REFAKATÇİ AKTÖRLERİN YAŞAM DOYUMU, BAKIM YÜKÜ VE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME (SDÜ ARAŞTIRMA UYGULAMA HASTANESİ ÖRNEĞİ)
Türkiye’de enformel konumda olan refakatçilik hizmeti gelenekselleşmiş bir şekilde hem kurumsal alanlar hem de kurum dışı gündelik yaşamda çocuk, hasta ve yaşlı bakım ihtiyacı açısından önemli bir hizmet üretmektedir. Ancak günümüzde refakatçilik hizmetine yönelik ihtiyacın, sürekli olarak, arttığı da görülmektedir. Bunun en önemli nedenleri arasında ailelerin küçülmesi, eğitim süreçlerinin uzaması, çalışma hayatına katılan bireylerin bu tür hizmetlere ayıracak boş zamanlarının azalması gibi makro toplumsal değişmelerin yanında, nitelikli personel yetersizliği, istihdam politikalarındaki eksiklikler, yaşlılar başta olmak üzere bakım ve refakat ihtiyacı olan nüfusun artması bulunmaktadır. Bu nedenle ücretsiz aile emeği çerçevesinde yürütülen refakatçilik hizmetleri günümüzde görünür bir şekilde ücretli bir istihdam alanlarından biri haline gelmektedir. Henüz emek arzı bakımından yetersizlikler olmakla birlikte bu şekilde bir oluşumun ön şartı olan emek ve hizmet alma talebi gün geçtikçe daha fazla hissedilir hale gelmektedir. Araştırma yeni ve formel bir istihdam alanı olmaya aday olan refakatçilik hizmetine yönelik sorunları ve bu hizmeti üreten aktörler açısından yaşanılan yetersizlikleri, karşılaşılan ya da aşılmasında güçlük çekilen problemleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda araştırma enformel bir çerçevede yürütülen refakatçilik hizmetlerinin yaşam doyumunu azaltacağı, bakım yükü artışı ile birlikte tükenmişlik düzeyini artıracağına ilişkin bir varsayımı sınama çabasındadır. Dolayısıyla çalışmanın, öne sürülen varsayım kapsamında değerlendirilebilecek değişkenlerden hareketle, söz konusu hizmet alanlarına yönelik nitelikli eğitim, istihdam ve personel politikalarının oluşturulmasında dikkate alınabilecek bir toplumsal katkı yaratabileceği umulmaktadır. Araştırma kapsamına Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma Uygulama Hastanesinde dâhili ve cerrahi kliniklerinde yatarak tedavi gören hastaların yanında refakatçi olarak kalan 500 birey alınmıştır. Refakatçiler rastgele örneklem tekniği ile seçilmiştir. Bireylere “Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ)”, “Bakım Verenlerin Yükü Ölçeği (BYÖ)” ve “Maslach Tükenmişlik Envanteri (MTE)” uygulanmıştır. Ayrıca refakatçilere ve hasta bireylere, demografik ve sosyoekonomik durumlarına ilişkin bilgileri içeren bir soru formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda refakatçi bireyin yaşam doyumu % 66,24; zaman-bağımlılık yükü % 41,35; gelişimsel yük %25,05; fiziksel yük %26,45; sosyal yük %11,09 ve duygusal yük %13,72 düzeyinde bulunmuştur. Bakım verenler %47 düzeyinde tükenmişlik yaşamaktadırlar. Yaşam doyumu ve bakım verme yükü ile tükenmişlik arasında güçlü bir ilişki vardır. Bakım yükü arttıkça tükenmişlik artmakta; bakım yükü duygusal tükenmeye (r=0.771, p
AN EVALUATION IN TERMS OF COMPANION ACTORS' LIFE SATISFACTION, MAINTENANCE, BURDEN AND BURNOUT LEVELS AND RELATED FACTORS (SDU RESEARCH AND APPLICATION HOSPITAL)
Companionship service which is in an informal position in Turkey produces an important service in terms of the needs of the children's daily life, the sick and elderly care in both institutional and non-institutional areas traditionally. However, today the need for companionship services is constantly increasing. Among the most important reasons for this are macro social changes such as the downsizing of families, the extension of education processes, the reduction of free time for individuals participating in working life, the lack of qualified personnel, the shortage of employment policies, and the increase in population, in particular the need for care and companion. For this reason, companionship services carried out within the framework of free family labor are now apparently becoming one of the areas of paid employment. Besides the shortage of labor supply, the demand for labor and services, which is a precondition for such a formation, is becoming increasingly felt. The research aims to reveal the problems of companionship service which is a candidate for a new and formal employment field and the inadequacies in terms of the actors who produce this service and the problems which are encountered or are difficult to overcome. In this line of research, the research is in an effort to test an assumption that companionship services carried out in an informal context will reduce life satisfaction and increase burden level with increased care load. Therefore, it is hoped that from the variables that can be evaluated within the scope of the hypothesis proposed, a social contribution that can be taken into account in the formation of qualified education, employment and personnel policies for such service areas. Within the scope of the research, 500 individuals who were hospitalized and treated in the inpatient and surgical clinics of Süleyman Demirel University Research and Practice Hospital as well as accompanying patients were taken. Accompanying persons were selected by random sampling technique. Individuals were administered the "Life Satisfaction Scale (LSS)", "Caregiver Burden Scale (CBS)" and "Maslach Burnout Inventory (MBI)". In addition, a questionnaire containing information on the demographic and socioeconomic status of companions and sick individuals was used. As a result of the research, life satisfaction of companion individual was 66,24%; time-dependency load 41,35%; developmental load 25,05%; physical load 26,45%; social load was 11.09% and the emotional load was found at 13.72%. Caregivers experience burnout at 47%. There is a strong relationship between life satisfaction and burden of care and burnout. As the maintenance load increases, burnout increases; maintenance burden causes emotional exhaustion (r = 0.771, p
___
- Adak, N. Ö. (2002). Sağlık Sosyolojisi Kadın ve Kentleşme. İstanbul: Birey Yayınları.
- Akça Ay, F. (2012). Mesleki Temel Kavramlar. F. Akça Ay (Ed.), Sağlık Uygulamalarında Temel
Kavramlar ve Beceriler, (ss.2-21). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
- Akyar, İ. & Akdemir, N. (2009). Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları
Güçlükler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 32-49.
- Ajay, S., Østbye, T. & Malhotra, R. (2017). Caregiving‐Related Needs of Family Caregivers of Older
Singaporeans. Australasian journal on ageing, 36(1), E8-E13.
- Almberg, B., Grafström, M. & Winblad, B. (1997). Caring for a Demented Elderly Person Burden
and Burnout Among Caregiving Relatives. Journal of Advanced Nursing, 25(1), 109-116.
- Arıkan, D., Tüfekci Güdücü, F. & Taştekin, A. (2007). Çocuk Kliniklerindeki Refakatçilerin
Hastanede Yaşadıkları Sorunlar, Beklentileri Ve Problem Çözme Düzeyleri İle
İlişkisi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 10(2), 49-57.
- Ateş, E. & Bilgili, N. (2013). Omurilik Yaralanmalı Bireye Bakım Verenlerde Stresle Baş Etme Ve
Sosyal Destek. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 15(3), 1-12.
- Aysan, F. & Özben, Ş. (2010). Engelli Çocuğu Olan Anne Babaların Yaşam Kalitelerine İlişkin
Değişkenlerin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 1-6.
- Barış, N. & Karabacak, Ü. (2013). Yatarak Tedavi Gören Hastaların Yakınlarının Hemşirenin
Rolünü Algılamaları. Clinical and Experimental Health Sciences, 3(3), 131-137.
- Binbay, Z., Özkan, S., Karaaltı Batıoğlu, A. B., Karali, D., Alkan, Ze. & Yiğit, Ö. (2015).
Larenjektomi Yönteminin Larenks Kanserli Hastaların Bakım Verenleri Üzerindeki Yüke
Etkisi. İstanbul Medical Journal, 16, 67-69.
- Cirhinlioğlunu, Z. (2010). Sağlık Sosyolojisi. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
- Cocco, E., Gatti, M., De Mendonça Lima, C.A. & Camus, V. (2003). A comparative study of stress
and burnout among staff caregivers in nursing homes and acute geriatric wards. International
Journal of Geriatrıc Psychıatry, 18, 78-85.
- Çağlayaner, H. (2007). Sağlık Sosyolojisi: Türkiye’den Araştırmalar. Türkiye Aile Hekimliği
Dergisi, 5(1-4), 46.
- Çam, E. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik Ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin
Uygulanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. (s.143-154).
- Çevik, N. K. & Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de Yaşam Doyumu Ve İş Doyumu Arasındaki İlişkinin
İki Değişkenli Sıralı Probit Model Analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145.
- Çıtlık Sarıtaş, S., Bayır, K., Sarıtaş, S. & Ucuzal, M. (2014). Karaciğer Transplantasyonu Yapılan
Hastalara Bakım Verenlerin Bakım Yüklerinin Belirlenmesi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi, 2(1), 18-23.
- Çoban Arguvanlı, S., Özkan, B., Medik, K. & Saraç, B. (2013). Bipolar Bozukluğu Olan Bireyler
Ve Bakım Verenlerinin Yaşam Kalitesi. Journal of Psychiatric Nursing, 4(2), 61-66.
- Dağlı, A. & Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ ye Uyarlanması: Geçerlik Ve
Güvenirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1263.
doi:10.17755/esosder.75955
- Dahlrup, B., Ekström, H., Nordell, E. & Elmståhl, S. (2015). Coping as a Caregiver: A Question of
Strain and Its Consequences on Life Satisfaction and Health-Related Quality of Life.
Archives of Gerontology and Geriatrics, 61(2), 261-270.
- Diener, E., Emmons, R.A., Larsen, R.J. & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale.
Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
- Demirbilek, H., Ciğerli, Ö., Yakupoğlu, Ü., Turhan, F., Erman, A. M., Köse, A. & Acar, F. N. Ö.
(2011). Diyaliz Hastası Bakımını Sağlayan Hasta Yakını Veya Ücretli Bakıcılardaki
Tükenmişlik Ve Depresif Belirtiler. Göztepe Tıp Dergisi, 26(3), 103-107.
- Dillehay, R.C. & Sandys, M.R. (1990). Caregivers for Alzheimer’s Patients: What We Are Learning
from Research. International Journal of Aging and Human Development, 30(4): 263–285.
- Dinçer, S., Mavaşoğlu, M. & Mavaşoğlu, F. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Internet
Kullanımlarının Sosyal Yaşam Üzerine Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 33(1), 145-157. S. 146.
- Dramalı, A., Demir, F. & Yavuz, M. (1998). Evde Kronik Hastaya Bakım Veren Hasta Yakınlarının
Karşılaştıkları Sorunlar. I. Ulusal Evde Bakım Kongresi, 24-26 Eylül, İstanbul. (s.187-195).
- Duman, Z. Ç., İnan, F. Ş., Moursel, G. & Çakar, H. (2015). Psikiyatri Kliniğinde Refakatçi
Uygulamasına
Yönelik
Hasta
Yakınlarının
ve
Sağlık
Profesyonellerinin
Görüşleri. Psikiyatri Hemşireleri Derneği, 6(2),79-84.
- Er, M. (2006). Çocuk, Hastalık, Anne-Babalar Ve Kardeşler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi,
49(2), 155-168.
- Erdem, E., Korkmaz, Z., Tosun, Ö., Avcı, Ö., Uslu, N. & Bayat, M. (2013). Kronik Hastalığı Olan
Çocukların Annelerinin Bakım Yükü. Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(2), 150-157.
- Foucault, M. (1992). Deliliğin Tarihi. M. A. Kılıçbay (Çev). Ankara: İmge Kitabevi
- Foucault, M. (2002). Kliniğin Doğuşu. T. Keşoğlu (Çev.). İstanbul: Doruk Yayımcılık
- Görgülü, Ü. & Akdemir, N. (2010). İleri Evre Kanser Hastalarına Bakım Verenlerin Yorgunluk ve
Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi, 20(4), 125-132.
- Grunfeld, E., Coyle, D., Whelan, T., Clinch, J., Reyno, L., Earle, C. C. & Glossop, R. (2004). Family
Caregiver Burden: Results of a Longitudinal Study of Breast Cancer Patients and Their
Principal Caregivers. Canadian Medical Association Journal, 170(12), 1795-1801.
- Güllüpunar, H. (2017). Hasta Karşılama Süreçlerinin Hastane İtibarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma:
Türkiye’deki Özel Hastaneler Örneği. Turkish Studies - International Periodical for the
Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/13, 295-316, ISSN:
1308-2140, www.turkishstudies.net, doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11957.
Ankara, Turkey.
- Hasta
Hakları
Yönetmeliği.
(1998).
http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4847&MevzuatIliski=0&source
XmlSearch=hasta%20haklar%C4%B1. (Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2018).
- Häusler, N., Bopp, M. & Hämmig, O. (2017). Informal Caregiving, Work-Privacy Conflict and
Burnout Among Health Professionals in Switzerland–A Cross-Sectional Study. Swiss
Medical Weekly, 147, w14552-w14552.
- Hiyoshi-Taniguchi, K., Becker, C. B. & Kinoshita, A. (2017). What Behavioral and Psychological
Symptoms of Dementia Affect Caregiver Burnout?. Clinical Gerontologist, 1-6, 249- 25.
- Hui, J., Wenqin, Y. & Yan, G. (2013). Family‐Paid Caregivers in Hospital Health Care in China.
Journal of Nursing Management, 21(8), 1026-1033.
- Illich, I. (1995). Sağlığın Gaspı. İstanbul: Ayrıntı Yay.
- Jagannathan, A., Thirthalli, J., Hamza, A., Nagendra, H. R. & Gangadhar, B. N. (2014). Predictors
of Family Caregiver Burden in Schizophrenia: Study from an in Patient Tertiary Care
Hospital in India. Asian Journal of Psychiatry, 8, 94-98.
- Kalınkara, V. & Kalaycı, I. Yaşlıya Evde Bakım Hizmeti Veren Bireylerde Yaşam Doyumu, Bakım
Yükü ve Tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 19-39.
- Kasapoğlu, A (2008). Madalyonun İki Yüzü: Sağlık ve Hastalık. Ankara: Phoenix Yayınevi.
- Katz, S., Ford, A.B., Moskowitz, R.W., Jackson, B.A. & Jaffe, M.W. (1963). Studies of illness in
the aged. The Index of ADL: A standardized measure of biological and psychosocial
function. JAMA, 185, 914-919.
- Kaya Akı, M. & Demir, Y. (2012). Hemodiyaliz Hastalarına Primer Bakım Veren Aile Üyelerinin
Bakım Yükleri ve Yaşam Kaliteleri Üzerine Bir Gözden Geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 24-28.
- Kelly, K. (2009). History of Medicine The Middle Aged 500-1450. New York: Facts On File.
- Kızılçelik, S. (1995). Kırsal kesim ve kentsel kesimdeki sağlık sisteminin sosyolojik açıdan
karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Lin, P.C. & Lu, C.M. (2005). Hip fracture: Family Caregivers' Burden and Related Factors for Older
People in Taiwan. Journal of Clinical Nursing,14(6), 719-726.
- Maslach, C. & Jackson, S.E. (1986). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of
Organizational Behavior, 2, 99-113. doi:10.1002/job.4030020205
- Maslach, C., Schaufeli, W.B. & Leiter, M.P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52,
397-422. doi: 10.1146/annurev.psych. 52. 1.397
- Magner, N. L. (2005). A History of Medicine. Second Edition. New York: Taylor & Francis Group.
- Novak, M. & Guest, C. (1989). Application of a multidimensional caregiver burden inventory. The
Gerontologist, 29(6), 798-803.
- Oflaz, F. (2008). Hasta Çocuk Ve Ebeveynlerinin Pediatrik Yoğun Bakım Deneyimi ve Travmatik
Stres. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 53-59.
- Özbek Yazıcı, S. & Kalaycı, I. (2015). Yaşlı Hastaların Günlük Yaşam Aktivitelerinin
Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi
3(3), 385-390
- Özden, D., Karagözoğlu, Ş., Güler, N. & Bülbüloğlu, S. (2016). Evde Enteral Tüple Beslenen
Hastaların Beslenmeye İlişkin Yaşadığı Sorunlar ve Yakınlarının Bakım Yükü. Dokuz Eylül
Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 134-141.
- Özdemir, Ü., Taşcı, S., Kartın, P., Çürük, G. N., Nemli, A. & Karaca, H. (2017). Kemoterapi Alan
Bireylerin Fonksiyonel Durumu Ve Bakım Yükü. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi,
4(1), 49-61.
- Özmete, E. (2016). Yaşlı Bakımı İşinin Psiko-Sosyal Riski: Kurumsal Yaşlı Bakımında Çalışanların
Stres Nedenlerinin, Tükenmişlik Ve İş Tatmini Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Cumhuriyet
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 243-264.
- Parsons, T. (1951). Illness and the Role of The Physician: A Sociological Perspective. American
Journal of Orthopsychiatry, 21(3), 452-460.
- Parsons, T. (1975). The Sick Role and the Role of The Physician Reconsidered. The Milbank
Memorial Fund Quarterly Health and Society, 53(3), 257-278
- Proot, I. M., Abu Saad, H. H., Crebolder, H. F., Goldsteen, M., Luker, K. A. & Widdershoven, G. A.
(2003). Vulnerability of Family Caregivers in Terminal Palliative Care at Home; Balancing
Between Burden and Capacity. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 17(2), 113-121.
- Sadigh, M., Nawagi, F. & Sadigh, M. (2016). The Economic and Social Impact of Informal
Caregivers at Mulago National Referral Hospital, Kampala, Uganda. Annals of Global
Health, 82(5), 866-874.
- Schulz, R., Visintainer, P. & Williamson, G. (1990). Psychiatric and Physical Morbidity Effects on
Caregiving. Journal of Gerontology, 5,181-191.
- Selçuk Tarı, K. & Avcı, Dilek. (2016). Kronik Hastalığa Sahip Yaşlılara Bakım Verenlerde Bakım
Yükü Ve Etkileyen Etmenler. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-9.
- Shank- Mcelroy, H.A. & Strobino, J. (2001). Male Caregivers of Spouses with Alzheimer’s Disease:
Risk Factors and Health Status. American Journal of Alzheimer’s Disease and Other
Dementias, 16(3), 167-175.
- Taşçıoğlu, G., Beyazıt, U. & Ayhan Bütün, A. (2017). Hastanede Tedavi Gören Çocukların
Ebeveynlerinde Bakım Verme Yükünün İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 10-19.
- Taşdelen, P. & Ateş, M. (2012). Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri İle Bakım
Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi, 9(3), 22-
29.
- Tekin, N., Türker, E. & Koç, E. (2011). Evaluation of View of Caregivers of Old People About The
Profession and Vocational Training. Medical Sciences, 6(2), 26-32.
- Tel, H., Demirkol, D., Kara, S. & Aydın, D. (2012). KOAH'lı Hastaların Bakım Vericilerinde Bakım
Yükü ve Yaşam Kalitesi. Türk Toraks Dergisi, 13(3). 87-97.
- Torun, S., Kadıoğlu, S. & Öztunç, G. (2012). Yoğun Bakımda Yatan Bilinci Açık Hastaların Ziyaret
Edilme Hakkı. Cumhuriyet Medical Journal, 34(1), 33-40.
- Tosun, A. & Tüfekci Güdücü, F. (2015). Çocuk Kliniklerinde Aile Merkezli Bakım Uygulamalarının
İncelenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 18(2), 131-139.
- Tuna, M. & Olgun, N. (2010). İnmeli Hastalara Bakım Veren Hasta Yakınlarında Görülen
Tükenmişlik Durumunda Algılanan Sosyal Desteğin Rolü. Hacettepe Üniversitesi
Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 17(1), 41-52.
- Tuncay Özkay, F., Mollaoğlu, M. & Fertelli Kars, T. (2015). Kronik Hastalığı Olan Bireye Bakım
Verenlerde Bakım Yükü Ve Sosyal Destek Düzeyi. Sempozyum Psikiyatri/Nöroloji
/Davranış Bilimleri Dergisi, (8), 5-10.
- Tunçay, G. Y. & Uçar, H. (2010). Hastaların Yoğun Bakım Ünitesinin Fiziksel Ortam Özelliklerine
İlişkin Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 17(2), 33-46.
- Uğur, Ö. & Fadıloğlu, Z. Ç. (2012). Kanser Hastasına Bakım Verenlere Uygulanan Planlı Eğitimin
Bakım Veren Yükü Üzerine Etkisi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 1(2), 53-58.
- Uzun, Ö., Özer, N. & Akyıl Çevik, R. (2002). Bazı Cerrahi Kliniklerde Ve Cerrahi Yoğun Bakım
Ünitelerinde Yatan Hastaların Ailelerinin Gereksinimleri. Atatürk Üniversitesi Tıp Dergisi,
34(2), 39-45. S. 40.
- Whittamore, H. K., Goldberg, E. S., Bradshaw, E. L. & Harwood, H. R. (2014). Factors Associated
with Family Caregiver Dissatisfaction with Acute Hospital Care of Older Cognitively
İmpaired Relatives. Journal of the American Geriatrics Society, 62(12), 2252-2260.
- Wright, T.A. & Bonett, D.G. (1997). The Contribution of Burnout to Work Performance. Journal of
Organizational Behavior, 18(5), 491-499.
- Wells, R., Dywan, J. & Dumas, J. (2005). Life Satisfaction and Distress in Family Caregivers as
Related to Specific Behavioural Changes After Traumatic Brain İnjury. Brain Injury, 19(13),
1105-1115.
- World Health Organization (WHO). (2011). Presentation: “Designing the road to better health and
well-being in Europe” at the 14th European Health Forum Gastein.
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/152184/RD_Dastein_speech_wellbei
ng_07Oct.pdf. (Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2018).
- Xie, H., Cheng, C., Tao, Y., Zhang, J., Robert, D., Jia, J. & Su, Y. (2016). Quality of Life in Chinese
Family Caregivers for Elderly People with Chronic Diseases. Health and Quality of Life
Outcomes, 14(1), 1-9.s.4
- Yataklı
Tedavi
Kurumları
İşletme
Yönetmeliği.
(1983).
http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=3.5.85319&MevzuatIliski=0&
.
(Erişim Tarihi: 20 Ekim 2017).
- Yıldız, E., Dedeli, Ö. & Pakyüz, Çınar, S. (2016). Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin
Bakım Yükü Ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi,
13(3), 216-225.
- Zaybak, A., Güneş Yapucu, Ü., İsmailoğlu Günay, E. & Ülker, E. (2012). Yatağa Bağımlı Hastalara
Bakım Veren Bireylerin Bakım Yüklerinin Belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and
Health Sciences, 15(1), 48-54.