COĞRAFİ FAKTÖRLERİN TÜRKİYE EKMEK KÜLTÜRÜ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Bu çalışmada, Türkiye'deki ekmek çeşitleri üzerinde coğrafi faktörlerin etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Coğrafi konumu itibariyle, Türkiye'nin kültürler arası bir köprü durumunda olması, kültürel zenginliğine yol açmıştır. Bu kültürel zenginlik içerisinde, halkın temel besin maddesi olan geleneksel ekmek çeşitleri de bulunmaktadır. Türkiye'de ekmek çeşitleri yöresel olarak, yapımında kullanılan un, hamur içerisine katılan katkı ürünleri ve pişirme şekillerine göre farklılık göstermektedir. Bu farklılıkların ve çeşitlerin artmasında, coğrafi şartlar, sosyo-ekonomik ve kültürel özellikler etkili olmuştur. Bu faktörlerin etkisiyle coğrafi yörelere göre yetiştirilen tahılların ve katkı ürünlerinin farklı olmasının yanında, pişirmede kullanılan araç ve materyalin farklılığı da, ekmek çeşitlerinin artmasına neden olmuştur. Buğdayın yerini mısırın aldığı Doğu Karadeniz kıyı kuşağı dışında, buğday oluşturmuştur. Ekmek yapımında, buğday unu temel madde olmak üzere, yörelere göre değişiklik gösteren ve genellikle o yörelerde üretilen katkı maddeleri kullanılmış ve katkı maddesine göre ekmek çeşitleri oluşturulmuştur. Türkiye'de ekmek çeşitlerinin fazla olmasında en önemli etkenlerden biri de, pişirme yöntemleri olmuştur. Genellikle yerleşik hayat tarzının egemen olduğu yörelerde fırınlarda pişirilen, göçebe veya yarı göçebe (yılın bir kısmında yerleşik, bir kısmında göçebe) hayat tarzının egemen olduğu yörelerde ise sac üzerinde pişirilen ekmek çeşitleri, halkın temel besin maddesini oluşturmuştur

THE IMPACTS OF GEOGRAPHICAL FACTORS ON THE BREAD CULTURE OF TURKEY

This study aims to determine the geographical factors which have an effect on the bread types. Thanks to its geographical location, Turkey plays a bridge role between cultures, and this causes a cultural diversity on our lands. There are many bread types in this cultural diversity. In Turkey, bread types, depending on the regions, are different in terms of flour types, ingredients and baking styles. The factors that have an effect on this diversity are geographical conditions, socioeconomic situation, and cultural features. Furthermore, the wheat types and ingredients differ depending on the region with these factors, and the materials and tools that are used in baking bread have also an effect on the bread diversity. In East Black Sea Region where corn takes place of wheat, wheat is the main ingredient to make bread. While making bread, wheat flour is the main ingredient but some other additives which are produced in certain regions are used, and different bread types emerged with these additives. One of the factors affecting the diversity of bread types is the baking style. In the settled lands, breads are mostly baked in ovens, and baking sheets are used in the regions where nomads (seasonally) dominated. Wherever breads are baked, it is the basic nutrition for people. This study aims to explore the impact of geographical impacts on the bread types through using the document analysis which is one of the qualitative research and data collection techniques

PDF

___

ARI, Kemal, (2010). "Osmanlı Devleti'nde Göçlerle Aktarılan Besin Kültürü ve Bunun Türk Yemek Kültürü'ne Etkileri". I. Türk Mutfak Kültürü Sempozyumu (Osmanlı Mutfak Kültürü) 14-15 Ekim 2010, Bilecik, s: 21-45
ARLI, Mine, (1982). "Türk Mutfağına Genel Bakış". Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri, 31Ekim- 01 Kasım 1981 Ankara, s:19-33.
ARLI, Mine, IŞIK, Nermin, (1994), "Türk Mutfağındaki Geleneksel Ekmek Çeşitleri". Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Geleneksel Ekmekçilik Hamurişi Yemekler, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, Yayın No:14, s: 1-16, Ankara.
ARTUN, Erman, (2002). "Küreselleşen Dünyada Güney Anadolu Halk Kültürünün Geleceği" GAP Çerçevesinde Halk Kültürü Sempozyumu, (12-13 Ekim 2001) Gaziantep.
BAYSAL, Ayşe, ÖVER, Nuriye, (1994) "Ekmek: Beslenme ve Sağlık Yönünden Önemi". Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Geleneksel Ekmekçilik Hamurişi Yemekler, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yay., No: 14, s: 40- 49, Ankara,
BEŞİRLİ, Hayati, (2010). "Yemek, Kültür ve Kimlik, Milli Folklor". Cilt: 11, Yıl:22, Sayı:87, s: 159-169.
DOĞAN, Aylin, (2013). "Anadolu Mutfak Kültüründe Geleneksel Ekmek Pişirme Teknikleri". Yemek ve Kültür Dergisi, Sayı: 33, s: 24-37.
DOĞANAY, Hayati, COŞKUN, Ogün, (2012). Tarım Coğrafyası (2. Baskı), Pegem Akademi, Ankara.
GENÇ, Reşat, (1982). "XI. Yüzyılda Türk Mutfağı". Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri, 31Ekim- 01 Kasım 1981 Ankara, s:57-68.
OĞUZ, Burhan, (2002). Türkiye Halkının Kültür Kökenleri I, Giriş-Beslenme Teknikleri, Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları 7, İstanbul.
ÖĞEL, Bahaeddin, (1985). Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt IV, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları No: 638.
ŞAHİN, Salih, (2001) "Türkiye’de Mısır Ekim Alanlarının Dağılışı ve Mısır Üretimi" G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 1, s: 73-90
TEZCAN, Mahmut, (1994), "Türk Mutfak Kültüründe Ekmekler ve Hamur İşi Yemekler (Tarım Hayvancılık Bireşimi)" Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Geleneksel Ekmekçilik Hamurişi Yemekler, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yay., No: 14, s: 78- 85, Ankara,
TÜRKÇE SÖZLÜK, (2011), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
UZUN, Ali, UZUN, Sabahat, (2001) "Taşhaneden Aşhaneye: Taş Pilekiler". Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 2, s: 149-168.
aregem.kulturturizm.gov.tr (11.04.2014)
www.tuik.gov.tr (11.04.2014)
www.dunyamutfagi.net ( 18.04.2014)
www.kesfetmekicinbak.com (13.04.2014)
www.onlineaktivite.com/anadolu-ekmekleri (16.04.2014)
www.vakfikebir.bel.tr (02.05.2014)
www.yesilstil.com/ekmek-cesitleri/ (16.04.2014)