SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE VATANDAŞLIK EĞİTİMİ

Sosyal Bilgiler dersinin amaçlarından biri, demokratik süreci geliştirecek etkili vatandaşlar yetiştirmektir. Demokratik vatandaşlığın kalbini bilgiye ve bilimsel akıl yürütmeye dayalı etkili karar verme oluşturmaktadır. Hızla değişen demokratik toplumda, mevcut toplumsal değerleri sorgulayarak, yeni değerler üretebilen, eleştirel, yaratıcı vatandaşlara gereksinim vardır. Etkili demokratik vatandaş, bilgiye ve akıl yürütmeye dayalı düşünme süzgecinden her olayı geçirmelidir. Sosyal Bilgilerde vatandaşlık eğitiminde gerçekleştirilecek uygulamalar bireylerin vatandaşlık yeterliklerini kazanmasında önemli rol oynamaktadır. Vatandaşlık eğitiminde demokratik değerler ve davranışların kazandırmanın yanı sıra; eğitimde rol oynayan diğer etmenler ise; okul ve ailede verilen eğitimin tutarlığı, okul iklimi, öğretmen davranışları ve İnsan Hakları ve Vatandaşlık dersinin etkili kullanımıdır. Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık Öğretmenlerin yöntemlerinden yararlanılmıştır. 14 ortaokulda görev alan 30 Sosyal Bilgiler öğretmeninin görüşlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada vatandaşlık eğitimine ilişkin olarak hazırlanmış yarı yapılandırılmış sorulardan elde edilen bulgular içerik analizi yoluyla yorumlanmıştır. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre, vatandaşlık eğitiminde bilgi düzeyinde en fazla; vatandaşlık hak ve sorumlulukları, demokrasi ile ilgili temel kavramlar, demokrasinin nitelikleri konuları; beceriler düzeyinde araştırma ve düşünme becerileri; değer düzeyinde ise hoşgörü, sorumluluk ve vatanseverlik değerlerine yer verdiklerini belirtmişlerdir. Etkinlik olarak ders kitabındaki etkinlikleri, yöntem olarak en fazla sunuş ve soru-cevap yöntemini kullandıkları, sınıf dışı etkinliklere yer verdiklerini vurgulamışlardır. Vatandaşlık eğitimine ilişkin sorunlarda en fazla (sırasıyla) sistem-program, etkinliköğretmen ve okul-öğrenci kaynaklı sorunlara değinilmiştir

THE EDUCATION OF CITIZEMSHIP IN REGARD TO THE OPINIONS OF SOCIAL SCIENCES TEACHERS THE OBJECTIVE OF THE STUDY

One of the objectives of the Social Studies course, is to educate citizens effectively to improve the democratic process. Effective decisionmaking based on knowledge and scientific reasoning constitutes the heart of democratic citizenship. It is needed to have citizens who are creative and capable of criticizing and questioning the current values of society and they are capable of creating new values in a rapidly changing society. An effective democratic citizen should be capable of thinking everything through based on information and scientific reasoning. The applications carried on the education of citizenship in Social Sciences play a significant role in individuals’ gaining the education of citizenship. The aim of this study is to state the Social Sciences- teachers’ opinions about the education of citizenship. The qualitative research methods were utilized in the determination of the teachers’ opinions. Thirty social sciences-teachers working in fourteen secondary schools took part in this study and their opinions were utilized In the study, the findings obtained from semi-structured questions prepared with regard to citizenship education have been interpreted with content analysis method. According to Social Science Teachers’ views, they have stated that they include citizenship rights and liabilities, basic concepts related to democracy, the subjects of democracy qualifications in knowledge level; investigation and thinking skills in skill level and tolerance, liability and public spirit values in value level of citizenship education at the most. Researches have emphasized that Social Science Teachers use activities in the textbook as activity, presentation and question-answer teaching method as method and they implement out-of-class tasks at the most. Considering the issues regarding citizenship education, the issues derived from system-programme, activity-teacher and school-student have been mentioned at the most

PDF

___

KAYNAKÇA
ADEYEMİ, M. B., BOİKHUTSO, K. ve MOFFAT, P. (2003). Teaching and Learning of Citizenship Education at Junior Secondary Level in Botswana. Pastoral Care Education, 21(2), 35-41
AYBAY, R. (2004). Vatandaşlık Hukuku. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
BARR, Barth Shermis. (1978). The Nature Of Social Studies. California: ETC Publications.
BAŞARAN, T. (2007). İlköğretim Okullarında Vatandaşlık ve insan Hakları Eğitimi Programının Uygulamasına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi.
BERKANT, H. G.; ATMACA, Y.(2013). Altıncı ve Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının İnsan Hakları ve Demokrasi Kavramları Açısından İncelenmesi. TURKİSH STUDIES - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. ISSN:1308-2140. Volume 8/12 Fall 2013, www.turkishstudied.net. Doi Number:http://dx.doiorg/10.7827/TurkishStudies.6007.p. 179-198.
BRANSON, M. S. (1998). The Role of Civic Education. Center for Civic Education web sitesindeki; http://www.civiced.org/articles_role.html adresinden, 05.02.2014 tarihinde alınmıştır.
BRANSON, M. S. (2004). Education for Citizenship and The Teaching of Democracy in Schools. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu (ss. 16-22). (20-21Mayıs 2004). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim FakültesiYayınları.
CANDAN, R.(2006). İlköğretim 7-8. Sınıfta Okutulan Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Öğretimi ve Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk üniversitesi
CAYMAZ, B.(2008).Türkiye’de Vatandaşlık: Resmi İdeoloji ve Yansımaları. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları
CCE (Center for Civic Education). (1997). National Standards for Civics and Government. (Second Printing). California: Center for Civic Education
CLOUGH, N. ve HOLDEN, C. (2002). Education for citizenship: Ideas into Action: Apractical Guide forTteachers of Pupils Aged .7-14. Florence, KY; USA: Routledge.
ÇELİK, H. (2009).Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Vatandaşlık Eğitiminin Bugünkü Durumu Ve Geleceğine İlişkin Görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi.
DOĞANAY, A.(2009). Öğretmen adaylarının Vatandaşlık Algısı ve Eylemlerinin Siyasal Toplumsallaşma Bağlamında Değerlendirilmesi I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. Uşak: Pegem Yayınevi Bildiri Kitabı
DÖNMEZ, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler. Şahin, Cemalettin. (Editör). Ankara: Gündüz Eğitim Öğretim Yayınları
ERSOY, A.F.(2007). Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretmenlerin Etkili Vatandaşlık Eğitimi Uygulamalarına İlişkini Görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
ERSOY, A. F. (2013). Vatandaşlık(Yeni Yaklaşımlarla Vatandaşlık ve Eğitimi).İsmail Acun, Bülent Tarman, Erkan Dinç(Editörler). İnternet Destekli Etkin İnsan Hakları Demokrasi Ve Vatandaşlık Eğitimi. Ankara: Pegem Yayınevi.
GÖZÜTOK, F. D.(1998). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Projesi. IV. Eğitim Bilimleri Kongresi, Eskişehir
GÜLALP, H. (2007). Vatandaşlık ve Etnik Çatışma. Ulus Devletin Sorgulanması. İstanbul: Metis Yayınevi
GÜNDÜZ, M. Ve GÜNDÜZ, F. (2004). Yurttaşlık Düşüncesinin Temelleri. 1. Eğitim Araştırmaları,17,
GÜRKAYNAK, İ.; GÖZÜTOK, D.; AKİPEK, Ş.; BAĞLI M.T.; ERHÜRMAN , T.; ÖZDEMİRULUÇ , F. (1998) Yurttaş Olmak İçin. İstanbul: Umut Vakfı
GÜVEN, S. (2002). İlköğretim 7. ve 8. Sınıflarda Okutulmakta Olan Vatandaşlık ve İnsan Hakları Dersini Veren Öğretmenlerin Nitelikleri ve Derste Karşılaştıkları Problemler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜVEN, S. (2011).Sosyal Bilgiler Dersinde Vatandaşlık Eğitimi Ve Vatandaşlık Eğitiminde Modeller. Refik Turan, Ali Murat Sünbül, Hakan Akdağ: Editörler). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar II. Ankara: Pegem Yayınevi
HİCKS, D. (2001). Re-examining the Future the Challenge for Citizenship Education. Educational Review,53-3.
KADIOĞLU, A. (2008).Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara. İstanbul: Metis yayınları
KARATEKİN, K.; MEREY, Z.;SÖNMEZ, Ö. F.; KUŞ, Z. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları. TURKISH STUDIES-Intenational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. ISSN:1308- 2140. Volume 7/4-II. Summer 2012. www.turkishstudied.net. Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3957.s: 2193-2207.
KAYA, A.(2003). Ulusal Yurttaşlıktan Çoğul Yurttaşlığa. Yurttaşlık Kuramlarına Eleştirel Bir Yaklaşım. A. Kaya , G. Göksu- Özdoğan (Editörler). Uluslar arası İlşkilerde Sınır Tanımayan Sorunlar: Göç, Yurttaşlık, İnsan Hakları, Toplumsal Cinsiyet, Küresel Adalet ve Güvenlik İçinde . İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
KEPENEKCİ, Y.K. (2008). İnsan Hakları ve Vatandaşlık. Ankara: Ekinoks Yayınları
KOÇOĞLU, E.(2013). “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Okul Yöneticilerinde Olması Gereken Demokratik Tutum ve Davranışlara İlişkin Algıları.” TURKİSH STUDIESIntenational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.ISSN:1308-2140 Volume 8/6, Spring 2013.www.turkishstudied.net. Doi Number: http:// dx.doi.org//10.7827/TurkishStudies.4632. p:413-430.
MCKAY, R. (1996). Whole Social Studies: Finding the Surest Way to Effective Citizenship. Canadian Social Studies, 30, 108-207.
MEB.(2005). Sosyal Bilgiler Programı. Ankara
NCSS.(2009).web:htpp://socialstudies.org/positions/effectivecitizens.
ÖZTÜRK, C., DİLEK D.(2002). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: PegemYayıncılık.
ÖZTÜRK, C. (2009). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. Cemil Öztürk (Editör). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Yayınları
PARKER, W. C. ve JAROLİMEK, J.(1997). Social Studies in Elementary Education. New Jersey: Prentice Hall Random House.
SABANCI, O. (2008). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Yer Alan Vatandaşlık Konularıyla İlgili Kavramsal Anlamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi
SİMON, J., BURSTEİN, P.(1985). Basic Research Methods in Social Sciences. New York.
SUNAL, C. S. ve HASS, M. E. (2002). Social Studies for the Elementary and Middle Grades a Constuctivist Approach. Boston: Ally and Bacon
PEDERSON, P. V. ve COGAN J. J. (2003). Civic Education Pedagogy and Assessment in the Pacific rim: Six Cases. International Journal of Social Education, 17(1), 16-30.
TEZGEL, R.(2008). Yeni İlköğretim Programlarında İnsan Hakları Vatandaşlık ve Kentlilik Eğitimi. Ankara: Araştırma Yayınları
TONGUÇ, B. (2007). İlköğretim Okullarında Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Programının Uygulanmasına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi.
UYANGÖR, N. (2007). İlköğretim 7. Sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Programının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi
ÜLGER M.(2012). İlköğretim Okullarında İnsan Hakları Vatandaşlık Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi.
ÜNSAL, A.(1998).Yurttaş Olmak Zor Zanaat.75 Yılda Tebaadan Yurttaşlığa Doğru. Ankara: Tarih Vakfı Yayınları
ÜSTEL, F. (1999) .Yurttaşlık ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi
ÜSTEL, F. (2004). Makbul Vatandaşın Peşinde. İstanbul: İletişim
WILKINS, C. (2003). Teachers and Young Citizens: Teacher Talk About Their Role as Social Educators. Westminster Studies in Education, 26(1),63-75.
YEŞİL, R. (2004) İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitiminde Yöntem. Gazi Üniversitesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 35-41.
YILDIRIM, A. ŞİMŞEK, H.(1985). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları