PLOTİNOS'TA SÜDURLA İNEN AŞKLA YÜKSELEN BİR GERÇEKLİK OLARAK RUH

Plotinos, yaşadığı dönemin dinsel, düşünsel ve siyasal yapısını derin bir biçimde etkilemiş bir filozoftur. O, yaşadığı çağdaki ölümsüzlük, kurtuluş, tanrıyla mistik birlik gibi taleplere, bir yandan Antik Yunan rasyonalizminin geleneksel kavram, çerçeve ve standartlarını terk etmeksizin diğer yandan çağının dinsel ilgi ve kaygılarına da cevap verebilecek bir metafizik öğreti ortaya koymuştur. Bu metafizik öğretide biri Bir'likten çokluğa doğru südurla inen diğeri ise çokluktan Bir'liğe doğru aşkla yükselen olmak üzere iki tür hareket mevcuttur. Birinci hareket Bir ya da Tanrı'dan çıkan canlı gerçekliğin düzenli yapısı ile ilgili rasyonel bir açıklama sağlar ki, buna Plotinos'un öğretisinin felsefi yönü denilebilir. İkinci hareket ise bireysel insan ruhunun, varlığın her aşamasını yaşaması, birbirini izleyen sürekli bir arınma ve yükselme süreci sonunda evrenin ilkesi olan Bir'e ulaşıp onunla birleşmesi ve böylece kendisi için mümkün olan mutluluk ve kurtuluşa erişmesini ifade eden harekettir ki, buna da Plotinos'un öğretisinin dinsel yönü denilebilir. Plotinos’un sisteminin bu ikili görünümü onun duyusal dünyaya ilişkin tasarımında da kendini gösterir. Onun bir filozof olarak evrene ilişkin rasyonel bakış açısından duyusal dünya, evrensel düzenin iyi ve zorunlu bir parçasıdır ve bu evrende her etik ve ontolojik varoluş düzenlenmiştir. Bu bakış açısından ruhun bedenle ilişkisi de iyi ve zorunludur. Ancak bir mistik olarak Plotinos, insanı insan yapan şeyin bedeni değil ruhu olduğunu, bu nedenle asıl özen göstermemiz gereken şeyin ruhumuz ve onun sahip olduğu akılsal iyi, akılsal aşk, akılsal güzellik olduğunu söyler. Dolayısıyla ruh maddi evrenden kurtularak kaynağına, ilk varoluş durumuna geri dönmelidir. Plotinos'un bu öğretisinde en alt düzeydeki gerçekliklerden en yüce gerçekliğe kadar, varlık ve değer hiyerarşisinin her aşamasında mevcut olabilme, kendisini dönüştürerek Bir'e, kendi gerçek özüne ulaşabilme yetisiyle donatılan Ruh, bu ayrıcalıklı konumuyla Plotinos'un sisteminin baş aktörü konumundadır.

THE SOUL AS A REALITY RISING WITH LOVE DESCENDING WITH EMENATION IN PLOTINOS

Plotinos is a philosopher who has profoundly influenced the religious, intellectual and political structure of the period he lived in. He revealed a metaphysical discipline that can answer religious interest and worries of his era without leaving traditional concept, frame and standards of Ancient Greek rationalism as well as to the demands of immortality, liberation, mystical unity and mysticism, which have profoundly influenced the religious, intellectual and political structure of the period he lived in. In this metaphysical dicipline there are two kinds of movement which is one descending from One to plurality with emenation and the other rising from plurality to the One with love. The first movement provides a rational explanation of the regular nature of the living reality out of One or God that can be called the philosophical aspect of Plotinos dicipline. The second movement is individual human soul is living every stage of the being, the movement of reaching and uniting with the One that is the principle of the universe and thus reaching the happiness and salvation which is possible for him; that can be called as the religious aspect of Plotinos dicipline. This dual appearance of the system of Plotinos also manifests itself in his design of the sensual world. From his rational point of view of the universe as a philosopher, the sensual world is a necessary and good part of the universal order and every ethical and ontological existence has been arranged in this universe. From this point of view, the relation of soul with body is also good and necessary. However as a mystic Plotinos says what makes people human is not the body but the soul therefore what we have to pay attention to is our soul and the mental good it has, the mental love, the mental beauty. Accordingly, the soul must be freed from the material universe and return to its origin, its first existence.In this teaching of Plotinos, the Soul, who is equipped with the ability to reach to the One, his real essence by transforming himself, from the lowest realities to the supreme reality, transforming himself into the highest realm of existence and value, is the leading actor of Plotinos system with his privileged position.

PDF

___

Aristoteles, (2001). Ruh Üzerine, çev. Z. Özcan, İstanbul: Alfa Yayınları Arslan, A. (2006). İlkçağ Felsefe Tarihi 1, Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Arslan, A. (2010). İlkçağ Felsefe Tarihi 5, Plotinos, Yeni Platonculuk ve Erken Dönem Hıristiyan Felsefesi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları
Aydın, H. (2013). Eski Yunan Felsefesinde Aşk, İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı
Barnes, J. (2002). Aristoteles, çev: B. Ö. Düzgören, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi
Berk, F. M (2010). "Dualist bir Öğreti Olarak Orfizm", Tarihin Peşinde, Uluslar arası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2010, Sayı: 3, ss. 107-118.
Brisson, L., Pradeau F (2006). "Plotinos" A Companion to Ancient Philosophy, ed. M. L. Gill, P. Pellegrin, Oxford: Blackwell Publishing, ss. 577-596.
Cevizci, A. (2016), İlkçağ Felsefesi, İstanbul: Say Yayınları
Doğrucan, M. F (2018). Tarihsel Uğrak Noktalarıyla Felsefeden Bilime, İstanbul Kesit Yayınları
Dore, Fatma (2012). “Devlet’teki Bir Yasağa İtiraz: Iris Murdoch Ve Platon’un Sanatçı Görüşüne İtirazı”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt XIV Sayı: 2, ss. 53- 71.
Dore, Fatma (2017). “Paris Üniversitesi’nin Onüçüncü Yüzyılda İbn Rüşdçülük İle Tekâmülü”, Felsefelogos Dergisi, Sayı: 64, ss. 151-171.
Gilson, E. (1999). Tanrı ve Felsefe, çev. M. Aydın, Ankara: Bileşik Yayınları Guethrie, W.K.C (1962). A History of Greek Philosophy, 1, London and New York: Cambridge University Press
Hadot, P. (2016). Plotinos ya da Bakışın Saflığı, çev. Ö. Doğan, İstanbul: Doğu Batı Yayınları
Inge, W. R. (1918). The Philosophy of Plotinos, vol. 1, New York: Longmans, Green and Co.
Jones, W. T. (2006), Batı Felsefesi Tarihi 2, Ortaçağ Düşüncesi, çev. H. Hünler, İstanbul: Paradigma Yayınları
Kenny, A. (2017). Antik Felsefe, çev. S. Uslu, İstanbul: Küre Yayınları
Kılıç, C. (2009). "Plotinos'ta Südurla İnen Aşkla Yükselen Çift Kutuplu Hakikat Anlayışı", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kelam Araştırmaları Dergisi, Sayı: 7/1, ss. 39-56.
Kurtoğlu, Z. (2000), Plotinos'un Aşk Kuramı, Bursa: Asa Yayınevi
Leibniz, G. W. (1989). “The Principles of Nature and of Grace, Based on Reason”, Philosophical Papers and Letters, trans. Leroy E. Loemker, London: Kluwer Academic Publishers
Leibniz, G. W. (2003). Monadoloji, çev. O. Ürek, Bursa: Biblos Yayınları
Mutluel, O. (2018). "Plotinos ve Kindi Düşüncesinde Bir Kavramı" Turkish Studies Comperative Religious Studies, vol. 13/25, ss. 305-317, www.turkishstudies.net ISSN: 1308-2140, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/Turkish Studies.14276 Ankara/TURKEY
Peters, F. E (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, çev. Hakkı Hünler, İstanbul: Paradigma Yayınları
Platon, (1942), Menon, çev. A. Cemgil, İstanbul: Maarif Matbaası
Platon (1995). Devlet, çev. S. Eyüboğlu, M. Ali Cimcöz, İstanbul: Remzi Kitabevi
Platon, (2001). Timaios, çev. E. Güney, L. Ay, İstanbul: MEB Yayınları
Platon, (1997). Phaidon, çev. S. K. Yetkin, H. Ragıp Atademir, İstanbul: MEB Yayınları
Plotinos, (1966). Enneads, trans., Stephen MacKenna, London: Faber and Faber Limited
Porhyry, (1966). "On the Life of Plotinus and the Arrangement of his Work", in Plotinos, Enneads, trans., Stephen MacKenna, London: Faber and Faber Limited
Ross, D. (2011). Aristoteles, çev. A. Arslan, İstanbul: Kabalcı Yayınları
Sarıkaya, B. (2018). "Ruh Kavramı ve Ruhun Bedene Göre Önceliği-Sonralığı Problemi", Turkish Studies Comperative Religious Studies, vol. 13/17, ss.271-287, www.turkishstudies.net ISSN: 1308-2140,DOI Number:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13839 Ankara/TURKEY
Schibli, H. S. (2001). "Pythagoras", Routledge Encyclopaedia of Philosophy, (ed. E. Craig), Version 1.0, London and New York: Routledge
Tunalı, İ. (2007). Grek Estetik'i, İstanbul: Remzi Kitabevi
Uzdavinys, A. (2009). "The Philosophy of Plotinos", The Heart of Plotinos, The Essential Enneads, Ed. A. Uzdavinys, Bloomington, India: World Wisdom, Inc, ss. 1-46
Yaldır, H. (2015). "Pythagoras, Platon, Aristoteles ve Plotinos'un Zihin Felsefeleri", Çağdaş Türk Düşüncesinin İnşası Yolunda Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay Armağanı, Ed. Recep Kılıç, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, ss. 253-263.