Fiillerin kılınış hususiyetleri ve-DIk/-DUk + iyelik ekinin mastar işlevi

-DIk/-DUk partisip ekinin iyelikli şekli -DIğI/-DUğU eklendiği fiil unsurunun ifade ettiği hareket kavramına olmuş ya da oluş (sürek) halinde bir hareketin adı hüviyetini kazandırdığından sıfat olarak kullanılması yanında mastar görevi de icra edebilmekte ve içerisinde yer aldığı cümlenin bir unsuru olarak, yahut unsurunda, ad öbeği halinde görülmektedir. Cümlenin bir unsurunu oluşturan bu ad öbeği halindeki ibarede fiiller gösterdikleri kılınış hususiyetleri vasıtasıyla - DIğI/-DUğU ekinin görevini yönlendirmekte ve tabiatiyle ad öbekleri ile cümle yüklemi arasındaki gerçekleşme zamanlarına yönelik ilişkilere de tesir etmektedir.

On the modes of actions (aktionsart) and functions of suffix -DIk/-DUk + possessive

As the verbal suffix –DIk/DUk combined with personal possessive suffix adds perfective or progressive aspect to the verb, it functions as a noun phrase as well as an adjective phrase in the sentence or in the constituent of the sentence in which it occurs. This verbal in the form of noun phrases as a constituent of the sentence determines the function of the suffix -DIğI/DUğU it takes on through its features of modes of actions (aktionsart), and affects the relationships as regards the realization times between the noun phrases it forms and the main verb of the sentence.

PDF

___

BANGUOĞLU Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
BAYRAKTAR Nesrin (2004), Türkçede Fiilimsiler, TDK Yay., Ankara.
ÇAĞATAY Saadet (1947), “Eski Osmanlıca’da Fiil Müştakları” A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, CV, Sayı 4, Eylül-Ekim, Ankara.
DENY Jean (1941), Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi) (Çev. Ali Ulvi Elöve), İstanbul.
DLT, Kaşgarlı Mahmud, Dîvânü Lugâti’t-Türk (Çeviri, Uyarlama, Düzenleme Seçkin Erdi, Serap Tuğba Yurtsever), Kabalcı Yay., İstanbul, 2005.
ERASLAN Kemal (1980), Eski Türkçe’de İsim-Fiiller, İ.Ü. Edebiyat Fak. Yay., İstanbul.
ERGİN Muharrem (2000), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
GRÖNBECH K. (2000), Türkçenin Yapısı (Çev. Mehmet Akalın), TDK Yay., Ankara.
JOHANSON Lars (2000), “Viewpoint Operators in European Languages”, in O Dahl (Ed) Tense and Aspect in European Languages, Mouton de Gruyter, Berlin.
KARADOĞAN Ahmet (2008), “Türkiye Türkçesindeki -Dık ve -An Sıfat-Fiil Eklerinde Sınır Vurgulayışın Rolü” Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Haziran 2008, C: XCV, S: 678, s. 519-527.
KORKMAZ Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). TDK Yay., Ankara, 2003.
TAYLAN Eser Erguvanlı (1993), “Türkçede –DIK Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine” Dilbilim Araştırmaları 1993, Ankara : Hitit Yayınevi, 161-171.
TEKİN Talat (1998), Orhon Yazıtları, Kültigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, Simurg Yay. İstanbul.
UĞURLU Mustafa (2003) “Türkiye Türkçesinde Bakış”, Türk Dili -El Kitabı (Nurettin Demir, Emine Yılmaz), Grafiker Yay., Ankara, s.247-258.