ÖĞRETMEN ADAYLARININ TÜRKİYE’NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ KONUSUNDAKİ ZİHİN HARİTALARINI GELİŞTİRMEYE YÖNELİK DENEYSEL BİR ÇALIŞMA

Zihin haritaları insanların etrafındaki coğrafi çevrenin tamamı veya bir kısmı ile ilgili elde etmiş oldukları bilgileri düşünce veya eylemlerinde düzenlemeleri yoluyla sürekli bir şekilde aklın uyarlanması anlamına gelmektedir. gerçekleştirilmiştir. Bu amaçlardan biri kendi çizdikleri taslak haritalar vasıtasıyla sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Türkiye'nin yeryüzü şekilleri ile ilgili zihin haritalarındaki bilgileri değerlendirmektir. Diğeri ise coğrafya derslerinde yer bilgisini geliştirmeye yönelik etkinliklerin ve harita görsellerinin etkili bir şekilde kullanımının öğretmen adaylarının konuyla ilgili zihin haritalarındaki yer bilgisini nasıl etkilediğini tespit etmektir.Araştırmanın temel çerçevesiyle uyumlu olarak Türkiye Fiziki Coğrafyası dersini alan sosyal bilgiler öğretmen adaylarıyla deneysel bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu deneysel çalışma öncesinde ve sonrasında Türkiye'nin yer şekilleri konusunda öğretmen adaylarının yer bilgisini ölçmek için kullanılmış olan taslak haritalardan elde edilen bulgular şu soruların cevaplarıyla ilgilidir: 1- Deneysel çalışma öncesi ve sonrası öğretmen adaylarının zihinlerindeki Türkiye haritası nasıldır? 2- Deneysel çalışmanın öğretmen adaylarının yerleri haritada gösterme becerileri üzerinde anlamlı bir etkisi var mıdır? 3- Öğretmen adaylarının zihin haritalarını cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Çalışma Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler öğretmenliği programı derslerinden biri olan Türkiye Fiziki Coğrafyası dersini alan ve deneysel çalışmaya katılmaya gönüllü 40 sosyal bilgiler öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma tek örneklem ön testson test deney deseni oluşturularak yürütülmüştür. çalışmanın ön test sonuçları öğretmen adaylarının harita çizim becerileri ve harita yer bilgileri konusunda oldukça zayıf olduklarını göstermiştir. Buna karşılık öğretmen adaylarının konuyla ilgili bilgi ve beceri düzeylerini geliştirmeye yönelik sınıf içi etkinliklerin son test sonuçlarında olumlu değişikliğe yol açtığı tespit edilmiştir

AN EXPERIMENTAL STUDY TOWARDS IMPROVING MENTAL MAPS OF PROSPECTIVE TEACHERS ON TURKEY'S LANDFORMS

Mental map means an ordered but continually adapting structure of the mind-alternatively conceivable as a process-by reference to which a person acquires, codes, stores, recalls, reorganizes, and applies, in thought or action, information about his or her large-scale geographical environment, in part or in its entirety. In this context, this study was carried out in the framework of two main objectives. The one of these purposes is to evaluate information and perception of place in mental of their by means the sketch maps were drawn by the teacher candidates of social studies on the main land forms of Turkey. The other one is to test the effect of classroom activities in Physical Geography of Turkey course and this study was carried with 40 prospective social sciences teachers volunteered to participate in sketch map studies and taken this course ın Education Faculty of Ondokuz Mayıs University. The study is planned as the pre-test and post-test experiment design containing one sample. Pre-test results showed that the prospective social sciences teachers were weak about map drawing skills and knowledge of places in map. However, it was found out that in-class activities aimed at developing the prospective teachers’ levels of knowledge and skills produced positive changes in the results of post-test

PDF

___

KAYNAKÇA
AKSOY, B. & KOÇ, H. (2012). Türkiye’de öğrenim gören lisans öğrencilerinin zihin haritasında Avrupa Birliği algısı (Ankara ili örneği). MEB Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 196 (41): 107-124.
AKSOY, H., & ÜNLÜ, M. (2013). Coğrafya derslerinde harita becerisine yönelik uygulamalarının öğrenci tutumlarına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27:58-71.
ALİAĞAOĞLU, A. (2007). Davranışsal coğrafyaya bir örnek: öğrenci merkezli Balıkesir şehir imajı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi: 17 (1): 17–44.
ALKIŞ, S. (2006). Elementary pre service teachers map location skills of European Union States. Elementary Education Online, 5(2): 25- 34.
BATTERSBY, S.E. & MONTELLO, D.R. (2009). Area estimation of world regions and the projection of the global-scale cognitive map. Annals of the Association of American Geographers, 99 (2):273-291. DOI: 10.1080/00045600802683734.
BEATTY, W. W. & TROSTER, A. I. (1987). Gender differences in geographic knowledge. Sex Roles, 16 (11-12): 565-590.
BELL, S., & ARCHIBALD, J. (2011). Sketch mapping and geographic knowledge: What role for drawing ability? In J. Wang, K. Broelemann, M. Chipofya, A. Schwering, & J. Wallgrün (Eds.), Understanding and processing sketch maps – proceedings of the COSIT 2011 workshop (Vol. 42). Heidelberg: AKA. http://rose.geog.mcgill.ca/ski/system/files/fm/2009/SBell_abstract.pdf
BLADES, M. (1990). The reliability of data collected from sketch maps. Journal of Environmental Psychology, 10: 327-339
BUNTING, T. E. & GUELKE, L. (1979). Behavioural and perception geography: a critical appraisal. Annals of the Association of American Geographers. 69 (3): 448-462.
CATLING, S. (2004). Primary student teachers' world map knowledge. Researching Primary Geography, 1:173-186. http://www.geography.org.uk/eyprimary/primaryresearch/researcharticles/
CATLING, S. & WILLY, T. (2009). Teaching Primary Geography (Achieving QTS). Exeter: Learning Matters.
CHIODO, J.J. (1993). Mental maps: preservice teachers' awareness of the world. Journal of Education, 92(3): 111-117.
CHIODO, J.J. (1997). Improving the cognitive development of students' mental maps of the World. Journal of Geography, 96 (3): 153-163. DOI: 10.1080/00221349708978777 . CHOKOR, B. A. (2003). Pattern of representation of countries in cognitive maps of the worldwith special reference to Africa. Journal of Environmental Psychology 23: 427–437. http://dx.doi.org/10.1016/S0272-4944(03)00036-7
CORNER, J. (1992). Representation and landscape: drawing and making in the landscape medium. Word & Image, 8(3): 243-275.
ÇUBUKCU, E., & NASAR, J. L. (2005). Influence of physical characteristics of routes on distance cognition in virtual environments. Environment and Planning B, 32(5), 777-785.
DOĞANAY, H., ZAMAN, S., & METE, A. (2001). Orta öğretim coğrafya eğitiminde klasik ders materyali ve coğrafya öğretmenlerinin bunlardan yararlanma sıklığı. Doğu Coğrafya Dergisi, 7(6):33-44.
DOWNS, R & STEA, D. (2005). Cognitive Maps and Spatial Behavior: Process and Products. In: Downs, R; Stea, D. (Eds.) Image and Environment: Cognitive Mapping and Spatial Behavior. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers, p. 8-26.
DRUMHELLER, S.J. (1968). Conjure up a map: a crucial but much neglected skill. The Journal of Geography, 57:140-146.
FRIEDMAN, A. (2009). The role of categories and spatial cuing in global-scale location estimates. journal of Experimental Psychology. Learning, Memory, and Cognition. 35 (1): 94-112.
FULLER, G. & CHAPMAN, M. (1974). On the role of mental maps in migration research. International Migration Review. 8 (4): 491-506.
GALEA, L. and KIMURA, D. (1993) Sex differences in route-learning. Personality and Individual Differences, 14, 53–65.
GILLESPIE, C.A. (2010). How culture constructs our sense of neighborhood: mental maps and children's perceptions of place. Journal of Geography, 109 (1):18-29. DOI:10.1080/00221340903459447.
GİRGİN M., ERTÜRK M., SEVER R., GÜNER İ. (2001): Coğrafya öğretiminde atlaslar, Doğu Coğrafya Dergisi, 7(6):45-59.
GOLLEDGE, R. G. (1992). Do people understand spatial concepts: The case of first-order primitives. http://escholarship.org/uc/item/6055x2nb.
GOODE, J.P., & DARLİNG, F.W. (1904). Geography: the function of map-drawing. The School Review, 12 (1): 67-69.
GOULD, P. & WHİTE, R. (1974). Mental Maps. Routledge: London.
GRAY, M. J. (1998). Planning with kids: an evaluation of children’s environmental behaviour using mental maps. http://mspace.lib.umanitoba.ca/bitstream/1993/1281/1/MQ32121.pdf.
GÜRSOY, C.R., (1961). Kartoğrafya. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi:Ankara.
HENRIKSON, A. K. (1980). The geographical "mental maps" of American foreign policy makers. International Political Science Review, 1(4): 495-530.
HUYNH, N. T.; DOHERTY, S. & SHARPE, B. (2010). Gender differences in the sketch map creation process. Journal of Maps, 6 (1): 270-288.
KITCHIN, R. M. (1994). Cognitive maps: What are they and why study them? Journal of Environmental Psychology, 14: 1–19.
KITCHIN, R. (1996). Are there sex differences in geographic knowledge and understanding? The Geographical Journal, 162: 273–286.
KIZILÇAOĞLU, A. (2007). Harita becerilerine pedagojik bir bakiş. Selcuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18: 341-358.
LEE, T. R. (1970). Perceived distance as a function of direction in the city. Environment and Behavior 2: 40-51.
LILLEY, K.D. (2000). Landscape mapping and symbolic form: drawing as a creative medium in cultural geography. Cook, I; Crouch, D; Naylor, S & Ryan, J. eds. Cultural Turns/ Geographical Turns. Longman: London. (370-386).
LYNCH, K. (1960).The image of the city. Cambridge, MA: MIT Press.
LLOYD, R. (1989). Cognitive maps: Encoding and decoding information. Annals of the Association of American Geographers, 79: 101–124.
MCKINNEY, C. W. (1988). Preservice elementary education majors’ knowledge of world geography. United States: Oklahoma. http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED305313.pdf.
MATTHEWS, M.H., (1980). Children represent their environment: mental-maps of Coventry citycentre. Geoforum, 11: 385-397.
MATTHEWS, M. H. (1981). Children's perception of urban distance. Area, 13 (4): 333-343.
METZ, H. (1990). Sketch maps: Helping students get the big picture. Journal of Geography, 89 (3): 114-118.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI (2011). Coğrafya dersi öğretim programı ( 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar ), http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx.
MONTELLO, D.R., LOVELACE, K.L., GOLLEDGE, R.G. & SELF, C.M. (1999). Sex-related differences and similarities in geographic and environmental spatial abilities. Annals of the Association of American Geographers, 89 (3):515-534.
ÖZDEMİR, N. (2014). The self-assessments of social studies teacher candidates about own mental maps regarding Turkey's geomorphic features. International Journal of Academic Research Part B, 6(2): 220-225. DOI: 10.7813/2075-4124.2014/6-2/B.32
POCOCK, D. C. D. (1974). Some characteristics of mental maps: an empirical study. Transactions of the Institute of British Geographers,1 (4): 493-512.
PINHEIRO, J.Q. (1998). Determinants of cognitive maps of the world as expressed in sketch maps. Journal of Environmental Psychology,18 (3): 321-339. http://dx.doi.org/10.1006/jevp.1998.0100.(http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S0272494498901001).
RICHARDS, P. (1974). Kant's geography and mental maps. Transactions of the Institute of British Geographers, 61:1-16.
SAARINEN, T. F., KIM, H. H., & MACCABE, C. L. (1991). The South Korean image of the world and the world image of Korea. Geography (Korean Geographical Society), 26, 126- 135.
SAARİNEN, T. F. & MACCABE, C. L. (1995). World patterns of geographic literacy based on sketch map quality. Professional Geographer, 47(2), 196-204.
SAARINEN, T. F., PARTON, M., & BİLLBERG, R. (1996). Relative size of continents on world sketch maps. Cartographica: The International Journal for Geographic Information and Geovisualization, 33(2), 37-48.
SAARINEN, T. F. (1999). The Eurocentric nature of mental maps of the world. Research in Geographic Education, 1(2), 136-178.
SELF, C. M., GOPAL, S., GOLLEDGE, R. G. & FENSTERMAKER, S. (1992). Gender-related differences in spatial abilities. Progress in Human Geography, 16, 315-342.
SELF, C. M., & GOLLEDGE, R. G. (1994). Sex-related differences in spatial ability: What every geography educator should know. Journal of Geography, 93(5), 234-243.
SIEGEL, A. W., KRASIC, K. C., & KAIL JR, R. V. (1978). Stalking the elusive cognitive map. In Children and the Environment (223-258). Springer: US.
SOINI, K. (2001). Exploring human dimensions of multifunctional landscapes through mapping and map- making. Landscape and Urban Planning, 57: 225-239.
SON, A. (2005). The measurement of tourist destination image: applying a sketch map technique. International Journal of Tourism Research, 7(4‐5): 279-294.
SÜDAŞ, İ. & GÖKTEN C. (2012). Cognitive maps of Europe: geographical knowledge of Turkish geography students. European Journal of Geography, 3(1): 41-56.
TAKETA, R. (1996). Using field sketch mapping to teach basic mapping concepts in elementary school geography. Journal of Geography, 95(3), 126-130.
TAN, L. K., & UJANG, N. (2012). The application of mental mapping technique in identifying the legible elements within historical district of Kuala Lumpur City Centre. ALAM CIPTA Journal, 5(1): 55-62.
TOLMAN, E.C. (1948). Cognitive maps in rats and men. Psychological Review, 55: 189-208. http://mypage.iu.edu/~rrose1/courses/cogs-q240/readings/tolman-cognitive-maps1948.pdF.
TOLUN, B. (1980). Davranışlara Yönelik Coğrafya: Aglo-Saksonların ‘Behavioral Geography’si ve Sosyo-Ekonomik Deneyimleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 23:257–278.
TUAN, Y. (1975). Images and mental maps. Annals of the Association of American Geographers, 65(2), 205-213.
TUMERTEKIN, E. (1978). Beşeri Coğrafyaya Giriş. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları: İstanbul.
TUNCEL, H. (2002). Türk öğrencilerinin zihin haritalarında İslam ülkeleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2): 83- 103.
TUNCEL, H. (2009). Kentsel Mekânın Algılanması: Elâzığ Örneği. In V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 231–238. Ankara.
ÜLKERYILDIZ, E., ARSAN, Z.D. & AKIŞ, T. (2009). Öğrenci zihin haritalarında kente ilişkin deneyimle değişen çevre algısı. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(1):72-82.
ÜNLÜ, M., & GÜNCEGÖRÜ, H. A. (2013). Coğrafya derslerinde harita becerisine yönelik uygulamaların öğretmen tutumlarına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27: 58-71.
WIEGAND, P. & STIELL, B. (1997). Mapping the place knowledge of teachers in training. Journal of Geography in Higher Education, 21(2): 187-198, DOI: 10.1080/03098269708725424.