FOTO-ETNOGRAFİK BİR ÇALIŞMA: ALEVİ/BEKTAŞİ-ÇEPNİ BALLAR KÖYÜ

Bu çalışma, Alevi/Bektaşilerin günlük yaşam pratiklerindeki görsel kültür öğelerinin incelenmesi üzerine kurulmuş ve Kocaeli Kandıra’daki Ballar köyü örneklem olarak seçilmiştir. Araştırma foto-etnografi merkezli olup kaynak kişilerle yapılan yüz yüze görüşmelerle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Alevi/Bektaşilerin inançlarına ilişkin görsellerin ev içi dekorasyonunun önemli bir parçası olduğu ve bunun topluluğun geçmişteki inanç önderlerinin temsili ya da gerçek fotoğraflarıyla bir çeşit iletişim kurarak tarihsel belleğin diri tutulmasına yönelik çabanın içinde oldukları gözlemi yapılmıştır. Ayrıca inanca ilişkin söz konusu görsel kültür temsillerinin yalnızca hane içinde yaşandığı/yaşatıldığı dikkati çekerken kamusal alana taşınmadığı bir başka gerçeklik olarak saptanmıştır. Bu bağlamda hanelerdeki ve cemevindeki görsellerin ve onların temsil ettiği geleneksel inanç ve kültürel değerlerin kendi toplumdaki bireylerin zihninde bir çerçeveleme gerçekleştirerek inanç ve kimlik temelinde demirlendiği de tespit edilmiştir. Bulgular, topluluğu kendilerini ‘özbeöz Türk’ olarak tanımlamaları hasebiyle ‘Türklük’ zemininde Sünni bireylere yakınlaştırdığı, inançlarındaki farklılıkların ise özel alan olarak tanımlanabilecek cemevi ve kendi haneleriyle sınırlamaları nedeniyle de uzaklaştırdığı tezinin geliştirilmesine imkân vermektedir. Ballar köyünde Alev-Bektaşi inancının diri, yaşayan ve topluluk hayatını ayakta tutan önemli bir unsur olduğu fakat ildeki diğer Türk Alevi/Alevi-Bektaşi köyleri olan Bayraktar, Belören ve Mecidiye ile sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkilerinin sınırlı olduğu da görülmüştür. Ballar, adı geçen diğer köylere göre daha kapalı bir toplumsal yapıya sahiptir. Bu çerçeveden bakıldığında kendi inançlarının özümlenmesine karşı önemli bir direnç geliştirdikleri, geçmişte Sünnilerden kız alınıp evlenilmesine engel olmayan topluluğunun günümüzde bu pratikleri önleme yönünde tedbirler da aldığı tespit edilmiştir.

PHOTO-ETHNOGRAPHIC STUDY: ALEVI/BEKTASHI-CEPNI BALLAR VILLAGE

This study is based on the examination of visual culture items in daily life practices of Alevis / Bektashi and Ballar village in Kandıra / Kocaeli was chosen as a sample in this study. The study is based on photo-ethnography and it has been conducted through face-to-face interviews with the contact people. It has been observed that the visuals regarding their beliefs are an important part of the interior decoration and they are making an effort to keep the historical memory alive by establishing some kind of communication with the representations or actual photographs of the past leaders of the belief. Moreover, the main aim of these visuals did not have the priority of expressing them to the society outside, especially in the identity determination in this place; it was concluded that these messages were coded mostly in an introverted way. It was also determined that the visuals in households and djemevis and the traditional belief and cultural values that they represented brought about framing in the minds of these individuals and anchored to the base of the belief and identity. It is possible to develop the thesis that the relevant bonds have brought them closer to the Sunni people on the ground of 'Turkishness” because they define themselves as “genuine– Turks” and the differences in beliefs drove them away because they were restricting it to their houses and djemevis which can be defined as private space.

PDF

___

Akarçay, G. Ö.,(2013). Kutsalın Foto-Etnografisi: Alevilerde İbadet ve Siyaset. Sahanın Sesleri, İletişim Araştırmalarında Etnografik Yöntem. Der. Hakan Ergül. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s.159-185.
Aslan, S.,(2015).İktidarın Sınırlarında Aleviliği Anlatmak. Birikim. İstanbul: Birikim Yayınları, 309-310: 70-79.
Barnard, M.,(2010). Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür. Çev. Güliz Korkmaz. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Barrett, T., (2012).Fotoğrafı Eleştirmek, İmgeleri Anlamaya Giriş. Çev.Yeşim Harcanoğlu. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Barthes, R.,(2011). Camera Luciada, Fotoğraf Üzerine Düşünceler. Çev. Reha Akçakaya, İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
Berger, J., (2005). Görme Biçimleri. Çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Metis Yayınları.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F.(2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Clarke G.,(2017). Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Fotoğraf.Çev. Maide Meltem İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Creswell J.W.,(2013). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Demir, F.B., İpek, Z.,(2015). Alevilere Yönelik Ayrımcılık: Bir Saha Çalışması. http://istanbul.mazlumder.org/webimage/files/Alevilere%20Yonelik%20Ayrimcilik%20Ra poru.pdf, Erişim tarihi:12.05.2018.
Dressler, M.,(2015). Türk Doksa Siyaseti: Alevilerin Heterodoks Olarak Ötekileştirilmesi. Çev. Yakup Pekön. Birikim. İstanbul: Birikim Yayınları, 309-310: 15-19.
Ersal, M.,(2011). Alevi İnanç Sisteminde Ritüelik Özel Terimler: Musahiplik. Turkish Studies- International Periodical For Languages, Literature and History of Turkis or Turkic Volume 6/1, Spring, p.1087-1110, ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOİ Number:10.782/TurkishStudies.2072, Ankara/Turkey.
Eyuboğlu, İ. Z.,(2012). Bütün Yönleriyle Hacı Bektaş Velî: Yaşamı, Düşünceleri, Çevresi, Etkisi. İstanbul: Özgür Yayınları.
Fiske, J.,(2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. Süleyman İrvan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Giddens, A., (2012). “Irk, Etniklik ve Göç”. Sosyoloji. Çev. Şebnem Pala Güzel. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 528-587.
Gül, D., (2014). Veliyettin Hürrem Ulusoy İle Aleviler Ve Gündemdeki Konulara İlişkin Söyleşi. İMC TV. Erişim tarihi: 16.06.2017. https://www.youtube.com/watch?v=GZQqnvlgxK4.
Günşen, A., (2007). Gizli Dil Açısından Alevilik-Bektaşilik Erkân ve Deyimlerini Bir Bakış. Turkish Studies-International Periodical For Languages, Literature and History of Turkis or Turkıc Volume 2/2, Spring, p.328-350, ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOİ Number: 10.7827/TurkishStudies.74, Ankara/Turkey.
Hall, S.,(1998). “Yerel ve Küresel: Küreselleşme ve Etniklik”. Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi. Anthony. D. King (Der). Çev. Gülcan Seçkin ve Ümit Hüsrev Yolsal. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Hart, K., (2011). Modernliği Dokumak: Bir Batı Anadolu Köyünde Hayat, Aşk, Ekmek. Çev. Elçin Gen. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Kehl-Bodrogi, K., (2012). Kızılbaşlar/Aleviler. Çev. Oktay Değirmenci ve Bilge Ege Aybudak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Kökel, C.,(2014). “Güvenç Abdal”. Erişim http://www.guvencabdal.org.tr/guvenc-abdal-tarihcesi.php. tarihi: 11.01.2014,
Köse, T., (2010). The AKP and The ‘Alevi Opening’: Understanding The Dynamics of The Rapprochement. https://www.insightturkey.com/issues/2010/12/2#33, Erişim tarihi:13.05.2018.
Kümbetoğlu, B.,(2012).Sosyoloji ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Larrain, J., (1995). İdeoloji ve Kültürel Kimlik: Modernite ve Üçüncü Dünyanın Varlığı. Çev. Neşe Nur Domaniç. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Melikoff, İ.,(2011).Uyur İdik Uyardılar:Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları. Çev. Turan Alptekin. İstanbul: Demos Yayınları.
Mutlu, E., (2012). İletişim Sözlüğü. Ankara: Sofos Yayınları.
Neuman, W.L.,(2014).Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar-2-.Çev. Sedef Özge. Ankara: Yayınodası Yayınları.
Said, E., (2009). Kültür ve Direniş/David Barsamian’la Konuşmalar. Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Shindeldecker, J.,(2001).Turkish Todays Alevis www.alevi.dk/ENGELSK/Turkish_Alevi_Today.pdf, Erişim tarihi: 19.01.2017.
Sontag, S.,(2008). Fotoğraf Üzerine. Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
Subaşı, N., (2003).“Güvenliğin Modern Mekânları ve Aleviler”. Erişim tarihi: 10.03.2017. Milel ve Nihal. İstanbul: 1(1): 73-89, dergipark.gov.tr/download/article-file/109387.
Şener, G., Özkoçak, Y., (2013). “ Sosyal Ağlarda Görünür Olmak: Facebook Fotoğraflarında Kendini Sunum Stratejileri”. Der. Can Bilgili ve Gülüm Şener. Kültür, Kimlik, Siyaset: Sosyal Medya ve Ağ Toplumu-2, (121-154). İstanbul: Grafik Tasarım Yayınları.
Şimşek, E., Güngör, Ö.,(2013). Alevi Yapısallaşması Talepler ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarında Alevilik Bektaşilik. Turkish Studies-International Periodical For Languages, Literature and History of Turkis or Turkıc. Volume 8/3, Winter, p.539-565, ISSN:1308- 2140, www.turkishstudies.net, DOİNumber:10.7827/TurkishStudies.4526, Ankara/Turkey.
Ulusoy, C. A., (1980). Hünkâr Hacı Bektaş Veli ve Alevi Bektaşî Yolu. Hacıbektaş: YY(Yayımcı Yok).
Van House, N., (2011). Personal Photography, Digital Technologies and The Uses of the Visual. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/1472586X.2011.571888. Erişim tarihi: 21.11.2017.
Zırh, B. C., Ertan, M., (2015). “Sunuş”. Birikim. İstanbul: Birikim Yayınları, 309-310: 7-14.