Sukıngu “banyo” kelimesinin etimolojisi üzerine yeni görüşler

Bu çalışmada Sekiz Yükmek’te geçen sukıngu kelimesinin yapısı ve anlamı üzerinde durulacaktır. Kelime, Juten Oda tarafından suk- ~ sok- “sokmak, girdirmek” köküne dayandırılarak “kışlık konut” olarak anlamlandırılmıştır. Marcel Erdal bu anlamlandırmaya itiraz ederek kelimenin sogın- “soğumak”tan türediğini ve “yazları dinlenilecek oda” anlamına geldiğini ileri sürmüştür. Şen ise sukıngu’nın Eski Türkçede “yıkanmak” anlamında sukın- fiilinden geldiğini söylemiş ve onu “banyo” olarak anlamlandırmıştır. Kelimenin “banyo” anlamını taşıdığı hususunda Şen ile aynı görüşleri paylaştığımızı belirtmek isteriz ancak yapısını “(su vb sıvı maddeler için) dökmek” anlamında bir sug- fiilinden -(X)n- dönüşlülük ekiyle “yıkanmak” anlamını kazanmış olan sugınfiiline dayandırıp bu fiilden mekân adları da türeten -gu+ ile “yıkanacak yer, banyo” anlamında sugıngu olarak açıklamaya çalışacağız.

Notes on the etymology of sukingu “bathroom”

In this paper we do an etymological essay of the word sukıngu which used in Sekiz Yükmek. According to Juten Oda sukıngı is derivated from suk- or sok- “to thrust into” and it means “winter dwelling”. Marcel Erdal disagrees this opinion and claims that it is derivated from sogın- “cool themselves” and he transcribes this word as sogıngu means “refreshing room for the summer”. Şen claims that this word is derivated from sukın- which means “to take a bath” in Old Turkic and explains its meaning as “bathroom”. We share the same views with Şen about the meaning of sukıngu. But we claim that the root of this word is sug- “to drain (water etc.)” in Old Turkic. Then added this word -(X)n- reflexive suffix and it became sugın- “to bathe”. - gu+ in Turkic, makes place names and when this suffix added to the sugıngu it means “bathroom”.

PDF

___

ARIKOĞLU, Ekrem; Klara Kuular (2003), Tuva Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
ATALAY, Besim (1999), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, 4 C., 4. baskı, TDK Yay., Ankara. Azǝrbaycan Dialektoloji Lüğeti (2003), II Cild (M-Z), TDK yay., Ankara.
CLAUSON Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Clarendon Press, Oxford.
DANKOFF Robert, KELLY James (1982), Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk-Mahmūd al-Kāšġarī), Part I, Harvard University Office of the University Publisher.
DANKOFF Robert, KELLY James (1984), Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk-Mahmūd al-Kāšġarī), Part II, Harvard University Office of the University Publisher.
DANKOFF Robert, KELLY James (1985), Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk-Maĥmūd al-Kāšġarī), Part III, Harvard University Office of the University Publisher. Derleme Sözlüğü (1978), X. C. (S-T), TDK Yay., Ankara.
ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon, Vol. II, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
KUDARA, Kögi ve Peter ZIEME (1983), “Uigurische Âgama-Fragmente (1)”, Altorientalische Forschungen, 10, s. 269-318.
NECİP, Emir Necipoviç (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
ODA, Juten (1983), “New Fragments of the Buddhist Uighur Text Säkiz yükmäk yaruq” Altorientalische Forschungen, 10, s. 125-142.
ÖNER, Mustafa (2009), Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
ÖZYETGİN, Melek (2001), Ebû Hayyân, Kitâbu’l-İdrâk li Lisâni’l-Etrâk, Fiil: Tarihî- Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, KÖKSAV Yay., Ankara.
ŞEN, Serkan (2005), “Türkçe‟nin „Banyo‟ KarĢılığı Bilinen İlk Sözcüğü: Sukıngu”, Bilig, S. 34, Yaz, s. 83-90.
TEKİN, Talat vd. (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Türk Dilleri AraĢtırmaları Dizisi: 18, Simurg Yay., Ankara.
Türkçe Sözlük (2005), 10. baskı, TDK Yay., Ankara.
USER, Hatice Şirin (2006), Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akçağ Yay., Ankara.