MODERN ARAP TİYATROSUNUN SUDAN VE CEZAYİR KÜLTÜRÜNE ETKİSİ

Bu çalışmada Modern Arap Tiyatrosunun Cezayir ve Sudan’ın kültürüne etkisi araştırılmıştır. Önce tiyatro ve Arap tiyatrosu hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Sudan ve Cezayir’de yaşanan bağımsızlık sürecinde tiyatro alanında yaşanan gelişmelere dikkat çekilmiştir. Sudan 1899 yılından 1956 yılına kadar İngilizlerin işgali altında kalmıştır. Cezayir’de 1830 yılından 1962 yılına kadar Fransız işgali altında kalmıştır. Bu ülkelerde yaşanan süreç paralellik arz etmektedir. Çünkü İngiliz ve Fransızlar kendilerine karşı halkın direnişi kırmak için ilgili ülkelere benzer yaptırımları uygulamıştır. Bu yaptırımların başında da ülkelerin diline ve kültürüne müdahale etmek gelmiştir. Tiyatro bu amaçla kullanılmaya elverişli olduğundan işgal devletleri tiyatroya özel önem vermiştir. Başlangıçta onların teşvikiyle yabancılardan oluşan tiyatro grupları, adaptasyon oyunlar sergilemiştir. Daha sonra tiyatronun halkı yönlendirmede etkin olduğunu fark eden birkaç vatansever aydın bir araya gelerek amatör tiyatro grupları oluşturmuştur. Yaşanan gelişmeler bir taraftan tiyatronun toplum üzerindeki etkinliğini artırırken diğer taraftan toplumun kültürel değerlerinin farkına varmasını sağlamıştır. Sudan ve Cezayir halkı tiyatroyu, siyasi, ideolojik ve kültürel alanlardaki baskılardan kurtulmada araç olarak kullanmıştır. Tiyatro her kesimden insanın ortak paydası olmuştur. Ülkelerin içinden geçtiği buhranlı yılları anlamak için tiyatronun çektiği sıkıntılara bakmak yeterlidir. Bağımsızlık yıllarında oluşturulan tiyatro gruplarının sayısının çokluğu bu anlamda dikkat çekicidir. Devletlerin ihmal ettiği kültür alanını bu gruplar doldurmaya çalışmıştır. Tiyatro grupları oyuncular, yazar ve yönetmenler için halkla iletişim kurdukları kültür ortamları olmuştur.

THE IMPACT OF MODERN ARAB THEATER ON ALGERIAN AND SUDANESE CULTURE

In this study, the influence of modern Arab theater on the Algerian and Sudanese culture was researched. First, the theater in general and the theater in Arab world were explained. Then, the development in the field of theater during the independence efforts in Algeria and Sudan was emphasized. Algeria was under French occupation from 1830 to 1962. Concurrently, Sudan was under British occupation from 1899 to 1956. These two-time periods seem to indicate a connection, because British and French are historically known to coordinate the suppression of the rebellions in the related countries. One of the most common strategies by these two countries is to dominate their own language and culture over the occupied countries. Theater is an effective avenue to achieve this kind of goal, therefore the colonial states tend to focus their attention on this field by transporting foreign plays for smooth adaptation. In reaction to this, the concerned intellectuals of recipient country realize the impact of the theater on the people and start forming their own amateur theater groups. As the theater becomes prevalent in the society, theater rises an awareness for reclaiming own-culture. Algerians and Sudanese utilized the culturally relevant plays as tools to re-claim their identity against the foreign political, cultural and ideological influence. It is enough to take a stern look at the theater to understand the years that the countries pass through. The multiplicity of the number of theater groups formed in the years of independence is remarkable in this sense. These groups tried to fill the cultural area neglected by the states. Theater groups have become cultural venues for actors, writers and directors to communicate with the public.

PDF

___

‘Akîdî, M.(2012). Vâkıa‘ ve Âfâk el-Masrah fi’l-Cezâir. Erişim tarihi:4 Ekim 2016. http://www.m.ahewar.org/s.asp?aid=302827&r=0
Bin Davud A.(2009). Devru’l-Masrah el-Cezâirî fî’l-Mukâvemeti’s-Sekâfiyye el-İsti’mâr el- Fransî1926-1954 (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Vehran üniversitesi/İnsani Bilimler ve İslam Medeniyetleri Fakültesi, Cezayir. Erişim tarihi: 6 Eylül 2016. theses.univ- oran1.dz/document/THA2135.pdf
Dursun, D.(1993). Cezayir (sömürge dönemi): Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c.7, ss. 489-494.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Er, R.(1990). Modern Mısır Tiyatrosu (I). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 33(1-2) 123-141.
Ergül, A.(1995). Çağdaş Mısır Tiyatrosu’nda Tevfîku’l-Hakîm Ve Üç Entelektüel Tiyatrosu.(Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Hamid, Ebu’l-Kâsım G.(2014). el-Hareketu’l-masrah fî’s-Sûdân ru’ye nakdıyye. el-Multekâ el-‘İlmî lilmasrah fi’s-Sûdân, Erişim tarihi.13 Aralık 2016, http://sustech.edu/files/workshop/20140306070447621.pdf, 204-215
Hayzıyye, A. H. ( 2010). el-Muesserâtu’ecnebî fî’l-masrah el-Cezâirî hilâle fetret 1965- 1975.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Vehran Üniversitesi/Eğitim Fakültesi, Cezayir. Erişim tarihi: 12 Kasım.2015, http://theses.univ-oran1.dz/document/THA2342.pdf
Kerîme, M.(2008). Fennu’l-Masrah el-Cezâirî, Erişim tarihi: 4 Ekim 2016. http://www.univ- chlef.dz/uhbc/seminaires_2008/com_enfant/com_enfant_13.pdf
Kureyre, H.(2013). el-Masrah el-Cezâirî Ru’ye ve Târîhiyy, Tebessa üniversitesi, Cezayir. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.https://elearn.univ-ouargla.dz/2013- 2014/courses/LAC/document/_______________.pdf?cidReq=LAC
Nun, M.(2012). Târihu’l-Masrah el-Cezâirî. http://www.djazairess.com/elmassa/58461 Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
Nutku, Ö.(2001).Dram Sanatı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi
er-Râʻî, ‘A. (1980). el-Masrah fi’l- Vatani’l-ʻArab, Kuveyt:‘Âlemu’l-Maʻrife.
es-Salhadî, İ. el-Murşid fî’l-Mezâhibi’l-Edebiyye ve’l-Funûni’l-Edebiyye, Erişim tarihi:14 Kasım 2015 http://www.reefnet.gov.sy/reef/images/stories/pdfs/morshed_fonon.pdf
Selîlânî, A. ( 2010 ). Tavzîfu’t-Turâs fî’l-Masrah’il-Cezâırî. (Yayımlanmamış doktora tezi)Konstantin üniversitesi/Eğitim ve Diller Fakültesi, Cezayir. Erişim tarihi:6 Ekim 2016. http://bu.umc.edu.dz/theses/arabe/ATHE3070.pdf
es-Seyyid, E.(2014), el-Furuk el-masrahıyye ve’l-mihricânât el-masrahıyye fî’s-Sûdân, el-Multekâ el-‘İlmî lilmasrah fi’s-Sûdân, Erişim tarihi.13 Aralık 2016, http://sustech.edu/files/workshop/20140306070447621.pdf, 177-204
Startimes.(2010). el-Masrah es-Sûdâniyye, Erişim tarihi:7 Aralık 2016. www.startimes.com/f.aspx?t=26010317
Startimes.(2012). el-Masrah fî’l-Cezâir, Erişim tarihi:3 Ekim 2016. www.startimes.com/?t=31750937
Şener, S.(2011). Dram Sanatı, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları
Zebâş, S. (2012).er-Ruvâdu’l-Evâil ve Mes’ele Te’sîl el-Masrah el-‘Arabî, Erişim tarihi: 1Ekim 2015. https://dspace.univ-ouargla.dz/jspui/bitstream/123456789/6159/ 1/T1311.pdf