19991

OSMANLI TOPLUMUNDA KADINLARIN MAHKEME ÖNÜNDEKİ HUKUK MÜCADELESİ: 235 NO’LU SEYDİŞEHİR ŞER’İYYE SİCİL DEFTERİNE GÖRE

Geçmiş, insanlar tarafından her zaman ilgi görmüştür ve ilgi görmeye de devam edecektir. Savaşlar ve siyaset dışında, özellikle toplumda yaşayan bireylerin geçmişte nasıl yaşadığı ve neler yaptığı ise ayrı bir merak konusu olmuştur. Bu ilginç konuları, siyasi olayların ele alındığı tarih kitaplarında bulmak mümkün değildir. Ancak Osmanlı Devleti döneminde tutulan defterler, kayıtlar ve belgelerde o dönem insanlarının günlük yaşamı ile ilgili azımsanamayacak miktarda veriler bulunmaktadır. Osmanlı Devleti, kendine bağlı olan en küçük kazaya dahi bir kadı göndererek oradaki her türlü olayı kayıt altına aldırmıştır. Bu kayıtlar Şer’iyye Sicilleri adıyla defterler halinde muhafaza edilerek günümüze kadar ulaşmış en değerli kültürel miraslarımızdandır. Bu defterler sayesinde Osmanlı toplumunun gündelik yaşamları hakkında orijinal bilgiler elde edebilmekteyiz. 1890 yılının küçük bir Osmanlı kazası olan, bu günkü Konya ilimizin Seydişehir ilçesinde de, kadılar tarafından 12 adet defter tutulmuştur. Bu makalede Seydişehir Şer’iyye Sicillerinden 235 no’lu defter araştırılmıştır. İncelenen bu defterin en ilginç yönü, kayıtlı olan 67 davadan çoğunun kadınlarla ilgili olmasıdır. Gerek mahkemede gerekse Osmanlı toplumunda kadın ve onun etkinliği hakkında birçok ham bilginin bulunduğu bu nadide defter sayesinde, kadınların toplumsal açıdan herhangi bir eşitsizliğe maruz kalmadıkları; hukuk kurallarının kendilerine çizdiği sınırları kullanarak en az erkekler kadar hak aramada aktif oldukları tespit edilmiştir. Bu çalışmada Seydişehir örneği üzerinden Osmanlı kadını ve onun adalet arayışı hakkındaki meraklar giderilmeye çalışılacaktır.

WOMEN’S LEGAL STRRUGGLE AT COURT IN OTTOMAN: ACCORDING TO 235 SEYDİŞEHİR LEGAL REGISTER

The past is a matter of curiasity for human being. There are people who are interested in how others lived and what they did in the past apart from wars and politicks. İt is impossible to find this interesting topicks in the history book which gives information about political events but, there are a lot of inforation about the lifestyle of that period people in the documents that were written during the Ottomon Empire. The Ottomon sent a judge even if the smallest district it ruled for registering each event that occured. This registers, which have been protected under the name of legal registers, are our of the most important cultural heritages. Thanks to this registers, we get original information about the daily lifestyleof Ottomon society. İn Konya, Seydişehir, 12 records were kept by judges, which was a small district of Ottomon in 1890 for this Article, the 235 Seydişehir legal register has been analysed the most important part of this register is that there was 67 court case and must of them were about women. With the help of this precious register which includes lots of rough information about women in Ottomon and her effects, it has been established that the women weren’t exposed to inequality in point of social; they were as active as the men to insist on themselves rights, using within limits determined by the law codes. In this work curiosities about Ottoman women and their way of searching for justice will be satisfied through Seydişehir example.

PDF

___

A) Arşiv Kayıtları: B.O.A., MŞH-ŞSC-d-30/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-33/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-34/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-36/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-02/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-04/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-09/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-10/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-12/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-13/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-14/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-16/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-26/1 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-05/1-2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-03/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-04/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-08/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-08/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-08/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-12/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-13/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-20/2 B.O.A., MŞH-ŞSC-d-21/2

Ahmet Cevdet Paşa, Tezakir-i Cevdet, Yay. Haz.: Cavit Baysun, Cilt 4, TTK, Ankara, 1986.

AKGÜNDÜZ, Ahmet, Şer’iye Sicilleri Mahiyeti Toplu Kataloğu ve Seçme Hükümler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1988.

AYDIN, Mehmet, İslam ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları, İz Yayıncılık, İstanbul, 1996.

BAŞ, Esra, Arşiv Belgelerinden Hareketle XVIII. Y. Y. Osmanlı Toplum Hayatında Kadın, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006.

BİLMEN, Ömer Nasuhi, Kur’an-ı Kerim Meali, İpek Yayınevi, İstanbul, 2002.

DAVİSON, Roderic, Osmanlı Türkiye’sinde Batılı Eğitim, çev., Mehmet Seyitdanlıoğlu, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012.

DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca Türkçe Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2011.

GÖKSEL, Burhan, Çağlar Boyunca Türk Kadını ve Atatürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.

IŞIN, Ekrem, Tanzimat Ailesi ve Modern Adab-ı Muaşeret, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012.

İNAN, Abdülkadir, Türk Mitolojisinde ve Halk Edebiyatında Kadın, Türk Yurdu, Ankara 1934, cilt 4, sayı 22. İNAN, Afet, Atatürk ve Türk Kadın Haklarının Kazanılması, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1964.

İZGİ, Özkan, İslamiyet’ten Önce Türk Kadınları, Türk Kültürü Araştırmaları, Ankara, 1975, s.145

KANKAL, Ahmet, 183 Nolu Mardin Şer’iyye Sicili Belge Özetleri ve Mardin, Mardin Valiliği, İstanbul, 2007.

LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK Yayınları, Ankara, 2000.

PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimler Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, C. III, İstanbul, 1983.

SAKAOĞLU, Necdet, Bu Mülkün Sultanları, Oğlak Yayınları, İstanbul, 2008. İemseddin Sami, Kamus-ı Türki, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2010.

TEZEL Sıdıka, Atatürk ve Kadın, Türk Ticaret Bankası Yayınları, Ankara 1983.

TİMURTAİ, Faruk K., Osmanlı Türkçesine Giriş, Alfa Yayınları, İstanbul, 1994.

UNAT, Nermin Abdan, Türk Kamu Yönetiminde Kadın Görevliler, Türk Toplumunda Kadın, Genişletilmiş 2. Baskı, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları, Ankara, 1982.

ESKİCİOĞLU, Osman, “İslam'da Kadının Yeri”, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. VIII, İzmir, 1994.

İLGÜREL, Mücteba, “İer„iyye Sicillerinin Toplu Kataloguna Doğru” , Tarih Dergisi, S. 28-29, İstanbul 1975.

İNALCIK, Halil, “Osmanlı Tarihi Hakkında Mühim Bir Kaynak”, AÜDTCF Dergisi, C. I, S. II, Ankara 1942.

İNALCIK, Halil, “Kösem Sultan”, NTV Tarih Dergisi, S. XXXVIII, İstanbul, 2012.

OĞUZOĞLU, Yusuf, “XVII. Yüzyılda Konya İehir Ekonomisini Etkileyen Bazı Faktörler”, Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XIV, 1983.

SAĞ, Vahap, “Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kadını ve Atatürk”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt II, Sayı I.

TEKİN, Saadet, “Osmanlı‟da Kadın ve Kadın Hapishaneleri,” Ankara Üniversitesi D.T.C.F Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XXIX, S. XXXXVII, 2010.

UZUNÇARŞILI, İ.Hakkı, “Şer‟î Mahkeme Sicilleri”, Ülkü Mecmuası, C.IV, S. XXIX, Ankara 1935.