Öksüz öğüt üvey kardeş mi? bir etimoloji denemesi

Türkçede yeni morfolojik unsurlar meydana gelirken, bu unsurlar, önce bir yardımcı kelime olma süreci yaşamakta, daha sonra da ekleşmektedirler. Üzerinde durulan yapılardan öğüt ve üvey yapılarında da ög isminden sonra gelen yapılar bu süreçle ortaya çıkmış Şekiller olmalıdır. Öksüz, öğüt ve üvey kelimeleri aynı seslere dayalı farklı kelime köklerinden türetilmedikleri gibi, başka kelime köklerindeki seslerin değişmesiyle tarihî dönemlerde ortaya çıkan veya benzeşen üvey kardeşler değildir. Farklı köklere bağlı olarak türetilmiş gibi görünen öksüz, öğüt ve üvey kelimeleri ög kelimesine eklenen kelime ve eklerle meydana çıkmış; kaynaşmalar ve kökte meydana gelen ses değişimleri sonucunda farklı Şekillere bürünmüş ortak köke sahip, aynı ögden doğmuş „öz‟ kardeş kelimelerdir.

Are orphan advise step- sister ? an etymological experimentation

While new morphological elements are formed in Turkish, they first undergo a process of being auxiliary words and then they become affixes. In the structures of öğüt and üvey which are dealt with, the structures following the noun ög must be the ones formed through this process. The words öksüz, öğüt and üvey are not derived from the different word roots based on the same phonemes and they are not step-sisters sprang or resemble each other through the phonem changes in other word roots in historical periods. The words öksüz, öğüt and üvey which seem to be derived based on different roots are formed through the words and affixes added to the word ög. They are „true‟ sister words born of the same mother sharing the common root transformed into different forms at the result of the mixtures and the phoneme changes in the root.

___

  • AKSAN Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1982.
  • ARAT R.R, Kutadgu Bilig III İndeks, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını İstanbul 1979.
  • ATALAY Besim, Divanü Lûgat-it Türk Dizini “Endeks”, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1986.
  • ATALAY Besim, Türk Dilinde Ekler ve Kökler Üzerine Bir Deneme, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul 1941.
  • BURAN Ahmet, “Türkçede Kelimelerin Ekleşmesi ve Eklerin Kökeni”, 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı (23–27 Eylül 1996) Bildirileri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1996, s. 207-214.
  • CAFEROĞLU Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1968.
  • CLAUSON Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, At The Clarendon Press, Oxford 1972.
  • ERCİLASUN A.Bican, Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara 1992.
  • EREN Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, 2. baskı Ankara 1999.
  • ERGİN Prof.Dr. Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1991.
  • EYÜBOĞLU İsmet Zeki, Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Sosyal Yayınları, İstanbul 1998.
  • GABAİN A. Von, (çev. Mehmet Akalın), Eski Türkçenin Grameri Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1988.
  • GÜLENSOY Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin KÖKEN BİLGİSİ SÖZLÜĞÜ, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 2007.
  • HAMİLTON J. Russel, (çev. Vedat KÖKEN), Dunhuang Mağarasında Bulunmuş Buddhacılığa İlişkin Uygurca El Yazması Ġyi ve Kötü Prens Öyküsü, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1988.
  • HATİBOĞLU Prof.Dr. Vecihe, Türkçenin Ekleri, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1981.
  • İLHAN Nadir, “Birleşik Fiil Kuruluşunda A-I-U Ünlüleri” Türk Dili S.596, Ağustos 2001.
  • İLHAN Nadir, "Türk Dilinde Ünsüz Düşmesi, Nedenleri ve Türleri", ZfWT - Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, http://www.diewelt-dertuerken.de/ index.php/ZfWT, Vol.1, No. 2 (2009), s.43-55
  • NADALYAEV D. M.,vd., Drevnetyurkskiy Slovar, Akademiya Nauk CCCP İnstitüt Yazıkoznaniya, Leningradskoe Otdelenie, Leningrad 1969
  • NİŞANYAN Sevan, Sözlerin Soyağacı, Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, Adam Yayınları, İstanbul 2002.
  • ORHUN H. Namık, Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
  • SEVORTYAN E. Viladimiroviç, Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov I-IV, Moskova 1974-1989.
  • TDK, Derleme Sözlüğü IX L-R, Türk Dil Kurumu Basımevi, Ankara 1977.
  • TDK, Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/tdksozluk/
  • TDK, Türkçe Sözlük 1-2, Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara 1988.
  • TEKİN Şinasi, İştikakçının Köşesi, Simurg Yay., İstanbul 2001.
  • TEKİN Talat, Orhon Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınlar Ankara 1988.