RIZA TEVFİK’İN FUZÛLÎ’NİN LEYLÂ VE MECNÛN’U ÜZERİNE NOTLARI

Klasik şiirimizin güçlü temsilcisi Fuzûlî'nin Leylâ ve Mecnûn adlı mesnevisi, edebiyatımızın en önemli eserlerinden biridir ve şu ana kadar çeşitli araştırmacılar tarafından ele alınıp farklı yönleriyle birçok incelemenin konusu olmuştur. Eser üzerinde görüşlerini dile getiren şahsiyetlerden biri de Rıza Tevfik'tir. Döneminde farklı edebî meseleler hakkındaki düşünceleriyle dikkat çeken müellif, Fuzûlî üzerinde de durmuş, onun edebî yönünü ve eserlerini çeşitli açılardan değerlendirmiştir. Fuzûlî hakkındaki görüşlerinin önemli bir bölümünü gazete ve dergilerde yayımladığı yazılarla dile getiren Rıza Tevfik, ayrıca Yeni Şark Kütüphanesi tarafından 1342/1924 yılında Külliyât-ı Fuzûlî adıyla yayımlanan kitabın sayfa kenarlarına şairin eserleriyle ilgili düşüncelerini kısa notlar hâlinde kaydetmiştir. Söz konusu kitapta Fuzûlî'nin Türkçe Dîvân, Beng ü Bâde, Sâkînâme, Şikâyetnâme ve Leylâ ve Mecnûn adlı eserleriyle M.Fuat Köprülü'nün kitap için yazdığı giriş yazısı yer almaktadır. Çalışmamız, bu eserlerden biri olan Leylâ ve Mecnûn hakkında Rıza Tevfik'in düşüncelerini ihtiva eden notları ele almaktadır. Ayrıca çalışmada yeri geldikçe notlar hakkında bazı açıklamalar yapılmıştır. Rıza Tevfik, Leylâ ve Mecnûn hakkındaki düşüncelerini dile getirirken Fuzûlî'nin dil ve üslûbu, edebî yönü, etkilediği ve etkilendiği şahsiyetler üzerinde durmuş, eserde yer alan anlaşılması güç bazı kelimelerin anlamlarını vermiş ve gerekli gördüğü bazı beyitleri de izah etmiştir. Ayrıca elindeki nüshayı farklı bir nüsha ile karşılaştırarak metnin bazı bölümleri için nüsha farkı vermeyi de ihmal etmemiştir. Bu özellikleriyle söz konusu notların hem Fuzûlî hem de Leylâ ve Mecnûn hakkında yapılacak araştırmalar için dikkate değer bir kaynak olduğu ve araştırmacılara önemli bilgiler sunduğu söylenebilir

RIZA TEVFIK’S NOTES ON FUZÛLÎ’S LEYLÂ AND MECNÛN

Leylâ and Mecnûn of Fuzûlî who is the powerful representative of our classical poetry is one of the most important works of our literature and was handled by various researchers up to now and had been the subject of several investigation with it’s different aspects. One of the figures who expressed their views on the work is Rıza Tevfik. The author who attracted attention with his thoughts on the different literary issues in his period had harpped on Fuzûlî and evaluated his literary aspect and works from various angles. Rıza Tevfik who expressed a significant portion of his views about Fuzûlî by articles published in newspapers and magazines as well as wrote his thoughts about Fuzûlî’s works in short notes on the edges of the pages of the book published under the name of Külliyât-ı Fuzûlî by Yeni Şark Kütüphanesi in 1342/1924. This book includes Fuzûlî’s Turkish Dîvân, Beng ü Bade, Sâkînâme, Şikâyetnâme, Leyla and Mecnun and introduction which was written by M.Fuat Köprülü for this book. Our study deals with notes which contains Rıza Tevfik’s thoughts about Leylâ and Mecnûn. We also made some comments about notes in the study in places. While expressing his thoughts on Leylâ and Mecnûn, Rıza Tevfik harpped on Fuzûlî’s language and style, his literary aspect, the figures influenced him and the figures were influenced by him and defined the meaning of some words which are difficult to understand and described some couplets. He also compared his copy with the different transcript and defined some differences between two copies. With these features, these notes are remarkable sources for researches on Fuzûlî and Leylâ and Mecnûn, hence these notes provide important information for researchers

PDF

___

Âlûsî, ġehâbüddîn Mahmûd b. Abdullah, Rûhu’l-Me‘ânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’sSeb‘i’l-Mesânî, 1-30 Cilt, Dâru Ġhyâ‟i‟t-Türâsi‟l-Arabî, Beyrut 1999.
CUNBUR Müjgan, Fuzûlî Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi, Maarif Basımevi, Ġstanbul 1956.
Dîvân-ı Hakîm Kâ’ânî, MeĢhed 1302.
Fuzûlî, Leylâ ile Mecnûn, (Haz.: Necmettin Halil Onan), Maarif Basımevi, Ġstanbul 1955.
Hâşim Rızâ, Dîvân-ı Kâmil-i Câmî, Çâphâne-i Pîrûz, Tahran 1341.
Külliyāt-ı Dívān-ı Fużūlí, Tasvîr-i Efkâr Matbaası, Ġstanbul 1286.
Külliyāt-ı Dívān-ı Fużūlí, Yeni ġark Kütüphanesi Ġstanbul 1342.
KÜRKÇÜOĞLU Kemal Edip, “Fuzûlî‟nin Bilinmiyen ġiirlerinden Birkaçı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C: VI, S: 4 (1948), s. 319-328.
Münâvî, Zeynü‟d-dîn Muhammed, Feyzü’l-kadîr Şerhi Câmi‘i’s-Sagîr, 1-6 Cilt, Dârü‟l-Ma„rife, Beyrut 1938.
Nâmık Kemâl, Tahrîb-i Harâbât, Matbaa-i Ebüzziyâ, Kostantiniye 1303. ġeyh Galib, Hüsn ü Aşk, (Haz. Muhammet Nur Doğan), Yelkenli Yayınevi, İstanbul 2011.
TARHAN Abdülhak Hâmid, Bütün Şiirleri 2 (Makber, Ölü, Hacle, Bâlâdan Bir Ses), Haz. Ġnci Enginün, Dergâh Yayınları, Ġstanbul 1982, s.60.
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türkoloji Dergisi, S: XVIII-1 (2011), s.101-124.
UÇMAN Abdullah, “Rıza Tevfik‟in Kaleminden Fuzûlî ve Leylâ ile Mecnun”, Osmanlı Araştırmaları, C:XXV (2005), s.203-224. (Mehmet ÇAVUġOĞLU Armağanı I)
UÇMAN Abdullah, Rıza Tevfik’in Şiirleri ve Edebî Makaleleri Üzerinde Bir Araştırma, Kitabevi Yayınları, Ġstanbul 2004.
Ziyâ Paşa, Mukaddime-i Harâbât, Matbaa-i Ebüzziyâ, Kostantiniye 1311.
ZÜLFE Ömer, “Rıza Tevfik‟in Fuzûlî Dîvânı Üzerine Notları” Ankara Üniverisitesi DTCF