Ortaöğretim tarih derslerinde birinci ve ikinci el kaynaklar ile etkinlik temelli ders işlemenin öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerine etkisi

Araştırmada, ortaöğretim tarih derslerinde birinci ve ikinci el kaynaklar ile etkinlik temelli ders işlenmesi ile öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerinin gelişiminin artıp artmadığına değinilmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma yöntemi olarak öğrencilerin uygulama sırasında yazdıkları tarihsel metinler betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Bu çalışmanın uygulama safhası, Ankara ili Yenimahalle ilçesinde bir devlet okulu olan Prof. Dr. Şevket Raşit Hatipoğlu Lisesi‟nde 5 hafta (10 ders saati) boyunca 76 öğrenciyle yapılmıştır. Deney grubunda ilgili konular birinci ve ikinci el kaynaklar kullanılarak öğrenci merkezli yaklaşımla işlenirken, kontrol grubunda ise konular ders kitabı merkezli olarak geleneksel yöntemle işlenmiştir. Uygulama öncesinde 76 öğrenciden oluşan deney ve kontrol gruplarına dönük tarihsel düşünme becerilerinin durum tespitini yapmak için tarihsel doküman verilmeden önmetin yazdırmaya dönük test uygulanmıştır. Uygulama süresince de deney grubuna birinci ve ikinci el kaynaklardan (özellikle de yazılı kaynaklar) oluşan dokümanlar kullanılarak ders işlenmiştir. Uygulama süreci sonunda ise deney ve kontrol grubuna dokümanlar verilerek tarihsel düşünme becerilerinin gelişimini belirlemek amacıyla sonmetin yazdırmaya dönük test uygulanmıştır. Uygulama sonunda nitel veriler betimsel analiz ile değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Nitel bulgular sonucunda tarih derslerinde birinci ve ikinci el kaynaklar kullanılmasının, deney grubu öğrencilerinin tarihsel düşünme becerilerine kontrol grubu öğrencilerine göre olumlu anlamda daha fazla etki ettiği belirlenmiştir.

Effect of teaching lessons based on activities wiht first and second hand sources to students’ historical thinking abilities in secondary school history lessons

In the research, development of students‟ historical thinking abilities have been mentioned related to using first and second hand sources with based on activities in history lessons in high schools. Qualitative research method has been used in this study. As qualitative research method historical texts of students‟ works written in their practice process are interpreted with descriptive analysed method. This study‟s application phase has been applied in Prof. Dr. Şevket Reşit Hatipoğlu High school with 76 (seventy six) students in Yenimahalle, Ankara for 5 (five) weeks (through ten lessons). While using related first and second hand sources with student centered approach, lessons have been running in application group, on the other hand, lessons have run in classical style with lesson books centered. Before the application, a test has been applied without giving the historical document aimed at writing foretext towards control and experimental groups, totally 76 students, to determine the level of historical thinking abilities. During the process of application, experimental group had been taught lessons, especially with using first and second hand source of documents (especially written sources). After the application process, a test has been applied to the experimental and control groups to make them write a post text to determine the development of historical thinking abilities by giving documents. At the end of the application, qualitative results have been evaluated and interpreted with descriptive analysis. At the end of the qualitative findings, it was noticed that using first and second hand sources in the lessons have affected experimental group‟s students‟ historical thinking abilities more than control group‟s students‟ in a positive way.

PDF

___

ATA, Bahri (2002). “Tarih Derslerinde „Dokümanlarla Öğretim‟ Yaklaşımı”, Türk Yurdu, C.22, S: 175, s.80-86.
CANDAN, Ahmet Sait (2003). Tarih Öğretiminde Ayrıntılı Okuma Becerilerinin Geliştirilmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
COOPER, Hilary (1996). “History 5-11”, Teaching History, (Ed. H. Bourdıllon), London: Routledge. s.76-86.
COLLINGWOOD, Robin George (1990). Tarih Tasarımı, Çev.: K. Dinçer, İstanbul: Ara Yayıncılık.
DEMİRCİOĞLU, İsmail Hakkı (2005). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar, Ankara: Anı Yayınları.
DEMİREL, Özcan (1999). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı Ankara: Pegem A Yayıncılık. DĠLEK, Dursun (2002). Tarih Derslerinde Öğrenme ve DüĢünme Gelişimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
DRAKE, Frederick D. and BROWN, Sarah Drake (2003); “A Systematic Approach To Improve Students‟ Historical Thingking”, The History Teacher, Vol. 36, No. 4. Pp. s.465-589.
DOĞAN, Yasin (2007). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanımı, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
HARNETT, Penelope (1993). “Identifying Progression in Children‟s Understanding” Journal of Education, Vol. 23, No. 2.
HUSBANDS, Chris (2000). What Is History Teaching?: Language, Ideas And Meaning In Learning About The Past. Buckinghanm and Philadelphia: Open University Pres.
KABAPINAR, Yücel (1999). “Geleneksel ve Çağdaş Tarih Öğretisi: Türkiye ve İngiliz Örneği” Öğretmen Yetiştirmede Çağdaş Yaklaşımlar”, Dokuz Eylül Ünv. Buca Eğitim Fak. Dergisi, S:11, s.246-254.
KAPLAN, Engin. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Tarihsel Düşünme Becerilerinin Sözlü Tarih Çalışmalarıyla Geliştirilmesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
KÖKSAL, Hüseyin (2005). Tarih Öğretiminde Eleştirel Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Anabilim Dalı Tarih Öğretmenliği Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
KÖKSAL, Hüseyin (2007). “Tarih Öğretiminde Tarihsel Düşüncenin Iki Felsefi Dayanağı”, Milli Eğitim, S.175, Yaz 2007, s.230-235.
MİMS, Julien Landrum (2002). Teaching With Documents, How Hıgh School Students Make Meaning From Slave Trials, Letters and Songs, Department of Instruction and Teacher Education, College of Education, University of South Carolina, Ph.D Thesis, USA South Carolina.
ÖZALP, Orhan (2000). “İlköğretim Okulları ve Liselerde Tarih Eğitiminin Gözden Geçirilmesi İhtiyacının Ana Nedenleri ve Bu Konudaki Çalışmalar”, Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları s.4-7.
PAYKOÇ, Fersun (1991). Tarih Öğretimi. Eskişehir: A.Ü. AÖF Yayınları.
PAYKOÇ, Fersun (1998). “Tarih Öğretiminde Duyuşsal Alanın Rolü“, (Ed. Salih Özbaran), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları. s.341-348.
SAFRAN, Mustafa (2002). “Türk Tarihi Öğretimi Ve Meseleleri”, Türkler Ansiklopedisi, C:17, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
SAFRAN, Mustafa (2006). Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler. Ankara: Gazi Kitabevi. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, (2008). http://www.ttkb.meb.gov.tr, (ET: 28.06.2008).
TUNÇAY, Mete (1998). “Tarih Öğretiminin İyileştirilmesine Yönelik Düşünceler“, (Ed.Salih Özbaran), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları, s.55-57.
VELLA, Yossane (2001). “Yaratıcı Tarih Öğretimi“, Çev.: Bahri Ata, MEB Dergisi, S.150, s.3-8.
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.