OSMANLININ SON SULTANI VI. MEHMET VAHİDEDDİN İSTANBUL’DAN AYRILIŞINA TEPKİLER

Sultan Vahideddin 3 Temmuz 1918’de Osmanlı tahtına geçmiş ve 17 Kasım 1922 tarihinde de can güvenliğinin olmadığını söyleyerek İngilizlere sığınmıştır. Bu tarihten sonra hem padişah hem de tarihinde kötü bir noktaya gelmiş olan Osmanlı Devleti için yeni bir dönem başlamış oldu. Sultan Vahideddin, dört küsur yıllık saltanatı boyunca Osmanlı Devleti’nin en zor günlerine şahitlik etmiştir. Vahidettin’in ülkeyi terk edişi tarih içerisinde birçok tartışmaya sebep olmuştur. Kendi iradesiyle kaçtığı, kaçırıldığı yahut İngilizlerin oyununa geldiği iddia edilmiştir. Kimileri ona vatanperver, kimileri ise hainlikle suçlamıştır. Saltanatı, saltanattan ayrılışı, Anadolu’da meydana gelen direniş hareketine karşı tutumu nedeniyle birçok eleştiriye uğramıştır. Birçok araştırmacıya göre Osmanlı Devleti’nin son sultanı olan Sultan Vahideddin’in tahtını bırakıp yurt dışına çıkışıyla altı yüzyıllık bir devletin tarihi de sona ermiştir. Her ne kadar kendisi saltanatından ve hilafetten vazgeçmediğini söylese de hem saltanatı hem hilafeti tartışılmıştır. Dünya Müslümanları da bu tartışmalara girmiştir. Milli Mücadele sonrasında kazanılan büyük zaferin coşkusu dönemin basınına da yansımıştır. Bu coşkudan son sultan da nasibini almış ve ağır bir şekilde eleştirilmiştir. Özellikle yabancı haber ajanslarından alınan bilgiler doğrultusunda son sultan hakkında birçok haber yazılmıştır. Zaman zaman eski Osmanlı sultanları ile de kıyaslanan Sultan Vahideddin’in ülkesini bırakarak yurt dışına çıkışı Osmanlı ve Müslüman toplumunda derin üzüntüye yol açmıştır. Bu çalışmanın konusu Sultan Vahideddin’in yurt dışına çıkışı ve sonrasında kamuoyunda meydana gelen tepkilerin incelenmesi olacaktır .

FROM ISTANBUL TO SAN REMO THE LAST OTTOMAN SULTAN VAHİDEDDİN

Sultan Vahideddin ascended the Ottoman throne on July 3, 1918, and on 17 November 1922 he took refuge in the British by saying that he had no safety at all. After this date, a new era has started for both the sultan and the Ottoman Empire, which has reached a bad point in history. Sultan Vahideddin witnessed the most difficult days of the Ottoman Empire during his four-year reign. Vahidettin's leaving the country has caused many debates in the history. It was claimed that he had escaped, abducted, or had come to the play of the English. Some accused him patriotic, others blamed him for treachery. His reign has suffered many criticisms for his departure from the sultanate and his attitude towards the resistance movement in Anatolia. According to many researchers, the last sultan of the Ottoman Empire, Sultan Vahideddin's departure to go abroad and the history of a six-century state has come to an end. Although he said that he did not give up the reign and the caliphate, both his sultanate and his caliphate were discussed. The Muslims of the world also entered into these discussions. The enthusiasm of the great victory gained after the National Struggle was reflected in the press of the period. From this enthusiasm the last sultan also had his share and was heavily criticized. Especially in accordance with the information received from foreign news agencies, many news were written about the last sultan. Sultan Vahideddin, who was occasionally compared with the former Ottoman sultans, left his country and went abroad, causing deep sorrow in the Ottoman and Muslim societies. The subject of this study will be the examination of the reactions of the public after Sultan Vahideddin's arrival abroad.

PDF

___

Alemdar. (1919, Kanunisani 10). Atatürk, M. K. (2010). Nutuk.C.II. Ankara : TTK .
Bardakçı, M. (1999). Şahbaba,Osmanoğullarının Son Hükümdarı VI. Mehmet Vahideddin’in Hayatı Hatıraları ve Özel Mektupları. İstanbul : Pan . BCA 30-10-0-0/202-379-10. (1922, 11 17).
Bilgi, N. (1999). Ermeni Tehciri ve Bogazlayan Kaymakamı Mehmet Kemal Bey’in Yargılanması. Ankara: KÖKSAV.
Bilgi, N. (1999). Ermeni Tehciri ve Boğazlıyan Kaymakamı Mehmet Kemal Beyin Yargılanması. Ankara: KÖKSAV.
Birgen, M. (2009). İttihat ve Terakki’de On Sene,C.I. İstanbul : Kitap . BOA, HR.İM 62/25 20.11.1922. (tarih yok).
BOA, HR.İM, 18/108 2.5.1923. (tarih yok).
Bölükbaşı, R. T. (1991). Biraz da ben Konuşayım. İstanbul : İletişim . Çetiner, Y. (2003). Son Padişah Vahideddin. İstanbul : Doğan Kitap . Death For Signers Of Sevres Treaty. (1922, Kasım 11). The New York Times. Disowning The Calıph. (1920, Nisan 13 ). The New York Times.
Göztepe, T. M. (1978). Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde. İstanbul : Sebil .
Göztepe, T. M. (1978). Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde. İstanbul : Sebil .
Harington, C. (2014). Sömürge Valisinin Himayesinde Vahidettin’in İhanetleri ve İşgal İstanbul’u. İstanbul: DY yayınları.
Hilafet Makamından, İngiliz Kucağına. ( 1922 , Kasım 19). Hakimiyeti Milliye.
İkdam . (1918, Kanunuevvel 16).
İkdam. (1919, Kanunisani 7-8).
Indıans Muhammedans. (1922, Aralık 2). The New York Times.
Kadri, H. K. (2008). Bir Milletin Dirilişi. İstanbul : Pınar .
Mandelli, R. (2016). Sultan Osmanlı Sultanlığının San Remo’da Ölümü. İstanbul : Timaş .
New Kemalist Threat İn Constantinople. (1922, Kasım 20). The New York Times.
Ryan, S. (2014). İstanbul’da Bir İngiliz Tercümanın Hatıraları 1899-1922 Abdülhamit Devrinden Mustafa Kemal’e Kadar. Konya : Salkımsöğüt.
Sabah. (1919, Kanunisani 8).
Satan, A. (2010). İngiliz Yıllık Raporlarında Türkiye 192O. İstanbul : Tarihçi Kitabevi.
Satan, A. (2011). İngiliz Yıllık Raporlarında Türkiye 1922. İstanbul: Tarihçi Kitapevi .
Sonyel, S. R. (2008). Mustafa Kemal Atatürk ve Kurtuluş Savaşı,C.III. Ankara: TTK.
Sonyel, S. R. (2015). Gizli Belgelerde Mustafa Kemal Vahdettin ve Kurtuluş Savaşı. Ankara : TTK .
Sultan in Dilemma. (1921, Nisan 19 ). The New York Times. Tasvir-i Efkar . (1919, Nisan 10).
Tasvir-i Efkar . (1919, Nisan 10).
TBMM ZC 1 Kasım 1338 /1922 Cilt: 24 Devre 1 İçtimai Sene 3 s. 304-315. (tarih yok).
TBMMZC, 18.11.1338/1922 Devre 1 Cilt 24 İçtimai Sene 3. (tarih yok).
Türkgeldi, A. F. (2010). Görüp İşittiklerim. Ankara : Türk Tarih Kurumu(TTK).
Tütüncü başı Kayserili Şükrü. (tarih yok). Kaçarken Vahideddin ile Beraberdim. Yakın Tarihimiz, C.III, 156-157.
Ulunay, R. C. (2004 ). Bu Gözler Neler Gördü. İstanbul : Sebil .
Vahdettin firari ve İstanbul. (1922, Kasım 22). Hakimiyeti Milliye .
Vahideddin İstanbul’dan Nasıl Firar Etti. (1922, Kasım 20). İleri , s. 2. Vahideddin, N. ( 1999). Vahideddin’in Dördüncü Kadınefendisi Nevzad Vahideddin’in Hatıraları ve 150’liklerin Gurbet Maceraları. İstanbul : Arma .
Vahideddin’in Firarı. (1922, Kasım 23). İleri .
Vahideddin’in Mektubu. (1923, Mart 7). Akşam.
Vahideddinin Firarı Hakkında. (1922, Teşrinisani 20). Tanin, s. 2.
Vahideddinin Firarı ve İstanbul’da ki Teesiratı. (1922, Teşrinisani 20). Hakimiyeti Milliye.