20582

SABRİ F. ÜLGENER’DE “AYDINLAR SOSYOLOJİSİ” VE BİLGİ

Bilginin toplumsal yaşam içerisinde nasıl meydana geldiğinin, bilginin geliştirilmesi ve nakledilmesi sürecini bilgi sosyolojisi ortaya çıkarmaktadır. Hiçbir toplumun bilgisiz varlığı düşünüldüğü taktirde, bilgi sosyolojisinin olanın ve kapsamının o denli geniş olduğu görülecektir. Çağdaş bilgi sosyolojisinde meydana gelen bir takım gelişmeler neticesinde, toplumu ilgilendiren tüm konular bilgi sosyolojisinde tartışılır hale gelmiştir. Bilginin toplum tarafından üretildiğini öne süren bazı sosyologlar tarafından toplumsal yaşamı şekillendiren konular ve bunun yansımaları önemli görülerek çalışma konuları arasına dahil edilmiştir. Toplumbilim disiplinlerindeki bilgi ve akılcılığa ilişkin kültürel temeller, bir bilme tarzını ifade ettiği için, bir toplumun sosyo-kültürel bağlamda ayakta kalmasını sağlayan “aydınlar” toplumun bir parçası konumundadır. Ülkemizdeki Weberian anlayışın temsilcisi konumundaki Sabri F. Ülgener, sadece Osmanlı toplumundaki ekonomik çözülmenin ahlak ve zihniyet dünyasını incelemekle kalmamış; aynı zamanda “Aydınlar Sosyolojisi” nin bilgi sosyolojisi sayesinde işlevsellik kazandığını vurgulamıştır. Ona göre aydınlar sosyolojisi bilgi sosyolojisinin açtığı yolda yeşerip kök salmıştır. Bilgi sosyolojisi, bilgi muhtevasını ve konusunu nasıl kafamızın içinde olup biten bir zihin ve mantık haritasından ibaret saymayıp onu toplumsal bağlantı ve ilişkileri içerisinde ele alıyorsa aydınlar sosyolojisi de aydınları toplumsal şartları ve ilişkileri içerisinde ele almaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı; Sabri F. Ülgener’in bilgi ve “Aydınlar Sosyolojisi” ne yaklaşımının ortaya konulmasıdır.

SABRİ F. ÜLGENER’S “SOCIOLOGY OF INTELLECTUALS” AND KNOWLEDGE

Sociology of knowledge reveals the process of the development and transmission of the conditions in which human knowledge, which has come to fruition as a result of human intellectual ability, is present in social life. The sphere and scope of the knowledge sociology is very broad, as no society exists without knowledge and every society acts with common sense knowledge. As a result of the developments experienced in contemporary sociology of knowledge, society and almost all subjects dealing with society are discussed in sociology of knowledge. In particular, the issues that marked social life by sociologists who claim that knowledge is produced socially, and their reflections are included in the study areas as these are seen the problem area. As the cultural premise of sociology disciplines about the search for and reasoning of knowledge expresses a mode of knowing, "Intellectuals" that enable a society to survive in a socio-cultural context are a part of society. Sabri F. Ülgener, who is representative of the Weberian understanding in our country, has not only studied the world of morality and mentality of economic disintegration in Ottoman society; at the same time, he emphasized that "sociology of intellectuals" has gained functionality through the sociology of knowledge. According to him, sociology of intellectuals grew and rooted in the way where sociology of information opened. If sociology of knowledge considers the content and subject of knowledge not only as a mental and logical map in our mind, but also in social connections and relationships, sociology of intellectuals also considers intellectuals within social conditions and relationships. The main purpose of the study in this respect is to represent Sabri F. Ülgener's approach to "Sociology of the Intelligentsia" and knowledge.

PDF

___

Arslan, H., (2007). Epistemik Cemaat, Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
Aydın, M., (2010). Bilgi Sosyolojisi, Açılım Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul.
Bal, H., (2004). Bilginin Felsefesi ve Sosyolojik Boyutları, Fakülte Kitabevi, Isparta.
Bodin, L., (2000). Aydınlar, Gündoğan Yayınları, 2. Baskı, Ankara.
Genç, E., (2006). Sosyolojik Açıdan Entelektüel Kavramlaştırmaları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
Manheim, K. (2009). İdeoloji ve Ütopya, Çev.: Mehmet Okyayuz, De Ki Basım Yayım, Ankara.
Mardin, Ş., İdeoloji, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
Marshall, G., (1999). Sosyoloji Terimler Sözlüğü, Çev.: Osman Akınhay&Derya Kömürcü, Bilim Sanat Yayınevi, Ankara.
Meriç, C., (2017). Mağaradakiler, İletişim Yayınları, 28. Baskı, İstanbul.
Özkiraz, A., (2000). Sabri F. Ülgener’de Zihniyet Analizi, a Yayınevi, Ankara.
Sarıtaş, K., (2014). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/8 Summer 2014, p. 733-750, Ankara-Turkey.
Sartre, J.-P., (2017). Aydınlar Üzerine, Çev.: Aysel Bora, Can Yayınları, 9. Baskı, İstanbul.
Sayar, A., G., (2008). Prof. Dr. Sabri F. Ülgener Hayatı ve Eserlerine Dair Özet Bir Sergileme, İş Ahlakı Dergisi, 1 (1), 123-136.
Taş, K., (2017). Din ve Toplum Görüşleriyle Cemil Meriç, Rağbet Yayınları, İstanbul.
Tekin, M., (2004). Batı’da ve Türkiye’de Aydının Dini-Sosyolojik Portresi, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, 161-176.
Ülgener, S. F., (2006a). Zihniyet, Aydınlar ve İzmler, Derin Yayınları, İstanbul.
Ülgener, S. F., (2006b). Makaleler, Derin Yayınları, İstanbul.
Yıldırım, E., (2007). Bilginin Sosyolojisi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.