MESLEKÎ TÜKENMİŞLİK İLE DİNDARLIK EĞİLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA

Çalışmanın konusu dindarlık eğilimi ile meslekî tükenmişlik arasındaki ilişkidir. Dindarlık eğilimine göre meslekî tükenmişlik düzeyinde herhangi bir farklılık olup olmadığı ise çalışmanın temel problemini oluşturmuştur. Bu bağlamda meslekî tükenmişlik düzeyini ve dindarlık eğilimini belirlemek için kolayda örnekleme yöntemiyle Gümüşhane il merkezindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan farklı branşlardaki öğretmenlerden bir örneklem grubu oluşturulmuştur. Elde edilen meslekî tükenmişlik ve dindarlık eğilimi verilerinden yola çıkarak bu iki değişkenin ilişkisi araştırılmıştır. Çalışmada Frekans, Bağımsız t-Testi, Tek Yönlü Varyans AnaliziANOVA testleri kullanılmıştır. Bunun yanında hesaplanan değerleri ve elde edilen verileri değerlendirmek için SPSS (16.0) istatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırma iki bölümden oluşmuştur. İlk bölümde dindarlık eğilimi ile meslekî tükenmişlik ilişkisine teorik bir yaklaşım sunulmuştur; meslekî tükenmişlik ve dindarlık kavramı, meslekî tükenmişlikle ilgili yurt içinde ve yurt dışında yapılan araştırmalar ve son olarak da meslekî tükenmişlik ile dindarlık eğilimi arasındaki ilişkiden bahsedilmiştir. İkinci bölümde uygulama kısmı, çalışmanın problemi ve alt problemleri, hipotezler, evren ve örneklem, kullanılan ölçekle ilgili sınırlıklar, çalışma bulgularının analizi, bulguların tartışılması, sonuçlar ve çalışmanın önerileri sunulmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre meslekî tükenmişlik puanları cinsiyet değişkenine göre farklılaşmazken, sosyo-ekonomik durum değişkenine göre anlamlı farklılık göstermiştir. Bunun yanında dindarlık eğilimine yönelik anket maddeleri ile meslekî tükenmişlik puanları arasında anlamlı düzeyde farklılaşmalara ulaşılmıştır. Sonuç olarak dindarlık eğiliminin meslekî tükenmişliğe etki eden faktörlerden biri olduğu tespit edilmiştir.

AN EMPIRICAL STUDY ON THE RELATIONSHIP BETWEEN OCCUPATIONAL BURNOUT AND TENDENCY OF RELIGIOSITY

Subject of this study is correlation of occupational burnout with the tendency of religiosity. Our main problem consists of that whether to be any differences in occupational burnout level according to the tendency of religiosity. In this context, it has been propounded that the levels of occupational burnout and tendency of religiosity of a sample group which consists of teachers chosen convenience sampling method from primary schools, secondary schools and high schools in Gümüşhane province. Based on the resulting occupational burnout and tendency of religiosity, investigated the correlation between these two variables. In the study the Frequency, Independent t-Test and One Way Variance Analysis-ANOVA tests were used and the evaluation of data and finding calculated values, SPSS (16.0) statistics software package were used. According to the results of the survey, the occupational burnout scores a differentiation has not been shown according to gender when has been established a significant difference according to socioeconomic status variable as independent variables. Besides, have been established a significant difference between tendency of religiosity of items and occupational burnout scale scores. The study consists of two main parts. In the first part, to provide a theoretical approach to the relationship of occupational burnout and tendency of religiosity; the concept of occupational bornout, the studies made on occupational burnout in domestic and abroad, and finally the relation of occupational burnout and tendency of religiosity have been mentioned. In the second part, considered as part of practice, the problem of the study and sub problems, hypothesis, population and sample, limitations information about the scale used in the study, analyzing the findings of the study, discussing the findings and conclusions and recommendations of the study have been presented

PDF

___

ABAZAOĞLU, İ. vd. (2014). Türkiye’nin Öğretmen Profili. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (2), 1-20
ACAR, B. N. (2010). Akademisyenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AKÇAMETE, G. vd. (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Kişilik. Ankara: Nobel Yayınları.
ALLPORT, G. W. (2004). Birey ve Dini (Çev. Bilal Sambur). Ankara: Elis Yay.
AVŞAROĞLU, S., DENİZ, M.E. ve KAHRAMAN, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129
AYDEMİR, R. E. (2008). Dindarlık ve Mutluluk İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
BAŞOL, G. ve ALTAY, M. (2009). Eğitim Yöneticisi ve Öğretmenlerin Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (58), 191-216
BOYAR, E. (2011). Türkiye’de Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslekî Tükenmişlik Durumlarının Araştırılması. Doktora Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CANDA, E.R. (2009). “Spiritual Well-Being”. Shane J. Lopez(Ed.). The Encyclopedia of Positive Psychology (ss. 924-928). West Sussex/UK: Wiley-Blackwell Pub.
CHESNUTT, W. J. (1997). The Relationship Between Social Support and Professional Burnout Among Public Secondary School Teachers in Northeast Tennessee. Unpublished Dissertation. UK
COMTE, A. (1952). Pozitivizmin İlmihali (Çev. Peyami Erman). İstanbul: Maarif Basımevi.
CÖBEK, S. (2010). Tersane Çalışanlarının Meslekî Tükenmişlik Seviyelerinin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇAM, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması. Hacettepe Üniversitesi. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi, Türk Psikologlar Derneği Yayını, s.155-159.
ÇANKAYA, İ. vd., (2012). Meslek Öncesi Dönemde Tükenmişliğe İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (3), 751-758
ÇAPRİ, B. (2008). Eş Tükenmişliğini Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi. Doktora Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇATIR V. (2014). İkili Öğretim Yapan İlköğretim Kurumlarında (İlkokul-Ortaokul) Görevli Yöneticilerin Meslekî Tükenmişlik Düzeyleri ile Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇINA, E. ve SAĞLAM, G. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi. 15 (1), 131-148.
ÇOBAN, A. E. ve DEMİR, A. (2004). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Görev Yapan Psikolojik Danışmanların Tükenmişlik Düzeyleri ve Bazı Demografik Değişkenlerle Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (28), 20-28.
DAĞCI, A. (2014). Pozitif Psikoloji Bağlamında Umudun Dindarlıkla İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DEMİRKOL, A. Y. (2012). Öğretmen Adaylarının Psikolojik Özellikleri. Turkish StudiesInternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (4), 1441-1451
DİNCEROL, C. (2013). Tükenmişlik Sendromunun Meslekî Tükenmişlik ve İş Tükenmişliği Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
DOLUNAY, A. B. (2001). Keçiören İlçesi Genel Liseler ve Teknik- Ticaret- Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
DURDU, T. (2010). Eğitim Denetçilerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Meslekî Tükenmişlik ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
ERGİN, C.(1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uygulanması”. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı (ss.143-154). Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları.
FRANKL V. (2014). İnsanın Anlam Arayışı ve Din (Çev. Zeynep Taşkın). Ankara: Say Yay.
FREUD S. (2009). Amatör Psikanalizi (Çev. Kamuran Şipal). İstanbul: Cem Psikoloji Yay.
FREUDENBERGER, N. J. (1974). Staff Burnout. Journal of Social Issues, 30, 159-165.
FROMM, E. (2010). Psikanaliz ve Din (Çev. Elif Erten). Ankara: Say Yay.
GAMSIZ, Ş. vd. (2013). Öğretmenlerde A Tipi Kişilik, Stres Kaynakları, Öz Yeterlik ve İş Doyumu. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (8), 1475-1488
GANİYUSUFOĞLU, A. (2011). Örgütlerde Meslekî Tükenmişlik ve Selçuk Üniversitesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GİRGİN, G., BAYSAL, A. (2005). Tükenmişlik Sendromuna Bir Örnek: Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Meslekî Tükenmişlik Düzeyi. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4, 172-187
GLOCK, C. Y. (1959). The Religious Revival in America? J. Zahn (Ed.) In Religion and the Face of America. California/USA: Berkeley Pub.
GÜLLÜCE, A. Ç. (2010). Meslekî Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜMÜŞ, İ. A. (2009). 3. Bölgede Görev Yapan Futbol Hakemlerinin Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜNDOĞDU G. B. (2013). Sınıf Öğretmenlerinin İş Doyumu ve Meslekî Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Bir Çalışma: Mersin İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜRBÜZ, Z. (2008). Kars İlinde Görevli Okul Öncesi Öğretmenlerinin İş Tatmin Düzeyleri ve Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
GÜRSU, O. (2011). Ergenlik Döneminde Psikolojik Sağlık ve Dindarlık İlişkisi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜVEN, H. (2008). Depresyon ve Dindarlık İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
IZGAR, H., (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayıncılık
İÇEL, S. (2013). Akademisyenlerin Duygusal Zekâ Düzeyleri İle Meslekî Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
JAMES, W. (2002). The Varieties of Religious Experience. Pennsylvania/USA: The Pennsylvania State University Press.
JUNG, C. G. (2010). Psikoloji ve Din (Çev. Raziye Karabey). İstanbul: Okyanus Yay.
KARACAN, A. (2012). Özel Eğitim Kurumlarındaki Eğitilebilir ve Öğretilebilir Bireylerle Çalışan Öğretmenlerin Meslekî Tükenmişliklerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KARAMAN, M. A. (2009). İlköğretim ve Ortaöğretim Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Seviyelerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KAYIKLIK, H. (2007). Din Görevlilerinde Tükenmişlik. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (2), 1-19
KAYIKLIK, H. (2008). Din Görevlilerinde Yaşamdan Memnuniyet ve Mesleki Doyum. I. Din Hizmetleri Sempozyumu Kitabı (ss.34-46). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
LİNLEY, P. A. ve ark. (2006). Positive Psychology: Past, Present, and (Possible) Future. The Journal of Positive Psychology, 1, 3-16
MASLACH, C., JACKSON, S. E., (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113
MASLOW, A. (2001). İnsan Olmanın Psikolojisi (Çev. Okhan Gündüz). İstanbul: Kuraldışı Yay.
MASTEN, A. S. ve REED, M. G. J. (2002). “Resilience in Development”. Charles R. Snyder ve Shane J. Lopez (Ed.). Handbook of Positive Psychology (ss. 74-88). New York/ABD: Oxford University Press
NAKTİYOK, A. ve KARABEY, C. (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2), 179-198.
NEUMAN, L. (2007). Toplumsal Araştırma Yöntemleri (Çev. Sedef Özge). İstanbul: Yayınodası Yay.
OTACIOĞLU, S. G. (2008). Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 103–116.
ÖZGEN, I. (2007). Yiyecek İçecek İşletmeleri Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu: İzmir Adnan Menderes Havalimanı Örneği. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler (ss. 116-124). Antalya
PATEL, C. (1996). “Occupational Stressors”. The Complete Guide to Stres Management. London/UK: Ebury Pres.
POLAT, S. (2006). Spor İşletmeleri Çalışanlarında Tükenmişlik Durumu Araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü.
RASHİD, T. (2009). “Authentic Happiness”. Shane J. Lopez (Ed.). The Encyclopedia of Positive Psychology (ss.71-75). West Sussex/UK: Wiley-Blackwell Pub.
RODGERSON, T. E., (1994). The Relation of Situation, Personality, and Religious ProblemSolving in the Prediction of Burnout Among American Baptist Clergy. Unpublished Dissertation. Maryland/ABD: Loyola College.
SEĞMENLİ S. (2002). Rehber Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
SHEFFİELD, D. S., BAKER, S. B., (2005). Themes From Retrospective Interviews of Scholl Counselors Who Experienced Burnout. H. U. Journal of Education, 29, 77-186,
SHİ KAN, H. W. (2004). A Review of the Research About Organizational Commitment. Advances in Psychological Science, 12 (1), 103-110.
TULUNAY, Ö. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri ve Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel İletişim İle İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TÜRE, M. E. (2008). Özel Eğitim Sektöründe Çalışan Bireysel Eğitimcilerin Tükenmişlik Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi.
WHİTEAKER K. S. (1996). Exploring Causes of Principal Burnout. Journal of Educational Administration, 34(1), 60-71.
YALÇIN, S. (2013). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Meslekî Tükenmişlik Düzeyleri ile Stres, Psikolojik Dayanıklılık ve Akademik İyimserlik Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
YILDIZ, M. (1998). Dinî Hayat ile Ölüm Kaygısı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
YILMAZ, B. (2010). Resmî ve Özel İlköğretim Okullarındaki Sınıf Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
YOĞURTÇU, F. (2009). Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı. Doktora Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
YOLERİ, S. ve BOSTANCI, M. Ö. (2012). Determining the Factors that Affect Burnout and Job Satisfaction Among Academicians : A sample Application on the Hitit University. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (4), 589-600
ZINNBAUER, B. J. (2009). “Religiousness”. Shane J. Lopez (Ed.). The Encyclopedia of Positive Psychology (ss.834-837). West Sussex/UK: Wiley-Blackwell Pub