HASAN KÂFÎ EL-AKHİSÂRÎ EL-BOSNEVÎ DÎNÎ, SİYASÎ VE EDEBÎ ESERLERİ

Hasan KAFİ EL- AKHİSARİ Arapça, Türkçe ve Boşnakça olmak üzere üç dilde yazan Hicri 11. Asrın en önemli İslam âlimlerindendir. İstanbul ile Bosna arasında hayatını sürdürdü. Osmanlı ordusunun bazı savaşlarına katıldı, ayrıca Osmanlının zayıf düştüğü döneme rastladı. ElAkhisari hayatının çoğunu kadılık, ilim tahsili ve öğretmenlikle geçirdi. İslam Fıkhı, Felsefe, Edebiyat, Mantık, Siyaset bilimi gibi Farklı alanlarda hayatının büyük bir kısmını geçirdi. Dolayısıyla bu Araştırmamda adından, soyundan ve hayatından bahsedeceğim. Ayrıca dini, siyasi ve edebi alanlarda çalışmalarına yer vereceğim. En meşhur kitapları ve el yazmalı olanlarını ve bulunduğu yerlerden bahsedeceğim. Bu araştırmayı tercih etme sebeplerimden, El-Akhisari'nin ilmi, edebi ve görüşleri ile ilgili çalışmalarının az olmasıdır. Halbuki kendileri Osmanlı Devleti'nin değerli alimlerindendir. Farklı dillerde yazan asrının en önemli alimlerindendir. Özellikle İslam dini ve siyaset biliminde yazmıştır. Buna rağmen Türkçe ve Arapça yazılan eserlerde hayatı ile ilgili yazılar bulunmamaktadır. Kendisi ile ilgi araştırma veya makaleler yazılmamıştır. Tezin Amacı: bu araştırma Hasan Kafi El - Akhisari'nin Dini, Siyasi ve Edebi alanlarda yaptığı çalışmalar üzerinde durmak ve en önemli Kitap ve el yazmalarını belirtmektir. Ayrıca birçok insanın bilmediği bu ilim erbabını gün yüzüne çıkarıp tanıtmaktır. Araştırma Metodu: bu araştırma El-Akhisarinin basılmış ve elyazması kitaplarını araştırarak kendisine has ilmi çabalarını özetlemektir. Ayrıca El-Akhiarinin fikir ve görüşlerini özetlemek için kitaplarının kapsamını okuyarak cüzi analizi itimat etmektir

RELIGIOUS, POLITICAL AND LITERARY WORKS OF HASAN KAFI AL-AKHISARI AL-BOSNAVI (DEATH 1025 H)

Hasan KAFİ EL- AKHİSARİ is one of the most important Islamic scholars of Hijri 11th century, narrating in three languages including Arabic, Turkish and Bosnian. He continued his life between Istanbul and Bosnia. He participated in some wars of the Ottoman army, however came across the weak period of the Ottoman Empire. El- Akhisari spent most of his life as muslim judge and in science and teaching. He lived out most of his life in different fields such as Islamic Law, Philosophy, Literature, Logic, Political science. So in this research, I will talk about his occupation, lineage and life. I will also include his studies in religious, political and literary fields. I will mention his most famous books and manuscripts and the places where they are. One of the reasons that I prefered to make this study is that studies regarding El-Akhisari's science, literature and thoughts are very few. However, he is one of the most valuable scholars of the Ottoman Empire. He is one of the most significant scholars of the century narrating in different languages. He especially wrote about Islamic religion and political science. Despite this, there are no texts about his life in the works written in Turkish and Arabic. There are no researches made and articles written about him. The aim of the thesis: The purpose of this research is to discourse Hasan Kafi El – Akhisari' s studies on religious, political and literary fields and to mention the most important books and manuscripts. In addition, it is to introduce and reveal this scientific expert that many people do not know. Research Method: This research summarizes El-Akhisari's own scientific endeavors by researching his printed and handwritten books. However, in order to summarize El-Akhiari's ideas and views, it relies on small analysis by reading the contents of his books

PDF

___

Al- Akhisari, Hasan K. Azhar al-Rawdhāt in Explaining Rawdhāt Aljnnat, (Dhiyai, Ali A.) Beirut, Dār Alkūtub Alelmiyah, 1st ed, 2012.
Al- Akhisari , Hasan K. Azhar al-Rawdhāt in Explaining Rawdhāt Aljinan, study and investigation of Dhiyai, Ali A., PhD research, International Islamic University Malaysia, 2009.
Al- Akhisari, Hasan K. Nūr Alyaqīn in Religion Origins of Explaining aṭ-Ṭaḥāwi Doctrines (Aqāīd aṭ-Ṭaḥāwi), Zuhdi Adilović investigation, Obeikan library.
Al- Akhisari, Hasan K. Ruling Assets in Organizing the World: Hamood, Novan R. investigation, Amman, Jordan University,1986.
Al-Baghdadi, Ismail B. Iydhah Almaknūn fi Althail ala Kašf al- Dunūn, Beirut-Lebanon, Dār Ihya’a Alturath Alarabi, .
Al-Hanbali, Abualhey bin Ahmed bin Mohammed ibn Alemad Alakari Abu Alfalah Šathrat Althahb fi Aḫbar min Thahab, investigation: Mahmood Alarnawoot, his sayings came out:
Abdulqader Alarnawoot, Dār ibn Katheer, Damascus – Beirut, 1st edition, 1406 AH-1986.
Al-sallabi, Ali M. Ottoman Empire, Rising and Falling Factors, Beirut, Dār Almarefah, 2004.
Al-Zirkli, Khier A. Al-ʾalām, Beirut, Dār Al’elm L-lmalayin, 15th edition, 2002. Amir Ljubović & Fehim Nametak, Izabrani spisi icinde(Sarajevo: 1983).
Aroji, Mohammed. Daʿert al- Marif aleislamia alturkiya (Turkish Islamic Encyclopedia) Awqaf and Religious Affairs, Istanbul, 1997.
Atai, Nawī Z. Hadaʿeq al-Haqaʿeq fi Takmilet al-Shaqaʿeq, Dār Alddawah, Istanbul, 1989. Bayer, Rıdvan. Hasan Kafi al-Akhisari ’nin Hayatı Ve Siyasetname Alanı İle İlgili “Usûlü’l-Hikem Fî Nizâmi’l-Alem” Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme, 2011, Vol. 4, No. 8.
Brockelmann, Carl. Literature of Arabic History, (Mohmood Fahmi Hijazi), Alkitab General Egyptian Book Organization, 1995. Hadiyet Alarifīn Asma’a Almūlifīn lifīn Wāthar Almūsanefīn: Ismail bin Mohammed Ameen bin Mir Selim Albabani Albaghdadi, Dar ihya al-turath al-arabi, Beirut – Lebanon.
Khalifa, Haji. Kašf al- Dunūn Asmaa Alkūtub walfonūn, Beirut-Lebanon, Dār Ihya’a Alturath Alarabi.
Khānjī, Al-jāwhr Al-āsnī in translating Bosnian Poets and Scholars (ulama), Abdulfattah Mohammed Alhulo investigation, Cairo, 1992.
Kahhala, Omar R., Mu῾jam al-mu’alifin, Beirut, Risala association, 1993.
Kunt, Metin., Woodhead, Christine. Suleyman the Magnificent and His Age: The Ottoman Empire in the Early Modern Woorld, Routledge, New York and London, 1997.
Ljubović, Amir. The Works in Logic by Bosniac Authors in Arabic, Brill, Leiden-Boston, 2008. Nizām al-Ulama ile Khatim al-Anbiya, manuscript, No. 98/2, Sarajevo, Ghazi Ghasrobik library.
Noial Malcom, Albusni, Translated by Abdulaziz Tawfiq Javed, Alkitab General Egyptian Book Organization, 1997.
Omer Nakicevic, 1977, Hasan Kafija Pruščak, Arapsko- Islamshih nauka u Bosni Herecegovini. Sarajaevo.
Özkul, Osman. Osmanlı Devlet Düzeni Üzerine Balkanlardan Bir Bakış, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2013, Year:1, Vol.1, No.2
Šarh Tamhīz Altalkhīs, manuscript, Sulaimani library, No. 1063, Vol. No. 44.
Šarh Tamhīz Altalkhīs, manuscript, Sulaimani library, No. 1063, Vol. No. 16.
Shalaby, Olilia. Siyaht Nama, Bolaq Matbaa, 1264 ah.
Tahir, Brusli M. Osmanlı Mūʿellifleri, Mutbaʿat Amirah, Istanbul, 1333 ah.
Thuria, Mohammed. Sijil Osmānī, Mutbaʿat Amirah, 1311 ah.
Turfan, Naim. Rise of the Young Turks: Politics, the Military and Ottoman Collapse, I.B Tauris publishers, Kondon. New York.
Zadah, Tashkubri. Alshaqaʿeq Alnuʿmaniyah fi Ulama Aldawlah Alosmaniyah (in Ottoman State Scholars), Beirut, Dār Alkitāb Alarabi.
Zuhdija Adilović Hasan Kafija Pruščak (951-1024 / 1544-1615) I Njegovo djelo svjelost istinske, spoznaje o temeljima, vjere, Zenica, 2004.