dunya/10/31/irankurtleri-de-cozum- istiyor/729191.0/index.html (02.05.2016) istiyor”,
Cornell, Svante E. (2001), “The Land of Many Crossroads The Kurdish Question in Turkish Politics”, Orbis, Vol:45, No:1: 31-46
Çubukçu, Mete, Taha Özhan (2010), “İşgal Altında İstikrar Arayışları 2010 Irak Seçimleri”, SETA Analiz No:20
Dağ, Ahmet Emin (2015), “Irak Kürtleri ve Bölge Barışı”, İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, İstanbul Temmuz 2015: 1-7
Dağlı, Faysal (1994), Birakuji; Kürtlerin İç Savaşı (İstanbul: Belge Yayınları)
Dalar, Mehmet (2015), “Türkiye-Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi İlişkileri: Karşılıklı Bağımlılık Teorisi Bağlamında Petrol İlişkisine Dayalı bir Analiz”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt/Vol. XXXIV, Sayı/No.1: 47-70
Denker, M. Sami, Erol Kurubaş, “Jeo Politika ve Jeo Strateji Açısından Kürt Konusu, PKK ve Türkiye (II), Lozan Antlaşması ve “Kürdistan” Planının Resmen Sonu, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/55276 (12.10.2015)
Doğanay, Rahmi (2015), “Enerji Savaşları Güncelinde Tarihe Bir Atıf: Chester Projesi”, Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/9 Summer 2015, p. 169-192, ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.8020,ANKARA-TURKEY
Erdem, Kasım (2015), “Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Parlamenter Sistem; Almanya, Güney Afrika, Hindistan, İngiltere, İtalya ve Japonya Örnekleri, Parlamenter Sistem ve Hâkim Parti Olgusu: Güney Afrika Örneği” , TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No: 8.
Gazete Vatan,”Irak Bölgesel Kürt Yönetimi topraklarını genişletti”, http://www.gazetevatan.com/irak-kurt-bolgesel-yonetimi-topraklarini-genisletti-925950- dunya/ (10.12.2016)
Geys, Benny (2004), “Proportional Representation, Political Fragmentation and Political Decision- Making: an Economic Analysis” (Brüksel Vrije Üniversitesi Yayınları)
Gürbüz, M. Vedat (2003), “Petrol, Petrol Politikaları ve Orta Doğu: Global Politikaların Bölgesel Yansımaları ve Irak Savaşı”, Avrasya Dosyası Enerji Özel, Cilt: 9, Sayı: 1: 133-166
IMPR Uluslararası Ortadoğu Barış Araştırmaları Merkezi (2014), İran Kürtlerinin Türkiye’deki Kürt Sorunu ve Çözümüne Yönelik Algısı: İran Kürtleri Saha Araştırması Raporu.
Kriz Gurubu (2008), Orta Doğu Raporu No:81; Türkiye ve Irak Kürtleri: Çatışma mı İşbirliği mi?
Kurubaş, Erol (2004), “Kuzey Irak'ta Olası Bir Ayrılmanın Meşruluğu ve Self-Determinasyon Sorunu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 2004, sayı:59-3: 147-179
Lijphart, Arend (1968), The Politics of Accommodation: Pluralism and Democracy in the Netherlands (Berkeley: University of California Press)
Lijphart, Arend (1975), “The Northern Ireland Problem; Cases, Theories, and Solutions”, British Journal of Political Science 5: 83-106
Lijphart, Arend (1977), “Democracy in Plural Societies: A Comparative Exploration. “New Haven: Yale University Press, 1977)
Lijphart, Arend (1984), “Democracies. Patterns of Majoritarian and Consensus Government in Twenty-One Countries”, (New Haven: London: Yale University Press).
Lijphart, Arend (2004), “Constitutional Design for Divided Societies”, Journal of Democracy, Vol. 15 No. 2: 96-109
Libcom, (1991), “The South Iraq and Kurdistan uprisings”, http://libcom.org/history/1991-thesouth- iraq-and-kurdistan-uprisings (9 Nisan 2016) Lipset, Martin Seymour, “The Indispensability of Political Parties”, Journal of Democracy, Vol. 11: 48-55.
Lustick, Ian (1997), “Lijphart, Lakatos and Consociationalism”, https://www.cambridge.org/core/journals/world-politics/article/lijphart-lakatos- andconsociationalism/C88C7A81D6815287FB3ABF26E0B25F9B (20.05.2015)
Mainwaring, Scott (1990), “Presidentialism, Multiparty Systems and Democracy: The Difficult Equation”, Kellogg Institute/University of Notre Dame Press, Working Paper:144.
Muhammad, H. Arkan (Güz 2013),” Iraklı Kürtlerin Özerklikten De Facto Federalizme Geçiş Aşamaları (1918–2005)”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 9 Sayı 18: 79-107
Muratlı, İnci (2009), “Irak'ta Son Perde İnerken Türkmenler”, 21nci Yüzyıl Dergisi, Kasım 2009: 57- 68.
Oral, Serkan (2007), Kuzey Irak Kapanı, (İstanbul: Karakutu Yayınları)
Osman Tarık (2014), “Sykes-Picot, Orta Doğu'ya nasıl bir miras bıraktı?”, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/07/140630_sykes_picot_mirasi (09.04.2016) PBS Frontline (2006), “The Crimes of Saddam Hussein: Suppression of the 1991 Uprisings, http://www.pbs.org/frontlineworld/stories/iraq501/events_uprising.html (24. 01. 2016) RSW Regional Surveys of the World (2002), The Middle East and North Africa 2003.
Rousseau Jean Jacques (2012), Toplum Sözleşmesi, (İş Bankası Kültür Yayınları)
Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (2009), Kürt Siyasetinde Tarihi Fırsat Söylemi ve Analizi.
Turan, Davut (2011), “İran’da Kürt Muhalefeti”, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, Mayıs 2011, Sayı: 29: 55-60
Türk, Rıza (2007), “Güney Azerbaycan ve Kürt sorunu”, Güney Azerbaycan Sosyo-kültürel Araştırmaları Dosyası, (çev: M.O. Tural)
Ünver, Hamid Akın (2015), “Turkey’s Kurdish Question, Discourse and Politics Since 1990” (NewYork: Routledge)
Van Schendelen, M.P (1983), “Consociational Democracy: The Views of Arend Lijphart and Collected Criticisms”, The Political Science Reviewer, Erasmus University, Rotterdam: 143- 183.