Ortaöğretim dil bilgisi kitaplarındaki ses bilgisi ve ses bilimiyle ilgili konular üzerine bir değerlendirme

Ders kitapları, bilgiye ulaşma konusunda öğrenciler ve öğretmenler tarafından günümüzde en sık başvurulan ders araçlarıdır. Yapılan araştırmalar, dil bilgisi öğretiminde de en çok kullanılan öğretim malzemelerinin ders kitapları olduğunu ortaya koymaktadır. Bu araştırmada, dört milyondan fazla öğrencinin öğrenim gördüğü ortaöğretim basamağında kullanılan dil bilgisi ders kitapları, dil biliminin ses bilgisi ve ses bilimi alanıyla ilgili konular açısından değerlendirilmiştir. Farklı öğretim programları için hazırlanmış olan üç ayrı ders kitabının incelendiği çalışmada, söz konusu ders kitaplarında ses bilgisi ve ses bilimiyle ilgili çeşitli eksikliklerle ele alınan konularda birçok problem tespit edilmiştir. Araştırmanın bulguları, ortaöğretim basamağında kullanılan dil bilgisi ders kitaplarının hazırlanmasında bilimsel ilke ve yöntemlere yeterince uyulmadığını ortaya koymaktadır.

An assessment on the topics related to phonology and phonetics contained In the high school course books

Course books are the most widely used sources by both students and teachers in attaining knowledge. Researches show that in language teaching classes also the most widely used materials are the course books. The purpose of this study was to appraise the grammar course books in the secondary schools, where at least four million students go on, on the account of phonetics and aspects related to phonetics. Three different grammar books prepared for different programs were analyzed and many lackings and shortcomings were realized related to phonetics and issues related to phonetics. The findings of the study showed that scientific principles and methods are not applied enough in the preparation of the grammar course books.

PDF

___

ACAR, M. vd. (2006). Ortaöğretim dil ve anlatım 9. Sınıf. Sakin Öner (editör). Ankara: MEB Yayınları.
AKSAN, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
AYDIN, Ö. (1999). İkinci dil olarak Türkçe öğretiminde Türkçe dilbilgisi betimlemelerinin görünümü, Çağdaş Türk Dili Dergisi, 137-138, 33-40.
BALTA, A. vd. (2005). Türk dili ve edebiyatı Türk dili lise I. Sakin Öner (editör). Ankara: MEB Yayınları.
BOZ, E. (2002).Türkçe asıllı kelimelerde son ses (ç,k,p,t) ünsüzlerinin ötümlüleşme veya ötümsüz kalma sorunu. Türk Dili, 605, 447–455.
CEYHAN, E. ve Yiğit, B. (2003). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık
COŞKUN, V. (1999). Türkiye Türkçesinde ünlüler ve ünsüzler. TDAY Belleten, 1999/ I-I 41-50.
COŞKUN, V. (2001a). Standart Türkçedeki ünsüzlerin akustik özellikleri ve görüntüleriyle boğumlanma yerleri bakımından sınıflandırılması. TDAY Belleten, 2001/ I-II, 63-85.
COŞKUN, V. (2001b). Standart Türkçedeki ünlülerin akustik özellikleri ve görüntüleriyle boğumlanma yerleri bakımından sınıflandırılmasıyla görüntüleri TDAY Belleten, 2001/ I-II, 87-98.
COŞKUN, V. (2008). Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: IQ Yayınları
CRYSTAL, D. (2008). A dictionary of linguistics and phonetics (6th edition). Malden – Oxford: Blackwell.
DEMİR, N. ve Yılmaz, E. (2006) Türk dili el kitabı (3. baskı). Ankara: Grafiker.
DEMİRCAN, Ö. (1996). Türkçenin Sesdizimi. İstanbul: Der Yayınları.
ENGİNARLAR, H. (2006). Dilbilim ve dil öğretimi. Dilbilim Temel Kavramlar Sorunlar Tartışmalar. A. Kocaman (Yay. Haz.). Ankara: Dil Derneği Yayınları, 151-160.
ERCİLASUN, A.B. (2000). Türkiye Türkçesinde yardımcı ses. Hasan Eren Armağanı. Ankara: DK Yayınları, 128-135.
ERGENÇ , İ. (1995). Konuşma dili ve Türkçenin söyleyiş sözlüğü bir deneme. Ankara: Simurg Yayıncılık.
GİRMEN, P., Kaya, M.F. ve Bayrak, E. (2010). Türkçe eğitimi alanında yaşanan sorunların lisansüstü tezlere dayalı olarak belirlenmesi. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildirileri, 133-138. http://usos2010.firat.edu.tr/ bildiriler/pdf/201.pdf (ET:12.08 2010)
HATİPOĞLU, Ç. (2006). Sesbilgisi (phonetics) ve sesbilimi (phonology). Dilbilim Temel Kavramlar Sorunlar Tartışmalar. A. Kocaman (Yay. Haz.). Ankara: Dil Derneği Yayınları, 15-42.
HUBER, E. (2008). Dilbilime giriş. İstanbul: Multilingual.
HUDSON, R. A. (1995). Invitation to linguistics. Oxford : Blackwell.
KILIÇ, A. ve Seven, S. (2002).Konu alanı ders kitabı incelemesi (2. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
KORKMAZ, Z. (2007). Gramer terimleri sözlüğü (3. baskı). Ankara: TDK Yayınları.
LYONS, J. (1983). Kuramsal dilbilime giriş. (çev. Ahmet Kocaman). Ankara: TDK Yayınları.
MANSUROĞLU, M. (1959) Türkiye Türkçesinde ses uyumu. TDAY Belleten, 1959, 81-93.
MARTİNET, A. (1985). İşlevsel genel dilbilim. (çev. Berke Vardar). İstanbul: Birey ve Toplum Yayınları.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2010). Millî eğitim istatistikleri, örgün eğitim 2009-2010. Ankara: MEB Yayınları. http://sgb.meb.gov.tr/ istatistik/ meb_istatistikleri_orgun_egitim_2009_2010.pdf (ET: 22.08.2010)
ÖZBAY, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 59-69.
ÖZSOY, A. S. (2004). Türkçenin yapısı-I sesbilim. İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Resmi Gazete. (31.12.2010). Ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. Sayı: 27449 (4.Mükerrer). http://rega.basbakanlik.gov.tr/main. aspx?home=http://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2009/12/20091231m4.htm&main=ht tp://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2009/12/ 20091231m4.htm(ET:17.06 2010)
RİFAT, M. (2005). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları 2. temel metinler (3.baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
SELEN, N. (1979). Söyleyiş sesbilimi akustik sesbilim ve Türkiye Türkçesi. Ankara TDK Yayınları
TEKİN, T. (1995). Türk dillerinde birincil uzun ünlüler. Ankara: Simurg Yayınları.
TEKİN, T. (2005) Makaleler III çağdaş Türk dilleri. E. Yılmaz-N. Demir (Yay. Haz.). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
TOKATLI, S.(2003). Türkiye Türkçesinde son seste tonlulaşma ve uzun ünlü üzerine bir inceleme. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,15(2). 141-150.
UZUN, N.E. (2004). Dünya dillerinden örnekleriyle dilbilgisinin temel kavramları Türkçe üzerine tartışmalar. İstanbul: Multilingual.
ÜÇOK, N. (2007). Genel fonetik. İstanbul: Multilingual.
VARDAR, B. (1998). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. İstanbul: Multilingual.
VARDAR, B. (1999). XX. yüzyıl dilbilimi (kuramcılardan seçmeler). İstanbul: Multilingual.
VARDAR, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
YALÇIN, A. (1996). Türkçe ders kitaplarının planlanması ve yazılması. Türk Yurdu,107, 24-27.