SÖYLEMSEL YAPI UNSURLARI BAKIMINDAN ANADOLU VE KAZAK SAHASI MASALLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Masallar, sözlü halk edebiyatının en önemli türlerindendir. Masallar bir millet için zengin hazinelerdir. Halkın ortak düşüncesinden doğmuş masallar, diğer sözlü eserler gibi bir milletin kültürünü bünyesinde yaşatan ve gelecek nesillere aktaran bir işleve sahiptir. Masalların varyantlarına bir kültürün değişik coğrafyalarında rastlamak mümkündür. Bu nedenle Türk masallarının çeşitli varyantları diğer Türk toplulukları arasında da gelişimini sürdürmektedir. Bu makalede söylemsel yapı unsurları (mekân, zaman, anlatıcı tipolojisi, bakış açısı, kahramanlar) bakımından Anadolu ve Kazak sahası masallarının varyantları ile karşılaştırılarak metinlerdeki değişmeler gösterge bilimsel açıdan ele alınmaktadır. Gösterge bilimsel okumanın ilk aşaması olan figüratif unsurlar -söylemsel yapı unsurları- ve bunların birbirleri ile ilişkileri, okuma/dinleme sırasında karşılaşılan ilk somut unsurlardır. Birçok anlatıcı, masala çevrenin ve dinleyici kitlesinin etkilerini de yansıttığı için metin içi değişmeler olmuştur. Bu nedenle masallarda insanların yaşamak istedikleri hayatların ve hayallerinde yaşattıklarının izlerini bulmak mümkündür. Çünkü insanlar, masallarda özlemini çektikleri hayatı yaşayarak mutlu olmaktadırlar. Halk, yaşadığı dönemin şartlarına uygun, halkın ihtiyaçlarını karşılayan ve onlara yol gösteren bir kahramana ihtiyaç duymaktadır. Çarlık Rusyası dönemindeki Kazak masal kahramanları ile SSCB Rusyası dönemindeki Kazak masal kahramanları arasında da farklılıklar olduğu görülmektedir. Kazak ve Anadolu sahası masalları karşılaştırıldığında zıtlıklardan çok benzerlikler ortaya çıkmakta, kısmen ideolojik bakış açısıyla fakelore yani sahte folklor olaylarının da masallara yansıdığı görülmektedir

THE COMPARISON BETWEEN ANATOLIA AND KAZAKH REGION FOLKTALES IN TERMS OF DISCOURSAL STRUCTURE FACTOR

Folktales are one of the most important genre of oral literature. Folktales are rich treasures for a nation. Just like other oral literal works, folktales which arise out of peoples common thoughts has the function bearing a nation's culture and conveying it to future generations. There could be different versions of the same folktale both in the same country and different countries. Because of this, different versions of Turkish folktales also continue progressing among other turkic tribes. In this article Anatolia and Kazakh region folk tales' versions and alterations in the texts are discussed in terms of semiotics and discoursal structure factor (space, time, narrator, narrator typolojy, point of view heroes).Intertextual alterations arise from many storytellers' reflection of the effects of environment and audience on the folk tales. Therefore, it possible to find the traces of lives that poeople dream of and they kept alive in their dreams in folk tales. People become happy in folk tales because they live in a world they dreamed of. Illogical motives can be observed in Kazakh folk tales. The chracters in Kazakh folk tales also differ depending on the periods when Kazakh Turks lived. The public needs a hero that fit in the period when they live and who leads them. It is seen that there are differences of the heroes of Kazakh folkstories between Tsarist Russian Era and USSR era. When you compare the folktales in Kazakh and Anatolia region, it appears that there are more similarities than opposition also it can be seen that fakelore so fake folklore cases are reflected in the folktales

PDF

___

Aktaş, Şerif, (2005), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara.
Alptekin, Ali Berat, (2002).Taşeli Masalları, Ankara: Akçay Yayınları.
Alptekin, Ali Berat, (2003).Kazak Masallarından Seçmeler, Ankara: Akçağ Yayınları.
Altıkulaç Demirdağ, R., (2015). “Anlatıcı” ve “Bakış Açısı” Bağlamında Halikarnas Balıkçısı’nın Deniz Gurbetçileri Romanı / In The Context Of “Narrator” And “Perspectives” Halikarnas Balıkçısı’s Novel Sea Expatriates (Deniz Gurbetçileri)”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. H. Ömer Karpuz Armağanı), Volume 10/16 Fall 2015, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8922, p. 97-108.
Avezov, Muhtar, (1997), Folklor Yazıları, Seçmeler (Hzl. Yrd. Doç. Ali Abbas ÇINAR).Ankara, Bilig Yayınları.
Azadovski, Mark, (1992), Sibirya’dan Bir Masal Anası, (Girişi yazan ve Çeviren: İlhan Başgöz), Ankara.
Bakırcı, Nedim, (2006), .Niğde Masalları, Niğde: Niğde Yüksek Öğretim Vakfı Yayınları.
Barthes, Roland, (2005), Göstergebilimsel Serüven, (Çev. Mehmet-Sema Rifat) İstanbul: YKY.
Bilkan, Ali Fuat, (2001), Masal Estetiği, İstanbul: Timaş Yayınları.
Boratav, Pertev Naili, (1992), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Boratav, Pertev Naili, (2007), Zaman Zaman İçinde, Ankara, İmge Kitabevi.
Çetin, Nurullah, (2009), Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara: Öncü Kitap.
Çetişli, İsmail, (2004), Metin Tahlillerine Giriş 2 –Hikâye, Roman Tiyatro, Ankara.
Çevik, M. (2014), “Kültürel Değişim, Gelenek ve Türk Halk Hikâyeciliği/Cultural Change, Tradıtıon And Turkısh Folk Storytellıng”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/12 Fall 2014, p. 113-123, ANKARA-TURKEY
Çınar, Ali Abbas, (1996), Türk Dünyası Halk Kültürü Üzerine Araştırma ve İncelemeler, s.59-70, Muğla: Muğla Üniversitesi Matbaası.
Dilek, İbrahim, (2007), Altay Masalları, Ankara: Alp Yayınevi,
Elçin, Şükrü, (1986), Halk Edebiyatına Giriş, Ankara.
Ergun, Pervin, (2005), “Altay Destanlarında ve Anadolu Türk Masallarında Tastarakay-Keloğlan Türk Masal Anlatıcısının Kimliği”, Millî Folklor, 17(68): 78-85.
Ergun, Pervin, (2014), “Türk Masal Anlatıcısının Kimliği”, Millî Folklor, 26(104): 33-45,
Eziler Kıran, Ayşe – Zeynel, (2003), Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara: Seçkin.
Günay, V. Doğan, (2002), Göstergebilim Yazıları, İstanbul: Multilingual,
Günay, Umay, (1998), “Masal”, Türk Dünyası El Kitabı-3, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. A 31/I: 425-439.
Gürçayır, Selcan, (2007), .Folklorun Sahtesi: Fakelore, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
Harmancı, Meriç, (2010), Türk Masallarında Keloğlan Tipi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmit: Kocaeli Üniversitesi.
Kapağan, E., 20. Yüzyıl Başında Kazak Aydınlarında ‘Türk’ ve ‘Türkistan’ Şuuru, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015, p. 589-602, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7868, ANKARA-TURKEY
Oğuz, Öcal, (2000), Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları, Ankara: Akçağ Yayınları
Özdarendeli, Çağrı, (2004), “Kazak Türklerinde Hayvan Masalları”, Türk Kültürü, 495-496, 669- 671.
Öztokat, Nedret Tanyolaç (2005), Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, İstanbul: Multilingual,
Özünel, Evrim Ölçer, (2006), Masal Mekânında Kadın Olmak, Ankara: Geleneksel Yayınları,
Sakaoğlu, Saim, (2002a), “Masallar”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı-Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, C. II. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Sakaoğlu, Saim, (2002b ), Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Ankara: Akçağ Yayınları.
Sakaoğlu, Saim, (2007), Masal Araştırmaları, Ankara: Akçağ Yayınları.
Seyidoğlu, Bilge, (1986), “Masal”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi C.VI, İstanbul: 149-153.
Şahin, H.İ. (2012), “Aldar Köse tipi ve Taşkent’te (Özbekistan) Yayımlanmış taşbaskısı Aldar Köse kitabı üzerine bir değerlendirme”, Türkiyat Mecmuası, C.22(1): 171-187
Şimşek, Esma, (2001), Yukarıçukurova Masallarında Motif ve Tip Araştırması, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Tekin, Mehmet, (2001), Roman Sanatı, İstanbul: Ötüken.
Tezel, Naki, (1971), Türk Masalları 1, İstanbul: MEB.
Uysal, Yavuz, (2014), Hakas Masalları (İnceleme-Metinler), Yayımlanmamış doktora tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
Yakıcı, Ali, (2014), “İpek Yolunda Masalların Yolculuğu”, İpek Yolunda Türk Kültür Mirası, Ankara: Türk Yurdu Yayınları, (175-178).
Yavuz, Muhsine Helimoğlu, (2002), Masallar ve Eğitimsel İşlevleri, Ankara: Kültür Bakanlığı.
Yıldırım, Dursun (1998). Türk Bitiği-Araştırma/İnceleme Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yıldırım, S., (2015). “Türkistan’dan Anadolu’ya Bir Tip ve Bir Masalın Seyahati: Jalmavız Kempirden Congalaz Karısına / Journey Of A Tale And A Type From Turkistan To Anatolia: From Jalmavız Kempir To Congalaz Karisi”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Şefik Yaşar Armağanı), Volume 10/12 Summer 2015, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8764, p. 1261-1274.
Yücel Çetin, Ayşe, (2009), Türk Halk Hikâyelerinde Anlatıcı Tipolojisi, Ankara.
Zhamakina, Alfiya, (2009), Kazak Masalları Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Ege Üniversitesi.