MEHDİ İNANCINA KAYNAKKLIK TEŞKİL EDEN HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ

Adaletin ortadan kalktığı, kötülüğün yayıldığı bir dönemde bir şahsın kurtarıcı olarak zuhur edeceği inancı neredeyse tüm evrensel dinlerde vardır. Bu inanç her toplumun kendi kültürel yapısı içinde farklı isimler altında ortaya çıkmıştır. Kurtarıcı bekleme inancı İslam kültürü içinde de kendine bir yer bulabilmiştir. Bir kurtarıcı bekleme anlayışı İslam'ın önemli mezheplerinden biri olan Şia'nın inanç esaslarından biri olarak bilinmektedir. Sünni çevrelerde ise her ne kadar inanç esaslarından biri olmasa da ahir zamanda mehdinin ortaya çıkacağı zulüm ve kötülükle dolmuş olan yeryüzünü adalet ile dolduracağı düşüncesi toplumun büyük kesiminde kabul görmüş bir inanıştır. Baskı ve çaresizlik neticesinde mehdi anlayışının ortaya çıktığı yolundaki düşünce ise bu konudaki farklı yaklaşımların ortak noktasını oluşturmaktadır. Bu makalede, ilk olarak mehdi kelimesinin sözlük ve ıstılahı anlamları ele alınmıştır. Daha sonra mehdi inancının tarihi ve İslam kültürü içindeki yeri hakkında bilgi verilmiştir. Akabinde mehdi inancına kaynaklık teşkil eden bazı hadisler tetkik edilmiştir. Mezkûr hadislerin isnat zincirini oluşturan râvilerin sika olup olmadıkları araştırılmıştır. Bu rivayetler metin ve mana bakımından da tetkik edilmiş, tespit edilen çelişki ve tutarsızlıklara yer verilmiştir. Ayrıca bağlıları tarafından mehdi olduğu iddia edilen Fetullah Gülen örneği üzerinden mehdi inancının İslam'a ve Müslümanlara verdiği zararlar dile getirilmiştir

THE EVALUATION OF THE HADITHS THAT ARE THE ORIGINS OF MAHDI BELIEF

A belief in the coming of an eschatological savior during a time when injustice and evil spreads across the world is a recurrent theme in many world religions. This has appeared under different names and guises among different cultural communities. The belief in a savior to come has managed to find a place in Islamic culture as well. The belief in a coming savior, the Mahdi, is known as one of the pillars of faith of the Shia, which is one of the important branches, or madhabs of Islam. Although not considered among the pillars of faith in the Sunni branch, the belief that the Mahdi will appear before the Day of Judgment and fill the world with justice and peace has won acceptance among a large part of the community. The idea that the belief in Mahdi is the result and consequence of feelings of oppression and despair is a common theme among the different views on the subject. In this article, the concept of Mahdi is first dealt with through a lexical and conceptual analysis. Following this, information is given about the history of the belief in the Mahdi and its place in Islamic culture. Thereafter, a critical analysis has been conducted on some of the hadiths which make up the sources of the belief in the Mahdi. The narrators (rawi) in the chains of transmission (ithnad) of the hadiths in question have been investigated in terms of whether they are reliable (thika) or not. The narrations themselves have also been examined based on their text and meaning. An account has been given about the inconsistencies and conflicts of the hadiths in question. Apart from this, based on the example of Fethullah Gülen who is claimed to be the Mahdi by his adherents, the damages of the belief in Mahdi have been mentioned also

PDF

___

Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855), (2001), el-Müsned, Tah. Şuayb Arnavut, 1.bs, Beyrut: Müessesetü’rRisâle Yay.
Ateş, Süleyman, (1997), Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Yay.
Azimâbadî, Muhammed Şemsu’l-Halk (ö.1329/1911), (1415), Avnu’l-Ma’bud Şerhu Süneni Ebi
Dâvud, I-XIV, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye Yay.
el-Bestevî, Abdu’l-Alîm, Abdu’l-Azim, (1999), el-Mehdiyyu’l-Muntazar, 1. bs, Beyrut: Dâru İbn Hazm Yay.
el-Buhâri, Muhammed b. İsmâil, (ö. 256/869), (2000), el-Câmi’u’s-Sahîh, Suud: Darusselam Yay.
Çelik, Ali, (2000), “Nuaym bin Hammad'ın Hadisçiliği ve Kitabu'l-Fiten’i Üzerine Bir Değerlendirme”, Dini Araştırmalar, Ocak-Nisan, Cilt. 2, Sayı: 6, ss.,103-105
Çelik, Alperen, (2005), Sünnî Dünyada Belli Başlı Mehdîlik Hareketleri, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: MÜSBE.
Ebû Dâvud, es-Sicistânî (ö. 275/888), (2000), es- Sünen, Suud: Darusselam Yay.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman (ö.869/1464 ), (2000), Sünenü’d-Dârimî, Tah. Hüseyin Selim, I-IV, 1.bs., Suud: Dâru’l-Muğni Yay. Din Şurası Olağanüstü Toplantı Kararları, 3, 4 Ağustos 2016.
Durmuş, Mehmet Ali, (2000), Mehdi Hadislerinin Tetkiki, (Basılmamış Yüksek Lisan Tezi), Ankara: AÜSBE.
Fığlalı, Ethem Ruhi, (1988), “Abdullah b. Sebe”, DİA. I.133, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Fığlalı, Ethem Ruhi, (1999), Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, İstanbul: Birleşik Yay.
Fığlalı, Ethem Ruhi, (1981), “Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine”, AÜİFD, Ankara, Sayı, 25, ss. 179- 214.
Fığlalı, Ethem Ruhi, (2001), “Kâdiyânilik”, DİA, XXIV. 137, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Hâkim, Ebû Abdullah en-Neysâbûrî (ö. 405/1014), (1990), el- Müstedrak ‘ala’s-Sahihayn, I-IV Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-‘ilmiyye Yay.
İbn Hacer, İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (ö. 852/ 1448), (1326), Tehzîbu’t-Tezîb, IXII, Hindistan: Dâiretu’l-Me’ârif Yay.
İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed b. Haldun Hadrami, (ö.808 /1406), (2004), Mukaddime, Çev., Halil Kendir, I-II, İstanbul: Yeni Şafak Yay.
İbn Kesir, Ebu’l-Fida (ö. 774/1373), (1974), el-Bidâye ve’n-Nihayet, I-XIV, Beyrut
İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr b. Eyyub ez-Zura’i edDımeşkî (ö. 751/1350), (1994), el-Menâru’l-Mûnîf fi’s-Sahîh ve’d-Da’îf, Tah., Abdulfettah Ebû Gudde, Beyrut: Mektebû’l-Matbû’ati’l-İslâmiyye.
İbn Manzur, (1414), Lisânu’l-Arab,3. bs., I-XV, Beyrut: Dâru Sadr Yay.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö. 273/886), (2000), es-Sünen, Suud: Darusselam Yay.
İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhamme, (ö. 230/844), (ts), et-Tabakâtu’l-Kübra, Beyrut: Dâru Sâdır Yay.
İbnü’l-Cevzi, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed Ebu’l-Ferec (ö. 597/ 1200), (1406), ed-Du’afa ve’l-Metrukîn, Tah., Abdullah el-Kâdî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İzmirli İsmail Hakkı (ö. 1946), (2010), “Mehdi Meselesi”, Hikmet Yurdu, Sad., Ali Duman, Cilt:3, Sayı:6, Temmuz-Aralık.
İlhan, Avni, (1992), “Kütübü Sittedeki Hadislere Göre Mehdilik”, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, VII; ss. 115-124, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yay.
Müslim, Ebu’l-Huseyin Müslim b. Haccac el-Kuşeyri (ö. 261/ 874), (2000), el-Câmi’u’s-Sahîh, Suud: Dârusselam Yay.
el-Mübârekfûrî, Ebu’l-‘Ala Muhammed Abdurrahman b. Abdurrahim (ö. 1353), (ts), Tuhfetu’lEhfezî bi Şerhi Cami’i’t-Tirmizî, I-X, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye Yay.
Sarıkçıoğlu, Ekrem, (2003), “Mehdi”, DİA, XXVIII. 369, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Nuaym b. Hammad, Ebû Abdillah el-Mervezî (ö. 151/771), (1412), Kitâbu’l-Fiten, Kahire: Mektebetü’t-Tevhîd Yay.
Topaloğlu, Fatih, “Şia’da Mehdi İnancının Oluşumunda Fars Kültürünün Etkisi”,(2012), e-Makâlat, Mezheb Araştırmaları, c. V, s. 2, Güz.
Uludağ, Süleyman, (1992), İslam'da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhepler, İstanbul: Dergah Yay.
Ünal, İsmail Hakkı, (1988), Hz. Peygamber’in Dilinden Konuşturulan Tarih: “Yere Batırılacak Ordu” Rivayeti, İslâmiyât, c. 1, Sayı, 2, Nisan-Haziran
Yavuz, Yusuf Şefki, (2003), “Mehdi”, DİA, XXVIII. 371.
Yılmaz, Orhan İbn Kayyim el-Cevziyye’nin Hadis/Sünnet Anlayışı ve Metin Tenkidindeki Yeri, (2013), , (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: AÜSBE ez-Zehebî, Şemsü’d-Din Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. b. Osman (ö. 748/1347), (1995), Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, Tah., Ali Muhammed ve Adil Ahmed, Beyrut: Dâru’lKütubi’l-‘İlmiyye.