KARAKOÇAN’DA EVLİLİK ADETLERİ

Geçiş dönemlerinden ikincisini oluşturan evlilik, taşıdığı değerler ve sosyal hayattaki rolü nedeniyle toplumların kültür yapısına uygun bir takım törenlerle gerçekleşmektedir. Bu nedenle insan hayatının önemli dönüm noktalarından biri olan evlilik birbirini takip eden belli aşamalar etrafında şekillenmektedir. Evlilik esnasında yapılan uygulama ve inanışların sonraki nesillere aktarılması, kültürel devamlılığı sağlaması bakımından önem arz etmektedir. Anadolu'da da evlilik ve bununla ilgili olarak gerçekleştirilen uygulamalar toplumsal ve kültürel açıdan önemli özellikler taşımaktadır. Türk toplumunda evlilikle ilgili uygulamalar din, örf, adet, gelenek ve görenek gibi unsurlara göre şekillenmektedir. Elazığ ili Karakoçan ilçesinde de uygun yaşa gelen gençlerin evlendirilmesi belli bir inanış ve çeşitli uygulamalar etrafında gerçekleşmektedir. Bu uygulamalarda eski Türk kültürüne ve geleneksel Türk dinine ait bazı unsurların, İslami motifler kazanarak, günümüzde de varlıklarını devam ettirdiği anlaşılmaktadır. Nitekim evlilikle ilgili olarak gerçekleştirilen uygulamaların büyük bir kısmının, eski Türk kaynaklarında anlatılan evlenme adetleriyle büyük benzerlikler taşıdığı görülmektedir. Evlenme merasimini oluşturan bütün uygulamalarda görülen bu etki, farklı coğrafyalara ve uzun zaman dilimlerine rağmen Karakoçan'da kültürel özelliklerin muhafaza edildiğini, gelenek ve göreneklere önem verildiğini göstermektedir. Yapmış olduğumuz bu araştırmanın konusunu, Karakoçan'da uygulanan evlilik adetlerinin tasviri ve tahlili oluşturmaktadır. Katılımlı gözlem ve derinlemesine mülakat teknikleriyle elde edilen veriler, deskriptif metot kullanılarak Dinler Tarihi açısından değerlendirilmiştir. Bu makaleyle Karakoçan'da evlilikle ilgili uygulamaların sonraki nesillere aktarılması ve böylece Türk kültürüne katkı sağlanması amaçlanmıştır

MARRIAGE CUSTOMS IN KARAKOÇAN

Marriage which is the second important phase of human life, occurs by some ceremonies which are suitable with cultural structures of societies, by the reason of its values and role in social life. Therefore, one of the turning points of the human life, the marriage, is shaped by the succession of phases. Transferring of marriage practices and beliefs to next generation is important to maintain of culture. In Anatolia, marriage and marriage practices have important characteristics concerning social and cultural structure. Marriage practices take form according to some phenomenon like religion, customs, and traditions. Hence, getting married of young people in the appropriate age occurs around the belief and cultural components in Karakoçan district of Elazığ Province. It is seen that some components which are belonging to the old Turkish culture and the traditional Turkish religion, continue their existence with obtaining Islamic motifs. In this regard, it is a fact that the majority of marriage practices have close similarities with the marriage costumes which are in the old Turkish sources. The influence on the marriage processes indicates that, although elapsing long period of time and differentiation of geography, cultural features are preserved and customs and traditions are valued in Karakoçan. The topic of this article is description and analysis of the marriage customs in Karakoçan. Participant observation and in-depth interview were used to collect data. Then, the data was evaluated using descriptive method in terms of history of religions. The aim of this article is to transfer marriage practices in Karakoçan to the next generations and to contribute to the Turkish culture

PDF

___

KAYNAKÇA
1.Kaynak Eserler
AKSOY, Numan Durak, “Eski Türk Toplumunda Kadının Sosyal Statüsü”, Türk Dünyası Araştırmaları, İstanbul 2010, S. 185.
ALTIN, Hamza, “Ziya Gökalp’in Eğitim Tarihimiz Açısından Önemi”, History Studies, Ankara 2010, Volume 2/2.
ARAZ, Rıfat, Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği, Ankara 1995.
AYDEMİR, Adem, “Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri ve ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Mustafa Argunşah Armağanı), Volume 8/9, Summer 2013, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3715.
BOZKURT, Nebi, Hadiste Folklor Eğlence, İstanbul 1997.
ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul 2002.
DÖNDÜREN, Hamdi, Delilleriyle Aile İlmihali, Bursa, 1995.
ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara 1964.
ERÖZ, Mehmet, “Türk Yemek Adetleri”, Töre Dergisi, Ankara 1973.
eş-Şirbini, Muhammed b. Ahmed, Muğni’l-Muhtac, C. IV, y.y., 1994.
52 Kâşgarlı Mahmut, Divanü Lûgat-it Türk, C. I, s. 357.
GÖKALP, Ziya, Türk Medeniyeti Tarihi, İstanbul 1989.
GÖKYAY, Orhan Şaik, Dede Korkut Hikayeleri, İstanbul 1976.
GÖNEN, Sinan, “Dede Korkut Hikayeleri’nden Günümüze Yansıyan Evlilik Adetleri”, Milli Folklor, Ankara 2006, S. 69.
GÜLEÇ, Hamdi, “On The Marriage Rituals Of Transition Period Traditions In Çan District, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Sabahattin Küçük Armağanı), Volume 7/3, Summer 2012, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3449.
GÜLENSOY, Tuncer, “Türk Mitolojisinden Kaynaklanan Bir Halk Oyunu Ve Türküsü Çayda Çıra”, Milli Kültür Dergisi, Ankara 1984, S. 44.
http://www.karakocan.gov.tr/icerik_kategori.asp?AAKat=2&AltKat=48
İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid, es-Sünen, Dımeşk 2009.
İNAN, Abdulkadir, Makaleler ve İncelemeler, C.I, Ankara 1998.
…….., Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara 2000.
KALAFAT, Yaşar, Doğu Anadolu’da Eski Türk İnancının İzleri, Ankara 1995.
Kâşgarlı Mahmut, Divanü Lûgat-it Türk, C. I-III, Çev., Besim Atalay, Ankara 2013.
KILIÇ, Sami, Türk Halk İnanışlarında Yiyecek ve İçecekler, Elazığ 2012.
Komisyon, Yeni Binyılda Karakoçan, Elazığ, 2002.
ÖGEL, Bahaddin, İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihine Giriş, C. IV, Ankara 1978.
ÖRNEK, Sedat Veyis, Türk Halk Bilimi, Ankara 1995.
RADLOFF, Wilhelm, Manas Destanı, haz., Emine Gürsoy-Naskali, Ankara 1995.
SEZEN, Lütfi, “Türkiye’de Evlenme Biçimleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2005, S. 27.
ŞEN, Serkan, “Dede Korkut Kitabı’nda Kadına Yönelik Hitaplar”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308- 2140, Volume 3/2, Spring 2008, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.314.
ŞİMŞEK, Esma, “Ölümsüzlük İlacı Elma”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 3/5, Fall 2008, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.419.
TEZCAN, Mahmut, Ülkemizde Başlık Parası Uygulaması, Ankara 1977.
TOGAN, A.Zeki Velidi, Oğuz Destanı, İstanbul 1992.
TUNA, Sibel Turhan, “Türk Dünyasındaki Düğünlerde Koltuklama ve Kırmızı Kuşak Bağlama Geleneği”, Bilig, Ankara 2006, S. 38.
VAMBERY, Arminius, Bir Sahte Dervişin Orta Asya Gezisi, haz., N. Ahmet Özalp, İstanbul 1993.
Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig, C. I, haz., Reşit Rahmeti Arat, İstanbul 1947.
2. Kaynak Şahıslar
KŞ:1, Baydaş, Tahir, 1980 Karakoçan doğumlu, Üniversite Mezunu, Bingöl’de ikamet etmekte.
KŞ:2, Çağrıbay, Fahrettin, 1980 Bingöl doğumlu, İlkokul Mezunu, Karakoçan’da ikamet etmekte.
KŞ:3, Çiftçi, Abdüsselam, 1960 Karakoçan doğumlu, Lise Mezunu, Elazığ’da ikamet etmekte.
KŞ:4, Butasım, Muhammet, 1979 Karakoçan doğumlu, Yüksekokul Mezunu, Karakoçan Yolçatı Mezrası’nda ikamet etmekte.
KŞ:5, Baydaş, İzzettin, 1975 Karakoçan doğumlu, Lise Mezunu, Karakoçan’da ikamet etmekte.
KŞ:6, Gül, Muhittin, 1979 Karakoçan doğumlu, Ortaokul Mezunu, Karakoçan’da ikamet etmekte.
KŞ:7, Baydaş, Hasan, 1984 Karakoçan doğumlu, Lise Mezunu, Karakoçan Yolçatı Mezrası’nda ikamet etmekte.
KŞ:8, Işık, Refik, 1930 Karakoçan doğumlu, İlkokul Mezunu, Karakoçan’da ikamet etmekte.
KŞ:9, Davudoğlu, Mehmet, 1927 Karakoçan doğumlu, İlkokul Mezunu, Karakoçan’da ikamet etmekte.