Söz edimleri kuramı açısından kurgusal anlatı metinlerinde söz aktarım

Söz ya da söylem aktarımı hem günlük iletişimde hem de kurgusal anlatı metinlerinde sıkça görülen dilbilimsel bir olgudur. Dilbilim açısından söz aktarımı doğrudan, dolaylı ve serbest dolaylı olmak üzere üç temel biçimde ele alınır. J.L.Austin tarafından geliştiren söz edimleri kuramı ise, söz aktarımına farklı bir açıdan bakmamızı sağlayabilir. Kurama göre bir söz söylemek (düzsöz), bir iş yapmaktır (edimsöz). Ayrıca söylenen sözün etkisiyle yapılan bir iş de olabilir (etkisöz). Günlük iletişimde aktarıcı, kurgusal metinlerde ise anlatıcı söz aktarımını gerçekleştirirken, aktardığı sözün düzsöz, edimsöz ve etkisöz bileşenlerinden herhangi birini, ikisini ya da üçünü birden aktarabilir. Bu aynı zamanda anlatısal metinleri yöneten bakış açısının belirlenmesinde de dikkate alınması gereken bir süreçtir. Böylece kurgusal metinler için söz edimleri kuramına dayanan yeni bir söz aktarım tipolojisi oluşturulabilir.

Reported speech in fictional narrative texts In terms of speech acts theory

Speech or discourse reporting (speech representation) is a linguistic phenomenon which is seen both in ordinary communication and fictional narrative texts. In linguistics, speech reporting is differentiated as direct, indirect and free-indirect speech. On the other and, speech acts theory, suggested by J.L.Auistin, can provide a new perspective for speech reporting. According to theory, to say or to produce a statement (locutionary act) is to perform an act (illocutionary act).Moreover, one can performed an act ifluenced by an locutionary act. In ordinary communication, reporter and in fictional texts narrator may report one, two or all of the locutionary act, illocutionary act and perlocutionary act of reported statement. At the same time, these processes must considered in determining point of view that governing narrative texts. So that, we can develop a new typology of speech reporting for fictional texts.

PDF

___

AUSTIN, J.L.(2007). Söylemek ve Yapmak. (Çev.Levent Aysever). İstanbul: Metis Yayınları
BAL, Mieke (1997). Narratology. Introduction to the Theory of Narrative. Canada: University of Toronto Press.
CHATMAN, Seymour (2008). Öykü ve Söylem. (Çev.Özgür Yaren). İstanbul
COHN, Dorrit (1978). Transparent Minds. Narrative Modes for Presenting Consciousness in Fiction. New Jersey: Princeton University Press, New Jersey.
EZİLER-KIRAN, Ayşe (2003). “Dilde Çokseslilik”, Günümüz Dilbilim Çalışmaları. Multilingual, İstanbul, ss. 175-192.
FLUDERNİK, Monica (2009). An Introduction to Narratology. London: Routledge
GENETTE, Gerard (1988). Narrative Discourse (Revisited). Translated by Jane E.Lewin. Cornell University Press, America
Güzel Yazılar (1996): Hikayeler I. Ankara: Türk Dil Kurumu HERMAN Luc, VERVAECK Bart (2005) Handbook of Narrative Analysis. Lincoln and London: University of Nebraska Press,.
ÖMER SEYFETTİN (1976). En Güzel Hikayeler. Birinci Kitap (I) (Haz.Tahir Alangu) İstanbul
ÖMER SEYFETTİN (1976). En Güzel Hikayeler. İkinci Kitap(II) (Haz.Tahir Alangu) İstanbul
SABAHATTİN ALİ (1987) Sırça Köşk. İstanbul
SEARLE, J. (1979). Expression and Meaning. Studies in the Theory of Speech Acts. Cambridge University Press: U.K.
SEARLE, J. (2000). Söz Edimleri (çev.R.Levent Aysever) Ayraç Yayınları: Ankara
SEMINO Elena, SHORT Mick ( 2004). Speech, Writing and Thought Presentation in a Corpus of English Writing. Routletge, London
TANER, Haldun (1955) Şişhaneye Yağmur Yağıyordu. İstanbul: Varlık Yayınları
TANER, Haldun (1967). Konçinalar. İstanbul: Varlık Yayınları
TODOROV, Tzvetan.(2001). Poetikaya Giriş.(Çev.Kaya Şahin) Metis Eleştiri: İstanbul
TODOROV, Michael (2001) Narrative: A Critical Linguistic Introduction. Routledge: USA