ŞEHİRLER ALT TEMASININ ÖĞRETİMİNDE DİVAN EDEBİYATI METİNLERİNİN KULLANILMASINA YÖNELİK MODEL ÖNERİSİ (8. SINIF ÖRNEĞİ)

Divan edebiyatı Türk edebiyatının dönemlerindendir. Eski Türk edebiyatı olarak da adlandırılmaktadır. Divan edebiyatı, yaklaşık altı yüz yıllık sanat, estetik, kültür birikimine sahip olan dünyaya yayılmış bir edebiyattır. Eserlerinin dilinin günümüzde kullanılmayan Osmanlı Türkçesi olması; eserlerde mazmunlar, mecazlar, aruz ölçüsünün kullanılması; Osmanlı Devleti dönemiyle zamanımız arasındaki sosyo- kültürel farklılıkların olması; onun anlaşılamayacağı ve anlatılamayacağına dair ön yargıların bulunması gibi nedenlerle günümüzde akademik çevre ve meraklıları dışında divan edebiyatının çok fazla okuru bulunmamaktadır. Divan edebiyatının öğretimi lisede başlamaktadır. Oysaki ortaokul öğrencilerine bu edebiyatın metinleri yavaş yavaş öğretilebilir. Piaget’in formel işlemsel evre olarak da adlandırılan soyut işlemler dönemi 11-12 yaş civarında başlamakta ve yaklaşık 14-15 yaş civarında kararlılık kazanmaktadır. Böylelikle öğrenciler, divan edebiyatı eserleriyle ilk defa lisede karşılaşmayacak daha ortaokuldan edindiği bilgileri yeni öğrendikleriyle pekiştirecek ve belki de divan edebiyatı sevgisi kazanmış olacaktır. Çalışmada 8. sınıf ortaokul öğrencilerine divan edebiyatı zevki ve temeli oluşturabilmek amacıyla “şehirler” alt temalı öğretmen kılavuzu hazırlanmıştır. “Zaman ve mekân” temasına ait olan “şehirler” alt teması, günümüz metinleriyle desteklenerek divan edebiyatı eserleriyle yeniden ele alınmıştır. Bu çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Divan edebiyatı metinleri incelenerek öğrencilerin seviyesine, şehirler alt temasına uygun eserler seçilmiş, görsellerle desteklenmiştir. Öğrencilere uygulanan eğitimin başarılı olması durumunda, divan edebiyatına yönelik “anlaşılmaz, zor, eskimiş” gibi tutumlar ve ön yargıların azalmasına katkı sağlanmış olacaktır.

A MODEL SUGGESTION FOR THE USE OF TEXTS IN DIVAN LITERATURE TO TEACH THE SUB-THEME “CITIES” (AN EXAMPLE OF 8TH GRADERS)

Divan literature is one of the periods in Turkish literature. It is also called as “the old Turkish literature”. Divan literature is a literature that has spread worldwide possessing an accumulation of art, aesthetic and culture of six hundred years. Apart from academia and the ones who read it for curiosity, there are not many readers of divan literature because of the reasons as; the works are written in Ottoman Turkish, which is a language that is not used today, the use of poetic themes, metaphors and aruz wezni in the works, the socio-cultural differences between Ottoman period and today and the prejudices that it cannot be understood and told. Teaching of divan literature starts at high school. However, the texts of divan literature can be gradually taught to secondary school students, too. Piaget's abstract operational stage, also called the formal operational stage, begins around the age of 11-12 and it gains stability about 14-15 years old. By doing this, students will not first encounter with the works of divan literature at high school, rather; they would be able to reinforce what they learnt in secondary school with the new information and they may gain the love of divan literature. In this study, a teacher guide with the sub-theme "cities" was prepared in order to create the taste and foundation of the divan literature to the 8th grade secondary school students. The sub-theme of "cities" belonging to the theme of "time and space" is supported by contemporary texts and reconsidered with the works of divan literature. In this study, a document review method was used. By examining the texts of divan literature, works suitable for the level of students, appropriate to the sub-theme of cities were selected and supported with visuals. In case the education applied to the students is successful, it will contribute to the reduction of attitudes and prejudices such as "incomprehensible, difficult, obsolete" to divan literature.

PDF

___

Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil (Ana çizgileriyle dilbilim). (4. Baskı), 1. Cilt, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk dil Kurumu yayınları: 439.
Alkan İspirli, S. ve Gülbahçe A. (2009). Gençlerimiz ve divan edebiyatı öğretimi -Erzurum ili örneği- . International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 4(2), 621-638.
Alperen Kayak, M. (2011). Divân edebiyatı metinlerinin ilköğretim II. kademede kullanılabilirliği ve Hayriyye-i Nâbî'nin 8. sınıf Türkçe ders kitabında etkinliklerle işlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
Aydemir, Y. (2006). Divan edebiyatı öğretiminde karşılaşılan sıkıntılar ve zihniyet problemi. Milli Eğitim Dergisi (169). http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169/yasar.pdf 10.09.2013 tarihinde alınmıştır.
Aytaş, G. (1999). "Bektaşî Kız" adlı roman hakkında bazı tespitler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (11). http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/293 20.12.2013 tarihinde alınmıştır.
Beycur, A. (2010). Türkçe öğretiminde eski Türk edebiyatı eserlerinden faydalanma yolları (15-18. yüzyıl). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Bilkan, A.F. (2006). Liselerde divan edebiyatı öğretimi, MEB Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, (169), 142-151.
Borazan, S. (2010). Yapılandırmacılığa göre Türkçe öğretimi ikinci kademe ders kitaplarında nasihatname ve vasiyetname türlerinden faydalanma yolları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Çelik, G. (2007). Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları kliğine başvuran ergenlerin özellikleri. Uzmanlık Tezi, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana.
Çetişli, İ. (2006). "Edebiyat eğitimi"nde "edebî metin"in yeri ve anlamı. Millî Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, (169). http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169/ismail.pdf 21.12.2013 tarihinde alınmıştır.
Ergin, M. (1998). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
Gülen Canlı, M. (2014). Klasik Türk edebiyatı metinlerinin sekizinci sınıf Türkçe derslerinde öğretilebilirliğinin incelenmesi: doğa ve evren teması örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Işıksalan, N. (2000). Divan şiiri öğretimi üzerine. Milli Eğitim Dergisi, (148). http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/148/13.htm 10.09.2013 tarihinde alınmıştır.
Karahan, L. (2010). Türkçe öğretiminde eski Türk edebiyatı eserlerinden faydalanma yolları (8-15. Yüzyıl). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Kırkkılıç, H.A. Sevim, O., Varışoğlu, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde klasik metinlerin kullanımı için model önerisi. Uluslararası Türkçe Eğitimi Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kırkkılıç, H.A. ve Şahin A. (2009). Divan edebiyatı metinlerinin ilköğretim II. kademe Türkçe derslerinde kullanımına ilişkin bir model önerisi. Adıyaman Üniversitesi Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu, TÜBİTAK Yayınları, 405-427, Adıyaman, Türkiye.
Kırkkılıç, H.A. ve Ulaş, H. (2009). Aruz bilgisi, eğitim ve estetik. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (39), 335-364.
Mengi, M. (2006). Divan Edebiyatı Öğretiminin sorunları ve bazı çözüm önerileri. Aylık Eğitim Dergisi (77-78), 16-19.
Mermer, A., Alıcı, L, Eflatun, M., Bayram, Y. ve Koç Keskin, N. (2006). Eski Türk Edebiyatına Giriş. Üniversiteler için eski Türk edebiyatına giriş içinde (s. 17-42). Ankara: Akçağ Yayınları.
Piaget, J. (1991). Ergenlikten yetişkinliğe bilişsel gelişim. (Çev. Z. S. Kavsaoğlu). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(1), 259-269. (özgün çalışma 1972)
Saussure, F. (2001). Genel dilbilim dersleri. (Çev. Berke Vardar). İstanbul: Multilungual.
Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim. (23. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
Şimşek, T., Yalçın F. Ve Yakar Y. M. (2011). Çocuk ve Edebiyat. Ş. Şimşek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı içinde (s. 11-41) Ankara: Grafiker Yayınları.
Tok, M. ve Tüzel, S (2013). Türkçe öğretiminde metin antolojisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 88- 96.