CİNUÇEN TANRIKORUR’A AİT BAYÂTÎ-ARABAN ÂYÎN-Î ŞERÎFİ’NİN İLK PEŞREV, SON PEŞREV VE SON YÜRÜK SEMÂÎ’SİNİN MAKÂM VE GEÇKİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Dinî ve dindışı formlarda eserler bestelemiş olan Klâsik Türk Mûsikîsi’nin 20. yüzyıldaki en önemli bestekârlarından ve ud icracılarından Cinuçen Tanrıkorur’un “Mevlevî Âyîn-î Şerîfi” formunda 4 eseri bulunmaktadır. Bayâtî-Araban, Evcârâ, Niş â burek ve Zâvil-Aşîrân makâmında bestelenen bu 4 eserden Bayâtî-Araban Mevlevî Âyîn-î Şerîfi 1979 yılında Konya Turizm Derneği’nin tertîb ettiği Mevlevî Âyîn-î Şerîfi Beste Yarışması’nda birincilik ödülüne lâyık görülmüş, 1981’de Paris’de Académie Internationale de Lutèce’in tertîb ettiği XIII. Uluslararası Sanat Yarışması’nda altın madalya ile ödüllendirilmiştir. Mevlevî Âyînleri, Türk Mûsikîsi besteciliğinin en zor formlarından biridir. Naat-ı Mevlânâ, baş taksim, ilk peşrev, Âyîn selâmları, son peşrev, son yürük semâî ve aşr-ı şerîf arasında kalan I., II., III. ve IV. selâmların makâm ve usûl geçkileriyle tertip edilmesi bir bestekâr için oldukça zordur. Zira Mevlevî zikir formu, kulağı ve ahengi bozmayacak melodilerle, klasik üslûba ve mûsikîye aykırı olmayacak bir düzen içerisinde olmalıdır. Mevlevî Âyîni bestekârları bu düzeni kusursuz bir şekilde tertip eden sanatkârlardır. Cinuçen Tanrıkorur’a ait Bayâtî-Araban Ayî n-i Şerî fi’nin ilk peşrev, son peşrev ve son yürük semâî’sinin makâm ve geçki açısından incelenmesi bu tebliğin konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışma ile Klâsik Türk Mûsikîsi’nde ustalık seviyesine gelerek nitelikli eserler verebilmiş müzik adamlarının eserlerini bilimsel olarak inceleyerek, bu eserler üzerinde araştırmalar yapmak tüm müzik eğitimi verilen kurumlar ve ilgililer için makâm yapılarının öğrenilmesine fayda sağlayacağı düşünülmüştür.

ANALYSIS OF THE FIRST PRELUDE, FINAL PRELUDE AND FINAL YÜRÜK SEMAİ OF BAYÂTÎ-ARABAN ÂYİ̂ N-İ ŞERÎFİ BY CİNUÇEN TANRIKORUR IN TERMS OF MAQAM AND TRANSPOSITION

Cinuçen Tanrıkorur who composed in the forms of both religious and non-religious themes and is one of the most important composers and lute performers of the 20.th century Classical Turkish Music has 4 works in the form of “Mevlevî Âyîn-î Şerîfi”. Among those 4 pieces of works which were composed in the maqams of Bayâtî-Araban, Evcârâ, Niş â burek and Zâvil-Aşîrân, the Bayâtî-Araban Mevlevî Âyîn-î Şerîfi was granted an award of championship in the competition of Composition Contest organized by Konya Tourism Association in 1979 and it was awarded with golden medal in the 13’th International Contest of Art held by Académie Internationale de Lutèce in 1981. The Mevlevi Âyîn’s are within the most difficult forms of Composition of Turkish Classicam Music. Organizing the 1’st, 2’nd, 3’rd. and 4’th salutations between naat- ı Mevlânâ, prime improvisation, salutations for Âyîn, final prelude, final yürük semai and aşr-ı şerif with maqam and transposition of tempo is extremely difficult for a composer. Because, the allusion form of Mevlevi should be in harmony with melody in conformity with ear and harmony and isn’t contrary to classical tempo and music. The composers of Mevlevî Âyîni are the craftsmen who perfectly organize this order. The analysis of the first prelude, final prelude and final yürük semai of the Bayâtî-Araban Ayî n-i Şerî fi by Cinuçen Tanrıkorur in terms of maqam and transposition consist the topic of this paper. Through this study, it was aimed to analyze the works of music composers with the capacity of giving qualitative works after becoming masters in Classical Turkish Music and also provide contributions to the institutions and authorities who deal with music education through conducting analysis on the aforementioned works so that they can learn the forms of maqam.

___

  • Akdoğu, O., “Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler”, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir 1996
  • Çevikoğlu, T., “Semâ Töreni Ve Mevlevî Âyînleri”
  • Özkan, İ. H., “Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri”, Özener Matbaası, İstanbul 1998
  • Öztuna, Y., “Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi II”, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1990
  • Öztuna, Y., “Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi I”, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1970
  • Tanrıkorur, C.. “Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi”, Dergâh YÂyînları, İstanbul 2003
  • Tırışkan, Ahmet Gürsel, Haşim Bey’in Edvârı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜSBE, İstanbul 2000
  • Tura, Yalçın., Nâsır Abdülbâkî Dede, Tedkîk ü Tahkîk, İnceleme ve Gerçeği Araştırma, Pan Yayıncılık, İstanbul 2006
  • Tura, Yalçın., Türk Mûsikîsi Formları, İ.T.Ü. TMDK Ders Notları, t.y.
  • http://www.guzelsanatlar.gov.tr/TR,3706/mevlevi-ayini.html