HOŞAP ÇAYI HAVZASI’NIN SU POTANSİYELİ VE BU POTANSİYELİN DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK ÖNERİLER

Bu çalışmada Hoşap Çayı Havzası’nın su potansiyeli ele alınmıştır. Hoşap Çayı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat-Van Bölümü’nde yer alır. Kuzeyinde Van ili (Edremit ve İpekyolu ilçeleri), kuzeydoğusunda Özalp ve Saray ilçeleri, doğusunda Başkale ilçesi, güneyinde Hakkâri, güneybatısında Çatak ilçesi, batısında Gevaş ilçesi ve Van Gölü bulunan havzanın toplam alanı 2.551 km2 ’dir. Havzanın sularını toplayan Hoşap Çayı, kaynağını havzanın doğusundaki İspiriz dağlarından alıp, batıya doğru akarak Van Gölü’ne dökülür. Hoşap Çayı’nın debisi üzerinde yağışın önemi oldukça büyüktür. İlkbaharda hem yağışların (yağmur) artması hem de karların erimeye başlamasıyla debi maksimum seviyeye ulaşmaktadır. Yaz mevsiminde sıcaklığın yükselmesine ve dolayısıyla kuraklığın artmasına bağlı olarak debide azalma meydana gelmektedir. Havzada akarsuların yanında göller, kaynaklar ve yeraltı suları önemli bir hidrografik potansiyel oluşturmaktadır. Havzadaki sular genel olarak havzadaki tarım alanlarının sulamasında ve içme/kullanma suyu olarak değerlendirilmektedir. Havzada sulama amaçlı barajlar inşa edilmiş göletler meydana getirilmiş ve kuyular açılmıştır. Ancak bunlar yeterli düzeyde değildir. Buna ek olarak havzadaki nüfusun temel geçim kaynaklarından biri olan hayvancılık için (hayvanların su ihtiyacını karşılamak) de göletler (2 adet) ve sıvatlar (657 tane) yapılmıştır. Ancak bu gölet ve sıvatların sayısı da yeterli değildir. Su potansiyeli, gerek yer üstü suyu gerekse yer altı suyu açısından zengin olan havzada sular yeterli derecede değerlendirilmemektedir.Bu araştırmadaki amaç, Hoşap Çayı Havzası’ndaki su potansiyelini ortaya koymak ve bu potansiyelden rantabl yararlanmak için bazı çözüm önerileri geliştirmektir.

WATER POTENTIAL OF HOŞAP RIVER BASIN AND RECOMMENDATIONS FOR THE EVALUATION OF THIS POTENTIAL

In this study, the water potential of the Hoşap River Basin has been discussed. Hoşap River Basin is located in the Upper Murat-Van section of the Eastern Anatolia Region. The province of Van (Edremit and İpekyolu districts) in the north, Özalp and Saray districts in the northeast, Başkale district in the east, Hakkâri in the south, Çatak district in the southwest, Gevaş district in the west and Lake Van is the total area of the basin with 2,551 km2. Hoşap River, which collects the waters of the basin, takes its source from the İspiriz Mountains and flowing westword of the basin reaches to Lake of Van. The importance of precipitation on the flow of Hoşap River is quite large. In the spring, with the increase of rainfall (rain) and the beginning of the melting of snow flow reaches the maximum level. There is a decrease in the flow rate due to the increase of the temperature in summer and consequently the increase of the drought. Lakes, springs and groundwater have a significant hydrographic potential in the basin. Waters in the basin are generally considered for irrigation of agricultural areas in the basin and as drinking and utility water. The dams were constructed for irrigation purposes and the ponds were formed and wells were drilled. However, these are not sufficient. In addition, ponds (2) and watering places (657) were made for livestock (meet the water needs of animals), which is one of the main livelihoods of the population in the basin. However, the number of these ponds and watering places is not enough. Water is not evaluated sufficiently in the basin, which is rich in water potential, surfacewater and groundwater. The purpose in this research is to reveal the water potential in the Hoşap River Basin and to develop some solution proposals to benefit from this potential profitable.

PDF

___

Acarlar, M., ve Türkecan, A., (1986). Başkale (Van) Batı ve Kuzeybatısının Jeolojisi, MTA Genel Müdürlüğü Raporu, No:7913, Ankara.
Al, M., T., Adıgüzel., C., Bayat D., (2011). Van İli 2011 Yılı Çevre Durum Raporu,Van Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Van.
Alaeddinoğlu, F., Yılmaz, E., (2007). Van Gölü Havzası Su Potansiyeli ve Geleceği, İCANAS 38 (10- 15 Eylül 2007), pp.1-10, Ankara.
Belli, O., (1995). 2800 Yıldır Çalışan Sulama Kanalı, Tarih ve Medeniyet Dergisi, 13, 53-57.
Belli, O., (2001). The Discovery of Cave Paintings in the Van Region, Istanbul University's Contributions to Archaeology in Turkey (1932-200), Istanbul University Rectorate Publication, Istanbul.
Bildirici, M., (2009). Tarihi Sulama, Su Depolama, Taşkın Koruma Tesisleri (Teknik ve Kültürel Değerleriyle), T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
Degens, E., T., ve Kurtman F., (1978). The Geology of Lake Van. MTA Yayınları Yayın No:169, Ankara.
Demir, İ.,(2009). Zernek Barajı Çevresinin (Gürpınar-Van) Florası, YYÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
DSİ., (1977). Van-Erciş Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu. Ankara. DSİ., (2017). Van - Gevaş - Gürpınar Alt Havzası Raporu, DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Van.
Düzen, H., (2011). Van Gölü Seviye Değişimlerinde Hidrolojik Yaklaşım, İstanbul Üni. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 18(1), 63-79.
Elmastaş, N., (2006). Bitlis İlindeki Göller ve Faydalanma Şekilleri. II.Van Gölü Havzası Sempozyumu (04-07 Eylül 2006 – Bitlis), Desen Ofset San.Tic.A.Ş. Ankara.
Erinç, S., (1953). Doğu Anadolu Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları No:572; İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:15, İstanbul.
Erinç, S., (1957). Tükiye Akarsu Rejimlerine Toplu Bakış, Türk Coğrafya Dergisi, 17, 93-117.
Gedik, A., (1976). Van Gölü'nde Bilimsel Amaçlı Kıyı Ötesi Çalışmaları, Yeryuvarı ve İnsan Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, Ankara.
Kempe, S., Khoo, F. and Gürleyik, Y.,(1978). Hidrology of Lake Van and İts Drainage Area. The Geology of Lake Van. M.T.A. Enst Yay. No:169, Ankara.
Köroğlu, A. (1968). Van-Engil Projei Havasor Ovası Planlama Arazi Tasnif Raporu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ankara.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2017). Van ve Çevresindeki Meteoroloji İstasyonlarının Verileri, Ankara.
MTA, (2007). 1/100.000 Ölçekli Jeoloji Haritası (Hakkari M51), Ankara.
MTA, (2008). 1/100.000 Ölçekli Jeoloji Haritası (Van L50, Başkale L51-L52), Ankara.
Öğün, B., (1970). Van'da Urartu Sulama Kanallar Tesisleri ve Şamram (Semiramis) Kanalı, Anadolu Matbaası, Ankara.
Özçağlar, A., Özgür, E., M., Akpınar, N., Somuncu, M., Karadeniz, N., Çabuk, N., Kendir. H., Bayar, R., Yılmaz, M., Yüceşahin,M., Yavan, N. (2006). Rize İli Çemlıhemşin İlçesinde Doğal ve Beşeri Kaynakların Belirlenmesi ve Arazi Kullanım Kararlarının Geliştirilmesi (Proje No: 102K025). Ankara: TÜBİTAK.
Özler, H., M., (2005). Gevaş-Gürpınar-Güzelsu (Van) Havzasındaki Karst Kaynaklarının Hidrojeolojik İncelemesi. İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi, 18(1), 63-79.
Saraçoğlu, H., (1989). Doğu Anadolu Bölgesi. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul
Saraçoğlu, H., (1990). Bitki Örtüsü Akarsular ve Göller, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Şaroğlu, F., Yılmaz Y., (1986). Doğu Anadolu'da Neotektonik Dönemdeki Jeolojik Evrim ve Havza Modelleri. MTA Dergisi, 107, 73-94.
Şen, M., (2008). Şamram Suyu'nun (Van) Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri Üzerine Araştırmalar, Yüzüncü Yıl Üni. Sosyal Bil. Enst. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
Şengör, A., M., C., KİDD, W., S., F., (1979). Post-Collisional tectonics of the Turkish-İranian and a Comprasion With Tibet, Tecnophysics, 55, 361-376.
Şengör, A., M., C., YÜCEL, Y., (1981). Tethyan Evolution of Turkey; A Plate tectonic Approach, Tectonophysics, 75, 181-241.
Talay, A., (1999). Salnamelerde Van. Van: Van Belediye Başkanlığı Kültür Sosyal ve Spor İşleri Müdürlüğü.
Van Belediyesi Kültür Sosyal ve Spor İşleri Müdürlüğü (Çev. Salih Allahverdi ve Osman Güven), (1995). Van Vilayet Salnamesi 1315, Ankara.
Van Büyükşehir Belediyesi,(2018). Van İli Sulama Tesisleri, Van Van Devlet Su İşleri XVII. Bölge Müdürlüğü, (2018). Baraj/Gölet Karakteristikleri Formu, Van.
Van Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2006). Van Turizm ve Kültür Envanteri I, Van Valiliği İl Kültür ve Turiz Müdürlüğü Yayınları, İstanbul.
Yücel, T., (1987). Türkiye Coğrafyası. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.09.2018)
http://www.dsi.gov.tr/sozlukle/hidrosozluk/index.cfm? SozlukID=0112 ( Erişim Tarihi: 27.01.2018)
http://www.turkiyesulakalanlari.com (Erişim Tarihi: 24.01.2018)