ÖĞRETMEN ADAYLARININ PSİKOLOJİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Her geçen gün önemi daha iyi anlaşılmakta olan öğretmenlik kişiler arası iletişimin ve ilişkilerin yoğun ve önemli olduğu sosyal bir meslektir. Öğretmen adaylarının kendilerini gerçekleştirmeleri, meslekte doyum ve başarıya ulaşmaları psikolojik özelliklerine ve bu mesleğin onların ihtiyaçlarını ne oranda karşılayacağına bağlıdır. Psikolojik ihtiyaç ve özellikleri incelemede en ayrıntılı ve iyi araştırılmış teorilerden biri öz belirleme (self-determinasyon) teorisidir. Bu teoride psikolojik özellikler yeterlik, ilişki ve özerklik olmak üzere üç temel gruba ayrılmışlardır ve her bir gruptaki psikolojik ihtiyaçların yerine getirilmesinin ve tatmininin psikolojik sağlık ve gelişme, içsel motivasyon vurgulanmıştır. Öğretmen adaylarının bu psikolojik özelliklerinin bilinmesi ve ihtiyaçlarının tespiti ve tatmini eğitim fakültesi yönetici ve öğretim elemanlarına daha verimli olmaları ve geleceğin öğretmenlerini daha donanımlı yetiştirmeleri konusunda yol gösterici olacaktır. Bu araştırma, eğitim fakültesi öğrencilerinin psikolojik özelliklerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Samsun'da faaliyet gösteren üniversitelerin eğitim fakültelerinin öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmaya büyük çoğunluğunu kızların oluşturduğu evrendeki öğrencilerin cinsiyet dağılımına paralel olarak 149 kız ve 41 erkek olmak üzere toplam 190 öğrenci katılmıştır. Eğitim fakültesi öğrencilerine öz değerlendirme (self-determinasyon) teorisinde geçen ilişki, yeterlik ve özerklik psikolojik özelliklerini tespite yönelik anket uygulanmış, her bir soruya ait dağılımlar tablolar halinde gösterilmiştir. Araştırma sonunda öğretmen adaylarından psikolojik ihtiyaçları tam olarak karşılananların %50'nin üzerinde olduğu kısmen karşılananlarla oranın %90'lara çıktığı saptanmıştır. Kızların ilişki erkeklerin ise yeterlik ve özerklik ihtiyaçlarını daha yüksek oranda karşılayabildikleri görülmüştür

A RESEARCH ON THE PSYCHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF CANDIDATE TEACHERS

Teaching is a social profession where interpersonal communication and relations are very dense and significant and the importance of teaching is increasing and well understood day by day. The satisfaction, success and self-actualization of candidate teachers depend on their psychological characteristics and on the rate of satisfaction of their needs fulfilled by this profession. For studying psychological needs and characteristics Self-Determination Theory is among the most detailed and well researched ones. By this theory psychological characteristics are divided into three groups as relatedness, competence and autonomy and it is emphasized that the satisfaction of the needs in all groups are necessary for psychological health, determination and fulfillment of these psychological needs of the candidate teachers will increase the performance of the administrators and lecturers of the faculty of educations. The aim of this research is to find out the psychological characteristics of candidate teachers. The population of the study is the students of faculty of educations of the universities located in Samsun and the sample is 190 students composed of 149 girls and 41 boys parallel to the distribution of sexes of students in the population where majority are girls. A questioner researching the relatedness, competence and autonomy psychological characteristics (as classified by self-determination theory) of students of faculty of educations is used and frequency distributions of items have been shown on tables. The findings of the research are; more than 50% of students satisfy their psychological needs totally. The rate is more than 90% including partial satisfaction. Girls have higher rate with the satisfaction of relatedness where boys have higher rate with the satisfaction of competence and autonomy

PDF

___

AKYÜZ, Yahya (1978). Türkiye'de Öğretmenlerin Toplumsal Değişimdeki Etkileri (1848-1940), Ankara.

BAUMEİSTER, R. ve LEARY, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachment as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, 497–529.

BİLGİSEVEN, Amiran Kurtkan (1992). Eğitim Sosyolojisi Kavramlar-Teoriler-Eğitim Yolu İle Kalkınmanın Esasları, (Genişletilmiş V. Baskı), Filiz Kitabevi, İstanbul.

BİLGİSEVEN, Amiran Kurtkan (1989). Sosyal İlimler Metodolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul.

BROWN, W. E.; CHANCE, L. ve PAYNE, T. (1995). Male and Female Teacher Education Students’ Profiles on the Edward’s Personal Preference Schedule. Education. Vol, 115, I.3, p. 475.

ÇANKAYA, Z. C. (2009). Özerklik Desteği, Temel Psikolojik İhtiyaçların Doyumu ve Öznel İyi Olma: Öz Belirleme Kuramı, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (31), 23- 31

ÇELİKKALELİ, Öner ve GÜNDOĞDU, Mehmet (2005). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İhtiyaçları, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 6 Sayı:9 (43-53)

DECİ, E. L. ve RYAN, R. M. (2000). The ‘‘what’’ and ‘‘why’’ of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268.

DEMİREL, O. N. (1995). Öğretmenlik Mesleğine Yönelen Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyo- Ekonomik, Psikolojik ve Kültürel Özellikleri Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü

EVELEİN, Frits; KORTHAGEN, Fred ve BREKELMANS, Micke (2008). Fulfilment of the basic psychological needs of student teachers during their first teaching experiences, Teaching and Teacher Education 24, 1137-1148, Elsevier Ltd.

ERGÜN, Mustafa (1992). Eğitim ve Toplum (Eğitim Sosyolojisine Giriş), Ocak Yayınları, 2. Baskı, Ankara.

ERKAL, Mustafa E. (1987). Sosyoloji (Toplum Bilimi), Filiz Kitabevi, İstanbul.

ERKAL, Mustafa E. (1991). İktisadi Kalkınmanın Kültür Temelleri, İstanbul, s.89-90

KARAGÖZOĞLU, Galib (1987). "Yükseköğretime Geçişte Öğretmenlik Mesleğine Yönelme", Gazi Üniversitesi Sempozyumu, Ankara.

KARAHAN, T. F. ve SARDOĞAN, M. E. (2011). Eğitim Psikolojisi-Kişilik Gelişimi, Pegem Akademi, Ankara

KARASAR, Niyazi (1984). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Hacettepe Taş Kitapçılık, Ankara.

KAVÇAR, Cahit (1987). "Yüksek Öğretmen Okulunun Öğretmen Yetiştirmedeki Yeri",G.Ü. Sempozyumu, Ankara.

KEPÇEOĞLU, M. (2001). Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Alkım Yayınevi, İstanbul.

KOÇER, Hasan Ali (1975). "Eğitim Reformları Açısından Öğretmen Yetiştirme Problemi", A.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:6, Sayı: 1-4.

KUZGUN, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı-Kuramlar Uygulamalar, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

KWİATKOWSKA, H. (1988).. Nowa orientacja w kształceniu nauczycieli, Warszawa.

MASLOW, A. H. (1970). Motivation and Personality, Parper and Row Publishers, 153-174, New York.

MEB (1970). İmkân ve Fırsat Eşitliği Bakımından Türk Milli Eğitiminde Gelişmeler, s.1, Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığı, Ankara.

MİZEREK, H. (1999). Dyskursy współczesnej edukacji nauczycielskiej. Między tradyc- jonalizmem a ponowoczesnością, Olsztyn .

ÖZAKPINAR, Yılmaz (1987). "Millî Eğitimin Gayesi ve Öğretmenlik Şahsiyeti", Gazi Üniversitesi Öğretmen Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü-Geleceği Sempozyumu, Ankara.

ÖZCAN, A. Osman (1985). Ülkemiz İçin İsabetli Olacak Bir Mesleğe Yöneltme, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayın No: 3251, İstanbul.

ROGERS, C. R., (1961). On Becoming a Person, Houghton Mifflin Co., Boston.

RYAN, R. M. (1995). Psychological needs and the facilitation of integrative processes, Journal of Personality, 63(3).

RYAN, R. M., ve DECİ, E. L. (2002). Overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective. In E. L. Deci, & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of selfdetermination research (pp. 3–33). Rochester: The University of Rochester Press.

TEKIŞIK, H. Hüsnü (1987). "Türkiye'de Öğretmenlik Mesleği ve Sorunları", H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:2.

TURHAN, Mümtaz (1964). Maarifimizin Ana Davaları ve Bazı Hal Çareleri, İstanbul.