Sürgün sosyolojisi bağlamında Van-Ulupamir Kırgız Türkleri ile Oş-Karadenizli Türkler üzerine uygulamalı ve kıyaslamalı bir çözümleme

Bu çalışma Türkiye’ye gönüllü sürgün yoluyla gelen ve Van- Ulupamir’e yerleştirilen Kırgız Türkleri üzerine monografik bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Ulupamir Kırgızlarının seçilmesindeki temel amaç ise sürgünler söz konusu olduğunda tarihsel arka planı geniş olan Sovyet Rusya örneğiyle ilişkilendirilmiş olmasıdır. Sovyet Rusya’nın Orta Asya coğrafyası üzerindeki politikalarından etkilenerek 1983 yılında Türkiye’ye gönüllü sürgün olarak yerleşmişler, yerleşmelerindeki temel kaygı ise kimliklerini, kültürlerini ve inançlarının kaybolma kaygıları olmuştur. Bu nedenle çalışmanın temel odak noktası Kırgız Türklerinin “niçin Türkiye?” sorusuyla ilişkilendirilerek verilmiştir. Çalışmanın temel önemi “ilk zamanlar demografik yapısı küçük olmakla birlikte zamanla artan nüfus, ekonomik sorunların üzerlerinde oluşturduğu baskı, köyde çoğunluğun meslek olarak korucu olması, tarım ve hayvancılıkla uğraşmaları ve bölgenin özel konumundan dolayı oluşan maddi-manevi baskılar Kırgız Türkleri’nin özel bir konumda” olmalarından kaynaklanmaktadır. Çalışma uygulamalı olarak tasarlanmış ve Ulupamir Kırgızları ile yapılan mülakat ve anket sonuçlarının değerlendirilmesini kapsamıştır. Çalışmanın bilimsel literatüre birkaç farklı şekilde katkı yapacağı düşünülmüştür. İlk olarak bu tür çalışmalar laboratuar çalışmalar olması ve her türlü sosyal-kültürel analiz biçimleri kapsaması bakımından sonraki çalışmalarda kullanılabilecek önemli bulguların ortaya çıkmasını sağlar. Ayrıca Ulupamir Kırgızları için kültürel bir dönüşüm ve kaybolma durumu söz konusu olduğundan hazırlanmış bu çalışmanın bu süreci tespit etmesi bakımından da önemli bir konumda olduğu görülecektir.

The context of exile sociology on Van-Ulupamir Kyrgyz Turks with Oşh-Karadeniz Turks a applied and comparative analysis

The study has been designed as a monographic study on Van- Ulupamir’ Kyrgyz who immigrated voluntarily in Turkey, in 1983. The aim of the study is related to the case of Soviet Russia that has a wide historical background with exile. The reason of Van-Ulupamir Kyrgyz immigration to Turkey is the pressure of Soviet Russia’s politics on the Central Asia. Main concern of Kyrgyz people about immigration is being lost identity, culture and beliefs. For our study, it’s found essential that Van-Ulupamir Kyrgyzs have been in a significance case to evaluate due to increasing population, occurring economic problems, doing jobs as village guards and pressed by their location of the region. This study is an applied research which will be included surveys and interviews applied to Kyrgyz people are living in Ulupamir. The study was considered to contribute to literature in a few different ways: In the first, these types of studies are laboratory studies that and all forms of social-cultural analysis can be used in future studies providing important findings are the emergence. The note of the study is in terms of determining the process of cultural transformation of the Kyrgyz Ulupamir.

PDF

___

AKYOL, Esra Demirci (2010), Sınırdaki Kimlikler: Türkiye’ye İlhak Sürecinde Hatay, Libra Yayıncılık, İstanbul.
ALUND, Aleksandra (1996), “Ethnicity, Identity and Belonging”, Editörler:
GUSTAVSA Sverker ve Leif Lewin, The Future of Naiton State, Essay on Cultural Pluralism and Political Integration, Routledge 2 Park Suquare Milton Park, Abingdon.
ANA BRİTANNİCA, “Sürgün”, C.XX, İstanbul.
ARSLAN, H. Çetin (2001), Türk Akıncı Beyleri ve Balkanların İmarına Katkıları (1300-1451), T.C. Kültür Bakanlığı, Sistem Ofset Basın, Yayın, Ankara.
ASSMANN, Jan (2001), Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, Çev., Ayşe Tekin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
BİLGİLİ, Ahmet (1996), “Bir Dış İskan Uygulamasının Sosyolojik Çözümlemesi: Ulupamir Örneği”, Bilig Dergisi, sayı 2, ss.247-254.
BUZ, Sema (2004), Zorunlu Çıkış Zorlu Kabul- Mültecilik, SGDD Yayınları, Ankara.
CASTLES, Miller ve Mark J. MILLER (2008), Göçler Çağı, Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, Çev., Bülent Uğur Bal, İbrahim Akbulut, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
DEVELİOĞLU, Ferit (2007), Osmanlıca Türkçe Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara.
EKŞİ, Aysel (2002), “Sığınmacı ve Göçmenlerde Psikopatoloji”, Türk Psikiyatri Dergisi, 13(3), ss.215,221.
ERDEM, Mustafa (2000), Kırgız Türkleri Sosyal Antropoloji Araştırmaları, ASAM Yayınları, Ankara.
ERKAL, Mustafa ve Burhan BALOĞLU, Filiz BALOĞLU (1997), Ansiklopedik Sosyoloji Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul.
GIDDENS, Anthony (1993), Sociology, Politiy Press, Oxford.
GIDDENS, Anthony (2008), Sosyoloji, Haz. Hüseyin Özel vevCemal Güzel, Ayraç Yayınevi, Ankara.
GÖMEÇ, Sadettin (2002), Kırgız Türkleri(Tarihte ve Günümüzde), Akçağ Yayınları, Ankara.
HALBWACHS, Maurice (1980), The Collective Memory, çev: Francis J. Ditter Jr-Vida Yazdi Ditter, HArper Colophon Books, New York.
HUTTON, Patrick (1993), History as an Art of Memory, University Press of New England, Hannover.
KARPAT, Kemal (2010), Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, Timaş Yayınları, İstanbul.
KARPAT, Kemal H. (2003), Osmanlı Nüfusu(1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri, Çev., Bahadır Tırnakçı, Ankara.
MEYDAN LAROUSSE BÜYÜK LÜGAT VE ANSİKLOPEDİ, “Sürgün”, C.XI, Ġstanbul, 1973.
NASKALİ, Emine Gürsoy ve Liaisan Şahin (2007), Stalin ve Türk Dünyası, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
PAKALIN, Mehmet Zeki (2004), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
ROSE, Peter I. (1993), “Exile, Ethnicity, and the Politics of Rescue”, Sociological Forum, Vol. 8, No: 1, ss.5-24.
SAĞIR, Adem (2010), Sosyal ve Tarihsel Bağlamda Oş/Kırgızistan’a Sürgün Edilen Batumlu Türklerin Sosyal Yapısı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
SARAY, Mehmet (1993), Kırgız Türkleri Tarihi, Nesil Yayınları, İstanbul.
SAYDAM, Abdullah (1997), Kırım ve Kafkas Göçleri(1856-1876), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
SÖYLEMEZ, Haşim (2005), “Van’ın Kırgızları AB Yolunda”, Aksiyon Dergisi, Sayı:558.
TEKELİ, İlhan (2008), Göç ve Ötesi, Tarif Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
TİKA ÜLKE RAPORU – KIRGIZİSTAN (2005), Haz., Selda ÖZDENOĞLU, no: 31, Ankara.
TÜRK ANSİKLOPEDİSİ, “Sürgün”, C.XXX, Ankara, 1980.
TÜRKÇE SÖZLÜK, “Sürgün”, C.II, Ankara, 1983.
URAL, Ayhan ve İbrahim KILIÇ (2006), Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi, Detay Yayıncılık, Ankara.
YÜRÜKEL, Sefa M. (2004), Batı Tarihinde İnsanlık Suçları, Marmara Grubu Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları, İstanbul.